Nổi tiếng Tam quốc vì giết cả con dâu vì tội tiêu xài phung phí, nhưng so với vị hoàng đế này về mức độ “keo kiệt”, Tào Tháo còn thua rất xa.
Tào Tháo trong lịch sử là quân vương tiết kiệm, khác xa miêu tả trong tiểu thuyết (ảnh: Wenshigu)
Trong tác phẩm Tam quốc diễn nghĩa, La Quán Trung miêu tả là Tào Tháo là một kẻ tiểu nhân, gian xảo và đặc biệt là thích ăn chơi hưởng lạc khi cho xây đài Đồng Tước lộng lẫy, tuyển nhiều gái đẹp để vui thú. Tuy nhiên, theo Tam quốc chí của sử gia Trần Thọ, Tào Tháo là người có tính cách hà tiện từ lúc sống cho tới lúc chết.
Theo Ngụy chí (Tam quốc chí), trước khi chết, Tào Tháo truyền lệnh xuống dưới lo hậu sự của mình như sau: “Thiên hạ nay còn chưa định yên, việc chôn cất không nên theo phép xưa. Táng (chôn) xong phải bỏ áo tang. Các quân tướng đóng giữ đều không được rời khỏi doanh trại. Các quan lại vẫn phải làm nguyên chức phận. Liệm (vải bọc tử thi) thì dùng áo thường mặc. Không được chôn vàng ngọc châu báu theo”.
Không chỉ xót xa sự hoang phí trong việc chuẩn bị hậu sự, mà ngay cả việc hỷ sự, Tào Tháo cũng là người đặc biệt tiết kiệm. Khi con gái của ông được gả đi thì rèm che trong phủ chỉ được dùng loại vải thô, màu đen. Của hồi môn được chuẩn bị vô cùng đơn giản. Hầu gái được cho đi theo không quá mười người.
Trong sinh hoạt hàng ngày, Tào Tháo cũng không ưa việc xa xỉ. Về việc ăn mặc, Tào Tháo nói: “Quần áo, chăn màn của ta đều đã dùng được hơn mười năm. Hàng năm, ta đều tháo ra giặt lại, may vá rồi dùng tiếp”.
Theo Sohu, có lần nhìn thấy vợ của người con trai cả (Tào Thực) ăn mặc quá lộng lẫy, Tào Tháo tức giận và ban cho nàng ta cái chết. Khắt khe với bản thân và những người xung quanh là vậy, nhưng xét về độ tiết kiệm đến mức có thể coi là keo kiệt, Tào Tháo vẫn bị một hoàng đế sinh sau mình hàng trăm năm “soán ngôi”.
Binh biến Trần Kiều, Triệu Khuông Dận đoạt ngôi hoàng đế (ảnh: Sina)
Nhắc tới vua một nước, người ta thường nghĩ ngay tới người đàn ông khoác long bào, ngồi trên ngai vàng, sống trong cung điện xa hoa, sở hữu vàng bạc, châu báu của cả thiên hạ, qua đêm với hàng nghìn mỹ nhân và ăn toàn sơn hào hải vị. Tuy nhiên, hoàng đế này lại khác xa trí tưởng tượng của mọi người.
Tống Thái Tổ (926 – 976), tên thật Triệu Khuông Dận, là hoàng đế sáng lập nhà Tống trong lịch sử Trung Quốc. Dù là hoàng đế và xuất thân trong gia đình quan lại giàu có, Triệu Khuông Dận lại nổi tiếng là người hà tiện trong chi tiêu.
Phần Thái tổ bản kỷ trong Tống sử chép, năm 959, Hậu Chu Thế Tông chết khi giao chiến với nước Liêu, ngai vàng được truyền cho con trai là Sài Tông Huấn (Hậu Chu Cung Đế) mới 7 tuổi. Năm 960, quân Liêu liên minh với Bắc Hán kéo tới đánh Hậu Chu, Sài Tông Huấn sai Triệu Khuông Dận – khi đó đang là Thái úy quyền cao chức trọng – dẫn quân chống giặc.
Khi mới đi trấn Trần Kiều, cách kinh thành Biện Kinh (thành phố Khai Phong, Trung Quốc ngày nay) được 40 dặm, các binh sĩ nhìn thấy cảnh “hai mặt trời đánh nhau” (đây có thể chỉ là hiện tượng quang học Mặt trời giả). Họ cho đây là điềm báo chuyển giao ngôi vị, bèn nhất tề tôn Triệu Khuông Dận lên làm hoàng đế. Trong lúc Triệu Khuông Dận còn đang do dự, em trai là Triệu Khuông Nghĩa đã lấy hoàng bào khoác cho ông, ép phải tạo phản.
