Sự phong phú trong tư tưởng giáo dục của Montessori liên quan đến mọi khía cạnh của trẻ em.
Giáo dục Montessori là phương pháp giáo dục được đặt theo tên của nhà giáo dục nữ người Ý Maria Montessori (1870-1952).
Cốt lõi của giáo dục Montessori là lấy trẻ làm trung tâm, tôn trọng bản chất của trẻ trong quá trình lớn lên, tạo môi trường học tập và sinh hoạt lấy trẻ làm chủ thể, khai thác tối đa tiềm năng của trẻ, tạo điều kiện để các năng lực của trẻ phát triển một cách toàn diện.
Phương pháp giáo dục Montessori tập trung vào việc nuôi dưỡng tính độc lập, sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của trẻ, đồng thời kích thích tối đa tiềm năng của trẻ.
Nguyên tắc giáo dục Montessori
Lấy trẻ làm trung tâm
Mục đích là tạo ra một “thế giới trẻ em” lấy các em làm trung tâm, để các em được “là chính mình” một cách độc lập.
Hãy coi trẻ em là những cá thể riêng biệt khác với người lớn, và phản đối quan điểm dạy học theo định hướng của người lớn.
"Giáo dục mà không dạy"
Montessori phản đối cách dạy nhồi nhét lấy giáo viên làm trung tâm, và ủng hộ việc bắt đầu từ việc rèn luyện cuộc sống hàng ngày.
Montessori chủ trương rằng với môi trường học tập tốt, đồ dùng dạy học phong phú, sáng sủa, và nội dung giáo dục đa dạng, trẻ có thể chủ động tiếp xúc, học tập và hình thành trí tuệ. Đó là phương pháp giáo dục giúp trẻ học hỏi một cách tự nhiên và tự mình xây dựng nhân cách hoàn thiện.
Giáo viên chỉ đóng vai trò hướng dẫn, trợ giúp trẻ, còn trẻ sẽ chủ động sáng tạo và tìm tòi.
Nắm bắt thời kỳ nhạy cảm
Trẻ từ 0-6 tuổi, ở các giai đoạn phát triển khác nhau sẽ có những “thời kỳ nhạy cảm” với sở thích về những thứ khác nhau.
Phương pháp giáo dục mầm non khoa học Montessori nhấn mạnh việc nắm vững “thời kỳ nhạy cảm” của trẻ để đưa ra cách học phù hợp. Từ đó, tính năng này có thể giúp trẻ đạt được hiệu quả học tập lớn nhất.
Giáo viên đóng vai trò là người cố vấn
Giáo viên Montessori phải từ bỏ phương pháp giáo dục truyền thống tự cho mình là đúng, thay vào đó trở thành người hỗ trợ và hướng dẫn kịp thời cho trẻ.
Người đó phải có hiểu biết sâu sắc về thế giới tinh thần của trẻ, biết rõ tình hình phát triển của trẻ, đồng thời để trẻ trở thành chủ thể giáo dục, khiến trẻ sử dụng khối óc và trí tuệ của mình.
Tu luyện nhân cách hoàn chỉnh
Mục tiêu cuối cùng của phương pháp giáo dục Montessori là giúp trẻ bình thường hóa. Thông qua thiết kế môi trường và hoạt động của đồ dùng dạy học, trẻ có thể từng bước xây dựng nhân cách hoàn thiện.
Tôn trọng tốc độ phát triển của trẻ
Phương pháp giáo dục Montessori yêu cầu giáo viên dạy trẻ với những đặc điểm khác nhau, phù hợp với tiến trình phát triển của trẻ, chứ không áp dụng phương pháp giáo dục một kiểu cho tất cả.
Giáo dục hỗn hợp tuổi tác
Giữ trẻ ở các độ tuổi khác nhau, cùng nhau cho phép trẻ nhỏ hơn tham gia vào các nhóm tuổi lớn hơn để học tập và bắt chước, trong khi trẻ lớn hơn có thể nâng cao kiến thức và khả năng của mình bằng cách giúp đỡ trẻ nhỏ hơn.
Giáo dục theo cách hỗn hơn, sẽ đồng thời giúp tăng hứng thú học tập và khả năng thích nghi, bắt chước của trẻ.
Tài liệu giảng dạy và đồ dùng dạy học phong phú
Đồ dùng dạy học Montessori rất phong phú, nhưng những đồ dùng dạy học này không phải là công cụ để giáo viên giảng dạy mà là nguyên liệu để trẻ hoạt động.
Thông qua các nhiệm vụ được giao, trẻ xây dựng một nhân cách hoàn thiện từ các bài tập hoạt động tự lặp đi lặp lại.
