Theo luật sư phân tích, bị tuyên án tử hình chưa phải "dấu chấm hết" cho bị cáo Trương Mỹ Lan, nữ doanh nhân hoàn toàn có thể được tòa cấp phúc thẩm giảm án, được Chủ tịch nước ân xá, nếu tích cực khắc phục hậu quả vụ án.
Sau hơn 1 tháng xét xử và nghị án, TAND TPHCM đã tuyên phạt bà Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về cho vay”; tử hình về tội “Tham ô tài sản”; 20 năm tù tội “Đưa hối lộ”. Tổng hợp mức án chung, bà Lan chịu tử hình.
Khi tòa công bố mức án, bà Lan loạng choạng đứng không vững, được các cảnh sát đỡ. Ngay sau đó bà cố trấn tĩnh, tiếp tục đứng nghe cho đến khi kết thúc phiên tòa.
Về thiệt hại của vụ án, HĐXX xác định, bản chất số tiền bị cáo Lan chiếm đoạt để sử dụng, nên có nghĩa vụ bồi thường cho ngân hàng SCB. Tuy nhiên, đến nay đã có một số khoản vay được tất toán, bị cáo Lan cũng nộp thêm một số tiền khắc phục hậu quả nên còn bồi thường hơn 673.800 tỷ đồng.
Theo HĐXX, nhằm đảm bảo nguyên tắc có lợi cho các bị cáo, tòa buộc bà Lan và các đồng phạm chịu trách nhiệm hình sự trên số tiền thiệt hại là 498.000 tỷ đồng. Nhưng về trách nhiệm dân sự, bà Lan và các bị cáo phải bồi thường thiệt hại hơn 677.000 tỷ đồng (tổng dư nợ của 1.284 khoản vay liên quan đến nhóm của bà Lan và Vạn Thịnh Phát, sau khi cấn trừ đi một số khoản được tất toán sau thời điểm khởi tố còn là hơn 673.000 tỷ).
Tòa cũng tuyên tiếp tục kê biên các tài sản để đảm bảo thi hành án.
Bị cáo Trương Mỹ Lan.
Nêu quan điểm sau khi kết thúc phiên tòa, luật sư Hoàng Trọng Giáp (Giám đốc Công ty Luật Hoàng Sa – Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng, nhận án tử hình chưa phải dấu “chấm hết” cho Trương Mỹ Lan.
Theo luật sư Giáp, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát mới bị tuyên án sơ thẩm, đây là bản án chưa có hiệu lực về pháp luật, người bị tuyên án còn quyền kháng cáo trong 15 ngày và Viện kiểm sát cũng có quyền kháng nghị nếu thấy án chưa phù hợp.
Luật sư phân tích thêm, kể cả khi kháng cáo, kháng nghị mà phiên tòa phúc thẩm vẫn tuyên tử hình, bà Lan vẫn có quyền gửi đơn lên lên Chủ tịch nước xin "ân giảm".
Theo dõi vụ án, luật sư Giáp bày tỏ đáng tiếc khi một doanh nhân lớn như bà Trương Mỹ Lan từng có nhiều đóng góp cho hoạt động xã hội, được đánh giá trong hoạt động kinh doanh, thu hút, mời gọi được nhiều doanh nhân, doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam, tạo công ăn việc làm cho nhiều người nhưng “lầm đường lạc lối”.
Luật sư Hoàng Trọng Giáp.
Đánh giá về bản án vừa được tuyên, luật sư Giáp cho rằng đây là mức án phù hợp quy định pháp luật, tương xứng với hành vi Trương Mỹ Lan và nhóm đồng phạm. Bởi, thiệt hại trong vụ án rất lớn, gây ảnh hưởng xấu đến dư luận, xâm hại nền kinh tế, làm mất niềm tin trong nhân dân, đặc biệt những người đã gửi tiền vào SCB có những thời điểm họ bao vây ngân hàng để đòi lại những đồng tiền mồ hôi, nước mắt của mình gửi song bị chiếm đoạt.
Tại Việt Nam, luật sư Giáp cho hay, án tử hình thường được tuyên với tội phạm đặc biệt nguy hiểm như giết người; mua bán trái phép chất ma túy; tham ô tài sản số lượng lớn.
“Nếu bà Lan kháng cáo, từ nay đến giai đoạn mở phiên phúc thẩm sẽ rất quan trọng, HĐXX cấp phúc thẩm hoàn toàn có thể xem xét giảm nhẹ án phạt từ tử hình xuống chung thân khi bà này tích cực khắc phục hậu quả, cung cấp thêm nhiều tình tiết mới được ghi nhận…. Ngoài quy định kháng cáo xin giảm nhẹ, gửi đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước", luật sư Hoàng Trọng Giáp nói.
Theo bản án, các tài liệu trong hồ sơ, kết quả thẩm vấn tại tòa có căn cứ xác định, từ năm 2011, bà Lan đã thâu tóm 3 ngân hàng tư nhân để hợp nhất thành SCB. Lợi dụng chính sách của Nhà nước trong đề án tái cơ cấu SCB, bà Lan đã thâu tóm ngân hàng như một công cụ tài chính để huy động vốn phục vụ kinh doanh cá nhân và Hệ sinh thái của Vạn Thịnh Phát.
Với việc sở hữu 91,5% cổ phần của SCB thông qua nhiều cá nhân, bà Lan đã chỉ đạo lãnh đạo chủ chốt tại SCB và Vạn Thịnh Phát lập các hồ sơ khống, rút tiền SCB. Để hợp thức hóa việc rút tiền và tránh bị phát hiện sai phạm, bà Lan đã chỉ đạo cán bộ ở SCB chuyển tiền giải ngân vào các công ty "ma", sau đó thực hiện rút tiền mặt hoặc chuyển lòng vòng nhằm cắt đứt dòng tiền. Việc đưa các tài sản đảm bảo có giá trị thấp rồi nâng khống để đảm bảo cho các khoản vay lớn chỉ là thủ đoạn nhằm chiếm tiền người dân gửi tại SCB.
Trong đó, từ năm 2012-2017, bà Lan đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng, vay 368 khoản. Đến năm 2022, các khoản vay này còn dư nợ hơn 132.000 tỷ đồng cả gốc và lãi. Sau khi cấn trừ vào số tài sản đảm bảo các khoản vay này gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng. Hành vi trong giai đoạn này của bà Lan là phạm tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Từ tháng 2/2018-10/2022, bà Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn của SCB 545.000 tỷ đồng, chiếm đoạt 304.000 tỷ; gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh. Do Bộ luật Hình sự 2015 có sự thay đổi về đường lối xử lý đối với các sai phạm xảy ra tại thời điểm trước và sau ngày 1/1/2018 (Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực) nên hành vi này của bà Lan phạm tội Tham ô tài sản.
Trong suốt 10 năm thâu tóm SCB, bà Lan đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi.
Để che giấu thực trạng yếu kém của SCB, giúp ngân hàng thoát khỏi diện kiểm soát đặc biệt, bà Lan đã chỉ đạo thuộc cấp mua chuộc đoàn cán bộ thanh tra ngân hàng Nhà nước.