Triệu Khuông Dận bất thần dẫn quân quay ngược lại kinh thành. Binh lính thủ thành không biết chuyện, cứ mở cổng cho vào. Triều đình Hậu Chu vì thế không kịp trở tay, phải quỳ xuống tôn Triệu Khuông Dận lên làm vua. Lịch sử Trung Quốc gọi sự kiện kỳ lạ này là “Binh biến Trần Kiều”. Đây cũng là lần thay đổi triều đại duy nhất trong lịch sử Trung Quốc không xảy ra cảnh đổ máu.
Tống Thái Tổ lên ngôi, quyết không học theo thói ăn chơi, dâm loạn của các đời vua trước (tranh: Sunnews)
Sài Tông Huấn được Triệu Khuông Dận tha chết, phong làm vương nhưng không được can thiệp chính sự. Nhà họ Sài được ban cho Đan thư thiết khoán (giao ước khắc trên một tấm sắt), có tác dụng miễn tử, làm mọi điều mình thích mà không phạm tội. Trong tác phẩm Thủy Hử, Sài Tiến – hậu duệ của nhà họ Sài – là người sở hữu Đan thư thiết khoán, nhưng khi đem ra hù dọa đám tay chân của Cao Cầu thì tỏ ra vô dụng.
Lên ngôi hoàng đế đồng nghĩa với việc có thể hưởng cuộc sống giàu sang tột cùng nhưng Triệu Khuông Dận lại càng tiết kiệm hơn xưa. Theo Tống sử, trừ lúc lên triều phải mặc hoàng bào bằng gấm vóc thì thời gian còn lại Triệu Khuông Dận chỉ mặc quần áo may bằng vải thô bình thường. Ông còn thường xuyên cho giặt sạch, giữ gìn quần áo cẩn thận nên vài năm mới phải thay một bộ đồ mới.
Theo Sohu, hoàng cung của Triệu Khuông Dận được xây dựng sơ sài nhất lịch sử Trung Quốc, quan nội thị hầu hạ chỉ có hơn 50 người, cung nữ không quá 200 người.
Tống sử chép, năm 968, trên đường cầm quân chinh phạt Bắc Hán đúng vào lễ Thất tịch (mùng 7.7 âm lịch), Triệu Khuông Dận cho người gửi về Biện Kinh tặng cho thái hậu 3 quan tiền, hoàng hậu 1 quan rưỡi để mua sắm, chi tiêu. Sự kiện này khiến người đời sau đánh giá Triệu Khuông Dận là hoàng đế “keo kiệt” nhất lịch sử Trung Quốc.
Có lần, công chúa Vĩnh Khánh – cô con gái được Triệu Khuông Dận sủng ái nhất – may một bộ áo mới thêu bằng chỉ vàng ngũ sắc. Ông vừa nhìn thấy đã bắt Vĩnh Khánh cởi ra ngay, cấm không được mặc lại.
“Khanh là công chúa, ăn mặc lộng lẫy như vậy dễ khiến người ta đua đòi bắt chước. Thời Chiến quốc có Tề Hoàn Công rất thích mặc màu tím, kết quả là cả nước Tề ai cũng học theo khiến vải tím đắt lên nhiều lần. Khanh hưởng phúc mà không biết đấy là phúc, lại còn khởi xướng thói xa hoa, lãng phí. Là thường dân đã không nên may áo thêu chỉ vàng, là công chúa lại càng không được dùng”, Tống Thái Tổ nói.
Tống Thái Tổ nghiêm cấm con gái ăn mặc lộng lẫy, xa xỉ (ảnh: Qulishi)
Không chỉ nghiêm khắc với những người xung quanh, Triệu Khuông Dận còn hết sức kiềm chế ham muốn bản thân. Thái Tổ bản kỷ chép, có lần nửa đêm thức giấc, Triệu Khuông Dận bụng đói cồn cào, rất thèm ăn gan dê nhưng cứ ngồi do dự hồi lâu mà không dám hạ lệnh. Người hầu bên cạnh dò hỏi Triệu Khuông Dận cần sai bảo điều gì, ông đáp: “Ta mà nói ra thì từ nay đêm nào cũng có một con dê bị giết moi gan”, rồi nhịn đói đi ngủ. Người hầu nghe vậy biết Triệu Khuông Dận thèm ăn gan dê nhưng cố nhịn.