Loại bỏ hệ thống thưởng phạt
Trong quan niệm giáo dục truyền thống, thưởng khi con đạt được thành tích và phạt khi con phạm lỗi là hai hình thước được áp dụng phổ biến.
Nhưng phương pháp giảng dạy Montessori lại không cho phép sử dụng hình thức nay. Đồng thời, tôn trọng trẻ em và nuôi dưỡng ý thức về phẩm giá mới chớm nở của trẻ.
Nếu trẻ làm sai thì minh họa cho trẻ hiểu cách làm đúng. Thay vì nghiêm trọng hóa vấn đề thì phương pháp Montessori đề cao việc khuyến khích và ghi nhận sự cố gắng của trẻ.
Kết quả giảng dạy bùng nổ
Giáo dục Montessori tôn trọng nhu cầu bên trong của trẻ và để trẻ lớn lên kịp thời, phù hợp, khó phát hiện kết quả trong thời gian ngắn nhưng nó sẽ cho thấy mức độ phát triển tinh thần bên trong của trẻ dưới dạng bùng nổ ở một mức độ nhất định theo thời gian.
Giáo dục Montessori nhấn mạnh rằng môi trường là "giáo viên" của đứa trẻ. Vì vậy, phương pháp giáo dục Montessori có nhiều giáo cụ nhằm thỏa mãn mong muốn khám phá của trẻ trong giai đoạn này.
Bố mẹ và thầy cô không cần cố tình dạy trẻ để trẻ học một cách thụ động, chỉ cần có sự hướng dẫn, động viên kịp thời, trẻ có thể chủ động tiếp thu kiến thức, kỹ năng và tiến bộ vượt bậc.
Trẻ em học tập tự do trong một môi trường được chuẩn bị sẵn, làm phong phú thêm kinh nghiệm sống của trẻ em, kích thích tiềm năng của trẻ em, xây dựng tính độc lập, sự tự tin, sự tập trung và các khả năng khác trong một môi trường thoải mái và dễ chịu, đồng thời đặt nền tảng chất lượng tốt cho tương lai. Đó là, hãy để mỗi đứa trẻ được là chính mình.
5 nội dung giáo dục chính của Montessori
Nội dung giảng dạy Montessori bao gồm giáo dục cuộc sống hàng ngày, giáo dục giác quan, giáo dục toán học, giáo dục ngôn ngữ, giáo dục khoa học và văn hóa.
Trẻ đổi mới và xây dựng nhân cách hoàn thiện thông qua hoạt động tự lặp đi lặp lại của giáo cụ Montessori, đồng thời được rèn luyện khả năng đa diện khi hoạt động tự do.
Giáo dục cuộc sống hàng ngày: bao gồm đào tạo chuyển động cơ bản, chăm sóc bản thân, chăm sóc môi trường, chăm sóc người khác và hành vi xã hội. Rèn luyện tính độc lập, tự chủ, tập trung, phối hợp tay mắt và sự tự tin cho trẻ.
Những hoạt động sinh hoạt hàng ngày như ăn uống, ngủ nghỉ sẽ được hướng dẫn để trẻ tự thực hành.
Giáo dục giác quan: Thông qua việc rèn luyện thị giác, thính giác, vị giác, khứu giác và xúc giác, khả năng quan sát, phân loại và chú ý của trẻ có thể được trau dồi. Góp phần phục hồi chức năng cho trẻ em bị rối loạn tích hợp cảm giác.
Việc ưu tiên để trẻ khám phá thiên nhiên xung quanh, sẽ kích thích sự phát triển nhạy bén của các giác quan.
Giáo dục toán học: trau dồi khái niệm định lượng sơ bộ, khả năng tư duy logic, khả năng hiểu và khả năng phán đoán của trẻ.
Giáo dục ngôn ngữ: phát triển các kỹ năng nghe, nói, nhận biết, đọc, viết của trẻ thông qua các bài tập nghe, nói, nhìn, ngữ âm, đọc văn bản.
Giáo dục khoa học và văn hóa: bao gồm tự nhiên, địa lý, lịch sử, khoa học, âm nhạc, nghệ thuật. Bằng cách cho trẻ tìm hiểu văn hóa dân tộc, nuôi dưỡng tình yêu khoa học và lòng tự hào dân tộc của trẻ, đồng thời kích thích trí tò mò và khao khát tri thức của trẻ.
Trẻ sẽ được kích thích niềm đam mê với nghệ thuật, nuôi dưỡng tình yêu và thúc đẩy trí tưởng tượng phong phú.
