Sau khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp trung bình 15 viên mỗi tháng, người phụ nữ 34 tuổi phải nhập viện trong tình trạng tắc mạch phổi nguy hiểm.
Bác sĩ Phạm Quang Trình - Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) cho biết, đơn vị này vừa tiếp nhận cứu cứu cho một nữ bệnh nhân 34 tuổi, được chuyển lên từ tuyến dưới. Trước đó, bệnh nhân bị đau tức ngực, khó thở liên tiếp 2 ngày. Khi đến khoa Cấp cứu, bệnh nhân tỉnh, khó thở, thở oxy hỗ trợ 5 lít/phút, Sp02 92%, tĩnh mạch cổ nổi, gan to mấp mé bờ sườn…
Khi khai thác tiền sử, bệnh nhân cho biết thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp (loại chứa Levonorgestrel), uống trung bình 12-15 viên/tháng và đã dùng kéo dài suốt 10 năm. Bác sĩ Trình cho biết, khi vào viện, bệnh nhân đã được chỉ định xét nghiệm cấp cứu, siêu âm tim có hình ảnh giãn buồng tim phải, hở nặng van 3 lá, tăng áp lực động mạch phổi.
Khi đó bác sĩ cấp cứu hướng chẩn đoán tới bệnh thuyên tắc động mạch phổi cấp và quyết định cho chụp CT ngực có tiêm thuốc cản quang, kết quả là hình ảnh huyết khối động mạch phổi 2 bên. Bệnh nhân đã được chẩn đoán xác định là huyết khối thuyên tắc động mạch phổi cấp tính do lạm dụng thuốc tránh thai Levonorgestrel.
Hình ảnh CT lồng ngực bệnh nhân bị tắc động mạch phổi cấp tính. (Ảnh: BVCC)
Bệnh nhân sau đó được điều trị tích cực tại khoa Hồi sức tim mạch theo phác đồ chống đông, hỗ trợ hô hấp tích cực. Tình trạng tiến triển tốt, đến nay sau 7 ngày điều trị, bệnh nhân đã hết khó thở, toàn trạng ổn định và được ra viện.
Theo bác sĩ Trình, tắc mạch phổi xuất phát từ các huyết khối đã bị vỡ và trôi tự do trong mạch máu. Hầu hết các huyết khối trở thành tắc mạch phổi được hình thành trong tĩnh mạch ở chân. Huyết khối này di chuyển từ các tĩnh mạch nhỏ đổ vào các tĩnh mạch lớn về tim phải, rồi đi vào động mạch phổi chính và có thể bị mắc kẹt ở đó hoặc tiếp tục di chuyển vào một trong hai phổi.
“Khi huyết khối nằm trong động mạch phổi, nó sẽ chặn lưu lượng máu vốn đến phổi để nhận lấy oxy. Nếu không có đủ máu để nhận được oxy và di chuyển sang tim trái, nồng độ oxy trong cơ thể giảm xuống một cách nguy hiểm, gây tình trạng thiếu oxy mô”, bác sĩ Trình cho hay.
Chính do tình trạng tắc nghẽn tại phổi, áp suất dội ngược lên tim phải, do vậy tim phải có thể bị giãn, gây hở van ba lá. Việc tim phải phình to sẽ gây chèn ép tim trái, ảnh hưởng tới khả năng co bóp của tim trái. Trong trường hợp đó, nếu tim trái không thể bơm đủ máu, huyết áp cũng giảm xuống làm tình trạng thiếu oxy mô tiến triển nặng lên, có thể dẫn đến suy đa tạng và tử vong nếu không được phát hiện, cấp cứu, điều trị kịp thời.
Thuốc tránh thai khẩn cấp dùng quá nhiều sẽ gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe. (Ảnh minh họa)
Đối với việc sử dụng thuốc tránh thai, bác sĩ Trình dẫn nghiên cứu của Alain Weill trong tạp chí BMJ năm 2016 cho thấy, trong số 100.000 phụ nữ sử dụng viên tránh thai kéo dài một năm, ước tính có 33 phụ nữ sẽ bị thuyên tắc phổi. Đối với thuốc tránh thai khẩn cấp, theo khuyến cáo không dùng quá 2 lần trong một chu kỳ kinh nguyệt (2 lần/tháng).
Ngoài thuốc tránh thai, tắc mạch phổi còn có thể do các yếu tố nguy cơ khác như:
- Các bệnh máu di truyền: Thalassemia
- Các bệnh mạch máu như suy van tĩnh mạch, xơ vữa động mạch.
- Một số bệnh như ung thư: ung thư vú, ung thư phổi…
- Mang thai hoặc trong vòng 6 tuần sau sinh.
- Hút thuốc.
- Béo phì.
- Vận động muộn sau các phẫu thuật lớn, đa chấn thương.
- Cao tuổi.
- Một số bệnh gây tăng đông máu: Sau nhiễm Sars-CoV-2, sốc nhiễm khuẩn…
Bác sĩ Trình cho rằng, trường hợp nào càng có nhiều yếu tố nguy cơ, thì khả năng có cục máu đông càng cao. Do vậy, điều quan trọng phải nhận biết người có nguy cơ cao để có thể có cách ngăn chặn kịp thời.
Với việc dùng thuốc tránh thai khẩn cấp, ngoài tắc mạch phổi còn có thể xảy ra một số tác dụng phụ khác gây hại cho cơ thể. Do đó, bác sĩ Trình khuyến cáo, không nên lạm dụng thuốc, chỉ dùng trong các trường hợp thật sự cần thiết.
