Theo các chuyên gia, trẻ từ 3 tuổi nên được hướng dẫn về kỹ năng tự chăm sóc bản thân.
Rèn luyện kỹ năng sống, trong đó việc tự chăm sóc bản thân là rất quan trọng cho sự phát triển và độc lập của trẻ.
Khi trẻ có khả năng tự làm những việc như tự mặc quần áo, đánh răng, làm sạch,... sẽ cảm thấy tự tin và tự lập hơn. Đồng thời, tạo ra cơ sở để trẻ phát triển các kỹ năng sống quan trọng khác như quản lý thời gian, tổ chức, quyết định, vì trẻ cần phải học cách sắp xếp công việc và quyết định thứ tự ưu tiên.
Khi trẻ tự chăm sóc bản thân, phải tự quản lý các nhu cầu cơ bản như ăn uống, ngủ nghỉ và vệ sinh. Từ đó, trẻ nhận thức được cơ thể và cảm xúc của mình, phải học cách tự quản lý và điều chỉnh.
Trẻ nên được bắt đầu rèn luyện kỹ năng sống tự chăm sóc bản thân từ khi còn nhỏ và dần dần nâng cao theo độ tuổi.
Trẻ 2-3 tuổi: Ở độ tuổi này, trẻ có thể bắt đầu rèn luyện kỹ năng đơn giản như tự mặc áo, giúp giữ đồ dọn dẹp, chạy nước cho bản thân, tự cởi giày hoặc giúp đóng nắp đồ ăn.
Trẻ 4-5 tuổi: Trẻ nên tiếp tục phát triển kỹ năng từ độ tuổi trước đó và bổ sung thêm như tự đánh răng và rửa mặt, tự vệ sinh sau khi đi vệ sinh, giúp đặt bàn ăn và dọn dẹp sau bữa ăn.
Trẻ 6-8 tuổi: Trẻ có thể đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn trong việc chăm sóc bản thân. Bao gồm việc tự tắm rửa, tự làm sạch phòng ngủ và giường ngủ, tự lấy đồ đánh răng và dùng nước súc miệng, chăm sóc cá nhân khi ốm nhẹ như đo nhiệt độ cơ thể và uống thuốc dưới sự giám sát của người lớn.
Trẻ 9-12 tuổi: Trẻ nên rèn luyện kỹ năng tự chăm sóc bản thân một cách độc lập hơn. Bao gồm việc chăm sóc cơ bản hàng ngày như tắm rửa, làm sạch cá nhân, chăm sóc da, chăm sóc tóc, quản lý thời gian và nhiệm vụ học tập, biết cách tổ chức và quản lý tài sản cá nhân.
Rèn luyện kỹ năng sống, trong đó việc tự chăm sóc bản thân là rất quan trọng cho sự phát triển và tính độc lập cho trẻ.
Kỹ năng đánh răng, rửa mặt sau khi thức dậy
Dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản trẻ có thể học theo.
- Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ như bàn chải đánh răng mềm, kem đánh răng không chứa fluoride dành cho trẻ, xà phòng nhẹ nhàng và nước ấm.
- Xem video, các hình ảnh hướng dẫn.
- Bắt đầu bằng việc chỉ dẫn từng bước một, như đặt một lượng kem đánh răng nhỏ lên bàn chải, thực hiện các động tác chải đều trên mặt và sau răng, sau đó xả nước miệng và rửa mặt sạch sẽ.
- Xác định một lịch trình hằng ngày để trẻ thực hiện việc đánh răng và rửa mặt sau khi thức dậy.
- Lưu ý Sử dụng các dụng cụ như bàn chải đánh răng và xà phòng một cách an toàn, không nuốt kem đánh răng và không rửa mặt quá mạnh để tránh làm tổn thương da.
Trẻ nên được hướng dẫn kỹ năng đánh răng, rửa mặt sau khi thức dậy.
Tự cầm bát, thìa ăn
- Trẻ có bát và thìa phù hợp với kích thước và cân nặng phù hợp.
- Chọn những dụng cụ nhẹ nhàng, dễ cầm và an toàn.
- Trẻ tự cầm bát và thìa ăn, bắt đầu với những loại thức ăn dễ ăn như bột, mì, hoặc thức ăn mềm dễ nhai.
- Mô phỏng cách sử dụng bát và thìa trước mặt trẻ để trẻ quan sát và học theo.
-Khi trẻ đạt được thành công nhỏ, hãy khen ngợi và động viên trẻ tiếp tục cố gắng.
- Cho trẻ thời gian và sự tự do để thực hành.
Tập thể thao rèn luyện sức khỏe
- Đặt sự quan tâm vào sở thích và khả năng của trẻ khi chọn hoạt động thể thao.
- Có nhiều loại hoạt động thể thao như bóng đá, bóng rổ, bơi lội, chạy, nhảy dây, và nhiều hoạt động khác.
- Trẻ nên xác định một lịch trình tập thể thao đều đặn, ví dụ như 2-3 buổi mỗi tuần.
- Để bản thân không cảm thấy nhàm chán, hãy đa dạng hóa loại hình hoạt động thể thao.
- Trẻ có thể tham gia vào các hoạt động như chơi bóng, đi xe đạp, leo trèo, tham gia các trò chơi nhóm, hoặc thậm chí tham gia các lớp học thể thao như bơi, võ thuật, múa, vv.
- Trẻ đảm bảo mặc đồ thể thao phù hợp và các thiết bị bảo hộ như mũ bảo hiểm, băng cổ tay, băng đầu,...
