Chỉ uống một ngụm nước lạnh là Nguyễn Thảo Linh (19 tuổi) lập tức lên cơn tức ngực, khó thở.
Thậm chí, chỉ cần thò tay vào ngăn đá lấy thực phẩm, ít phút sau Linh ngứa điên đảo, ngón tay sưng phù.
Ngứa điên đảo vì đá lạnh
Đều đặn mỗi tháng, Linh phải đến Trung tâm Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng (Bệnh viện Bạch Mai) để tái khám theo định kỳ. Căn bệnh mà em mắc phải rất “dị biệt”.
Linh kể, từ nhiều tháng nay, em xuất hiện những cơn khó thở khi uống nước đá lạnh. “Chỉ cần một ngụm nhỏ thôi là ngực em đau thắt, không thể thở nổi, cứ ngỡ như sắp chết đến nơi ấy.
Trước đó, em hay bị ngạt mũi khi trời trở lạnh nên ngỡ họng mình kém, không dám sử dụng nước lạnh. Quả là khi không ăn uống đồ lạnh thì những cơn tức ngực cũng không còn xuất hiện. Thế nhưng mỗi khi vào bếp hoặc phải tiếp xúc với đồ lạnh như thực phẩm đông lạnh, kem, đá thì chỉ sau khoảng 15 phút là tay em bắt đầu nổi mẩn đỏ, ngứa kinh hoàng, càng gãi càng ngứa, mà gãi nhiều thì bàn tay sưng đỏ lên” – Linh nói.
BS Bác sỹ Bùi Văn Khánh, Trung tâm Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, qua khai thác tiền sử bệnh nhân cho biết chưa từng bị dị ứng thuốc và thức ăn. Điều này khiến các bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân Linh bị mày đay mạn tính do lạnh.
Sau đó, bệnh nhân được chỉ định các xét nghiệm máu cơ bản đánh giá tình trạng dị ứng và các bệnh phối hợp khác, ngoài ra bệnh nhân cũng được thực hiện test kích thích với đá lạnh, xét nghiệm kích thích với đá lạnh. Kết quả cho thấy bệnh nhân dương tính sau 15 phút. Trước những căn cứ trên, các các sỹ kết luận Linh bị mày đay mạn tính do lạnh chưa rõ nguyên nhân.
Bs Khánh cho biết thêm, mày đay do lạnh là phản ứng của da sau khi tiếp xúc với yếu tố lạnh, trên da sẽ xuất hiện ban đỏ, sẩn phù nổi gồ lên mặt da, kèm theo ngứa tại vị trí tiếp xúc với lạnh.
Bệnh nhân có thể bị sưng lưỡi, phù nền thanh quản gây khó thở nếu sử dụng nước đá lạnh. Nếu toàn bộ cơ thể tiếp xúc với thời tiết có nhiệt độ thấp thì phản ứng có thể rất nghiêm trọng, ngoài ban đỏ toàn thân kèm theo ngứa, bệnh nhân có thể xuất hiện các phản ứng toàn thân nguy hiểm khác như khó thở, suy hô hấp, sốc phản vệ và tử vong.
Sốc phản vệ, tử vong nếu tiếp xúc toàn thân với nước lạnh
Theo BS Khánh, nguyên nhân thực sự của hiện tượng này chưa được biết rõ, tuy nhiên các nghiên cứu đều cho thấy những bệnh nhân bị chứng bệnh này đều mắc các chứng bệnh nhiễm trùng, nhiễm virus trong thời điểm khởi phát bệnh và có các tế bào trên da rất nhạy cảm với nhiệt độ, chúng dễ dàng bị phá vỡ và giải phóng ra các chất trung gian hoá học vào máu như histamine gây ban đỏ, ngứa và đôi khi là sốc phản vệ.
BS Khánh cũng cho biết thêm, nhiều nghiên cứu đã đi tìm câu trả lời cho vấn đề này và ngày nay các nhà khoa học đã thống nhất ngưỡng nhiệt độ phổ biến gây bệnh cho bệnh nhân là 4 độ C, tuy nhiên một số bệnh nhân có thể xuất hiện triệu chứng ở nhiệt độ cao hơn hoặc thấp hơn. Đôi khi không khí ẩm ướt và giá lạnh ở ngưỡng nhiệt độ này có thể gây bệnh.
Các chuyên gia cũng cảnh báo trẻ em hoặc thanh thiếu niên là nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh này (chiếm tới 80%). Ngoài ra, bệnh nhân đang bị nhiễm trùng như viêm họng cấp, viêm phổi…;bệnh nhân đang mắc chứng bệnh mạn tính như viêm gan B, ung thư…đôi khi bệnh mang tính gia đình hay do gen quy định.
“Nên đến viện khi xuất hiện các triệu chứng mà liên quan tới nhiệt độ lạnh cho dù triệu chứng là nặng hay nhẹ. Điều này giúp người bệnh tránh nguy hiểm lớn nhất có thể phải đối mặt là phản ứng toàn thân gây khó thở, sốc phản vệ thậm chí chết nếu tiếp xúc với lạnh ở diện rộng trên da hoặc toàn thân do bởi dưới nước lạnh hoặc gió lạnh”- BS Khánh nhấn mạnh.
Theo BS Khánh, hiện chưa có phương pháp điều trị khỏi mày đay mạn tính do lạnh không rõ nguyên nhân, tuy nhiên có thể điều trị triệu chứng. Để hạn chế, người bệnh cần lưu ý tránh tiếp xúc với yếu tố lạnh trực tiếp, cần có các dụng cụ bảo hộ và giữ ấm. Tránh không để da tiếp xúc với sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ môi trường. Đặc biệt, bệnh nhân cần tránh uống nước đá và thức ăn lạnh như kem có thể gây khó thở và chết do phù nề thanh quản.