Theo Qulishi, Triệu Khuông Dận tiết kiệm triệt để vì muốn tích lũy của cải cho nhà Tống non trẻ, dồn lực tiêu diệt hết các thế lực cát cứ, thống nhất Trung Quốc. Vào thời Ngũ đại Thập quốc, vua chúa quan lại quen thói ăn chơi xa xỉ, khiến người dân oán thán thấu trời, kinh tế kiệt quệ. Triệu Khuông Dận sau khi lên ngôi quyết tâm xây dựng hình ảnh khác hẳn. Chủ trương thống nhất của Triệu Khuông Dận là trước diệt hết các nước nhỏ phía nam, sau mới tiến lên phía bắc để đánh Bắc Hán.
Năm 968, Triệu Khuông Dận tổ chức chiến dịch quy mô nhất để diệt Bắc Hán, sĩ khí quân Tống lên rất cao. Vào thời điểm Bắc Hán nguy kịch, quân Liêu lại đem quân tới giúp khiến Tống thất bại. Người Tống vì thế rất căm ghét người Liêu. Sau này nước Kim đánh nước Liêu, Tống đã hỗ trợ rất nhiều nhưng không biết rằng khi Liêu bị tiêu diệt, cũng là lúc Tống bị Kim xâm lược.
Tống sử chép, sau chiến dịch đánh Bắc Hán bất thành, Triệu Khuông Dân lại càng chú tâm chăm lo, sửa sang đất nước. Ông quy định bãi bỏ thói đón rước, tiệc tùng linh đình mỗi khi quan lại nhậm chức, bất kể chức quan đó có lớn đến đâu. Quan lại phải đi giầy cỏ, chống gậy gỗ tới nơi nhậm chức để làm tấm gương tiết kiệm cho người dân. Dưới thời Triệu Khuông Dận, nhà Tống có tới 32 quốc khố. Của cải ở các kho này nếu vận chuyển liên tục theo 2 đường thủy bộ phải mất 10 năm mới hết.
Hà tiện với bản thân và gia đình nhưng Triệu Khuông Dận lại rất hào phóng đối với các viên quan có tài năng. Thái Tổ bản kỷ chép, quan Thị trung (tương đương chức tể tướng) Phạm Chất Sinh bị ốm, hoàng thượng ban cho 200 lượng vàng, 1.000 lượng bạc, 200 tấm lụa, 2 vạn quan tiền. Triệu Phổ - quân sư số một của Triệu Khuông Dận - ốm, được hoàng thượng ban cho 5.000 lượng bạc, 5.000 tấm lụa.
Vung rìu trong tuyết, Tống Thái Tổ chết bất đắc kỳ tử (tranh: Sohu)
Năm 976, Triệu Khuông Dận đột ngột qua đời khi mới 50 tuổi và không mắc bệnh tật gì. Cái chết của ông đến nay vẫn là điều bí ẩn đối với giới nghiên cứu lịch sử Trung Quốc.
Tống sử chép, tháng 11.976, trời đổ tuyết lớn, hoàng thượng triệu em trai là Triệu Quang Nghĩa vào cung uống rượu, đuổi hết thị vệ ra ngoài. Bên ngoài chỉ nghe tiếng hoàng thượng nói “hay lắm” sau đó thì im bặt. Triệu Quang Nghĩa ban đêm bỏ về. Sáng hôm sau, Triệu Khuông Dận bị phát hiện đã chết. Nhờ có thế lực lớn trong triều, Triệu Quang Nghĩa giành ngôi hoàng đế, lên ngôi lấy hiệu là Tống Thái Tông.
Về sau, Tống Thái Tông truyền ngôi cho con mình, không trả lại ngôi cho con của Triệu Khuông Dận. Bản thân Triệu Đức Chiêu – con trai Triệu Khuông Dận – cũng chết một cách bí ẩn. Theo nhiều nhà nghiên cứu lịch sử Trung Quốc, Triệu Quang Nghĩa rất có thể đã giết anh trai để cướp ngôi.
Theo truyền thuyết dân gian, cái chết của Triệu Khuông Dận đã được dự báo trước trong Thối Bối Đồ - cuốn sách được cho là tiên đoán ít nhất 2.000 năm vận mệnh của Trung Quốc.
Thối Bối Đồ viết Triệu Khuông Dận sẽ chết trong “tiếng rìu trong tuyết”. Tương truyền, trong lúc uống rượu cao hứng, Triệu Khuông Dận cầm rìu bổ vào cột, khen “hay lắm”. Thấy anh trai uống say, Triệu Quang Nghĩa dùng rìu sát hại (có thuyết nói là hạ độc). Triệu Quang Nghĩa sau đó tuyên bố hoàng đế đã băng hà và truyền ngôi lại cho mình.
Lăng mộ Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận được đặt ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, Lăng mộ này được làm rất sơ sài, không xây tường bao mà chỉ trồng cây cỏ xung quanh.