Tự mặc quần áo đến trường
- Chọn quần áo dễ mặc, không có nút hoặc dây cột phức tạp.
- Bắt đầu với việc đưa quần áo qua đầu, sau đó trẻ kéo quần áo xuống và đưa tay vào các lỗ tay hoặc áo. Hãy lặp lại quá trình này nhiều lần cho đến khi trẻ tự tin và thành thạo.
- Xem hình ảnh minh hoạ các bước để mặc quần áo.
- Dù trẻ có thể gặp khó khăn ban đầu, như đưa quần áo vào lỗ không đúng, hãy kiên nhẫn, tự khắc phục và cải thiện.
- Trong quá trình trẻ tự mặc quần áo, bố mẹ nên sẵn sàng giúp đỡ nếu trẻ gặp khó khăn.
Chọn quần áo dễ mặc, không có nút hoặc dây cột phức tạp khi đến trường.
Biết nhờ giúp đỡ khi cần
- Khi trẻ gặp khó khăn và cần giúp đỡ, hãy mô tả quá trình nhờ ai đó giúp và cảm ơn sau đó.
- Trẻ thử giải quyết vấn đề một cách độc lập trước tiên.
- Hãy lắng nghe và cung cấp hướng dẫn, nhưng đồng thời trẻ nên tìm ra giải pháp của mình.
- Khi trẻ cần sự giúp đỡ, hãy cung cấp hỗ trợ và chỉ dẫn cụ thể.
Biết cất đồ chơi khi chơi xong
- Sắp xếp và phân loại đồ chơi, đặt các khối xếp hình vào hộp, xếp các búp bê vào giỏ...
- Sử dụng các hộp, giỏ, hoặc kệ để giữ đồ chơi.
- Đặt nhãn hoặc hình ảnh trên các hộp để trẻ có thể nhận ra và đặt đúng đồ chơi vào chỗ tương ứng.
- Tạo thói quen cất đồ chơi sau khi chơi xong.
- Tạo một cuộc thi giữa các thành viên trong gia đình để xem ai cất đồ chơi nhanh và gọn gàng nhất.
Tự tắm, giữ vệ sinh cho bản thân
- Kiểm tra nhiệt độ nước và đảm bảo rằng nó không quá nóng hoặc quá lạnh.
- Lắp đặt các miếng chống trơn trượt trong bồn tắm hoặc sàn nhà để trẻ không trượt ngã.
- Đặt các sản phẩm vệ sinh cá nhân của trẻ ở trong tầm tay và an toàn.
- Trẻ nên làm sạch từ trên xuống dưới, bắt đầu từ gương mặt, sau đó là cơ thể và cuối cùng là chân.
- Cách sử dụng xà phòng, dầu gội, kem đánh răng và bàn chải đánh răng.
- Biết về số lượng sản phẩm cần dùng và cách massage nhẹ nhàng để làm sạch.
- Khi trẻ trưởng thành, nên biết về giới tính và cách giữ vệ sinh cá nhân phù hợp với giới tính của mình.
- Cách sử dụng sản phẩm vệ sinh cá nhân đặc biệt cho nam hoặc nữ.
Tự tắm, giữ vệ sinh cho bản thân.
Đi ngủ đúng giờ
- Thiết lập một lịch giấc cố định cho trẻ.
- Xây dựng một nghi thức trước giờ ngủ: Ví dụ, đọc sách, chơi trò chơi nhẹ nhàng, hoặc nghe nhạc thư giãn.
- Môi trường yên tĩnh và thoáng mát. Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, tối màu và thoáng mát.
- Đóng cửa sổ để cách âm tiếng ồn và sử dụng rèm cửa hoặc bức bình phong để làm tối phòng.
- Đảm bảo rằng giường và chăn gối của trẻ thoải mái và sạch sẽ.
- Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước giờ ngủ như điện thoại di động, máy tính bảng và TV...
Chủ động đi ngủ và thức dậy đúng giờ.
Tự mình đi vệ sinh
- Rửa tay là một bước quan trọng trong việc giữ vệ sinh cá nhân. Rửa tay đúng cách, bằng cách sử dụng xà phòng và nước ấm.
- Rửa tay trước khi ăn, sau khi sử dụng nhà vệ sinh và sau khi tiếp xúc với bất kỳ bề mặt bẩn nào.
- Sử dụng nhà vệ sinh đúng cách, ngồi xuống trên bệ xí, làm sạch sau khi đi vệ sinh và cách xử lý giấy vệ sinh sau khi sử dụng.
- Trẻ hiểu rằng cần phải xả nước và rửa tay sau khi sử dụng nhà vệ sinh.
- Cách lau vệ sinh cá nhân, bao gồm cách lau mặt, tay, và cơ thể.
- Sử dụng bông tắm hoặc khăn mềm và xà phòng để làm sạch cơ thể một cách đầy đủ.
- Cần phải lau từ trên xuống dưới và đảm bảo vùng kín được làm sạch kỹ.
- Đôi khi trẻ có thể cần sự hướng dẫn và giúp đỡ để thực hiện đúng các bước vệ sinh.
- Bố mẹ hãy sẵn lòng trả lời các câu hỏi của trẻ và cung cấp sự hỗ trợ khi cần thiết.
Sử dụng nhà vệ sinh đúng cách, ngồi xuống trên bệ xí, làm sạch sau khi đi vệ sinh...
