Không chỉ là ngôi mộ có niên đại gần 4.000 năm, nơi này còn sở hữu một đặc điểm kỳ lạ khiến các nhà khoa học hứng thú.
Các nhà khảo cổ đã khai quật được một ngôi mộ Ai Cập cổ đại 3.800 tuổi còn chưa hoàn thành. Nơi này có một nhà nguyện liên kết với mặt trời vào đúng ngày đông chí và mỗi năm một lần, vào đúng dịp này nó sẽ phát sáng. Giới chuyên gia cho rằng đây là ngôi mộ cổ nhất tại Ai Cập có liên kết với ngày đông chí như vậy.
Ngôi mộ nằm gần thành phố Aswan, Ai Cập ngày nay, được xây dựng dưới triều đại thứ 12 của Ai Cập. Đây là thời kỳ Trung Vương quốc, khi mà Ai Cập phát triển mạnh.
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Mediterranean Archaeology and Archaeometry, ngôi mộ nằm trong nghĩa địa Qubbet el-Hawa và là nơi chôn cất 2 thống đốc. Vào thời cổ đại, những kẻ trộm mộ đã cướp đi nhiều đồ tạo tác được đặt trong lăng mộ, bao gồm cả xác ướp của những vị được chôn ở đây.
Theo những ghi chép lịch sử và dòng chữ bên trong lăng mộ, tên của vị thống đốc, người xây dựng ban đầu vẫn chưa được biết, trong khi vị thống đốc thứ hai được chôn cất ở đó có tên là Heqaib III. Cả hai thống đốc đều phụ trách thị trấn Elephantine gần đó nhưng vào những thời điểm khác nhau.
Nhóm nghiên cứu cho biết nhà nguyện của ngôi mộ có một hốc được dự định để đặt tượng của thống đốc đã xây dựng lăng mộ. Tuy nhiên, cả ngôi mộ và bức tượng đều chưa được hoàn thành. Họ tìm thấy một bức tượng ở ngay bên ngoài lăng mộ và giờ vẫn chưa rõ lý do tại sao nơi này lại bị bỏ dở.
Điều thú vị nhất của lăng mộ này chính là lối vào nhà nguyện được xây dựng để tia nắng mặt trời có thể xuyên vào và thắp sáng nhà nguyện trong ngày đông chí, diễn ra vào ngày 21 hoặc 22/12 hàng năm. Trên thực tế, nếu lăng mộ được hoàn thành, bức tượng thống đốc và nhà nguyện sẽ được tắm trong ánh sáng lúc mặt trời mọc vào mỗi đông chí, ngày có ít ánh sáng ban ngày nhất trong năm.
Các nhà nghiên cứu nói với tờ Live Science rằng ngày đông chí có một ý nghĩa quan trọng đối với người Ai Cập cổ đại. Tác giả chính của nghiên cứu, María Dolores Joyanes Díaz cho biết : “Ngày đông chí đánh dấu sự khởi đầu của của chiến thắng giữa ánh sáng với bóng tối, đỉnh điểm là ngày hạ chí, ngày dài nhất trên mặt đất”.
Hơn nữa, ngày đông chí được coi là thời điểm đổi mới. "Sau ngày đông chí, ngày bắt đầu dài hơn, được hiểu là sự tái sinh. Khái niệm này đã được chuyển sang thế giới vật chất, cụ thể là bức tượng đại diện cho vị thống đốc đã chết", María Dolores Joyanes Díaz nói.
Một số học giả khác cũng đồng ý với lập luận trên. Họ tin rằng ngày đông chí là biểu tượng của khởi đầu mới và sự hồi sinh. Đây cũng là thời điểm bắt đầu chu trình hàng năm của mặt trời.
Ngôi mộ cổ này được nhà Ai Cập học Ernest Alfred Thompson Wallis Budge phát hiện lần đầu vào năm 1885 nhưng không được khai quật. Phải đến giai đoạn 2008-2018, một nhóm các chuyên gia đến từ Đại học Málaga và Đai học Jaén mới tiến hành khám phá. Sau khi khai quật, các nhà Ai Cập học đã kiểm tra kiến trúc ngôi mộ, tìm kiếm xem có bất kỳ sự sắp xếp thiên văn nào hay không. Và phát hiện về nhà nguyện cho thấy người Ai Cập cổ đại đã có trình độ vô cùng uyên thâm về toán học, hình học không gian để tạo ra hiện tượng kỳ thú như vậy. Họ giải thích rằng kiến trúc sư Ai Cập không chỉ đạt được định hướng hoàn hảo mà còn thiết kế thể tích của lăng mộ với độ chính xác cao, tránh trùng với bất kỳ ngôi mộ nào trước đó.
Nghiên cứu này cũng chứng minh rằng người Ai Cập có khả năng tính toán vị trí của mặt trời và hướng của các tia sáng để thiết kế các tượng đài của họ. Mặc dù ngôi mộ là ví dụ lâu đời nhất từng được tìm thấy nhưng chắc chắn nó không phải là duy nhất, các chuyên gia nói thêm.
