Mọc dại khắp bờ rào, những bãi đất trống, hay trong vườn để kiến đen làm tổ, loại cây này trước không ai để ý nhưng giờ trở thành đặc sản có giá đắt đỏ và nhiều người lùng mua.
Cây bụp giấm, còn có tên gọi khác là lá chua hay bụt giấm, atiso đỏ…, tên khoa học là Hibiscus sabdariffa, có nguồn gốc ở Tây Phi. Loại cây này mọc dại rất nhiều tại Việt Nam, trải dài từ Nam ra Bắc. Ban đầu chỉ vài cây mọc tự nhiên, sau đó mọc lan rộng ra, những bầy kiến đen thường làm tổ trên những đài hoa đỏ của loại cây dại này.
Cây bụp giấm mọc dại ở nhiều nơi
Thuộc loại cây cỏ bụi, cây bụp giấm không kén đất, ưa tiết trời nóng ẩm, thân cao 1,5 - 2 m, màu đỏ tía. Lá hình trứng, mép lá có răng. Hoa của nó đơn độc, mọc ở nách, gần như không có cuống. Tràng hoa màu vàng hồng hay tím, khá giống hoa dâm bụt. Quả nang hình trứng, có lông thô mang đài màu đỏ sáng, bao quanh quả trông khá giống bông atiso, chính vì vậy mà cái tên atiso đỏ ra đời.
Cây bụp giấm có thể lấy lá để làm rau ăn, bông cũng có thể hái làm trà hoặc mứt. Loại rau này gắn liền với tuổi thơ của những đứa trẻ 8X - 9X, với nhiều món ăn dân dã mang đậm hương vị quê nhà. Những chiếc lá non mơn mởn còn đọng hơi sương được hái về ăn sống cùng các loại rau ghém khác. Lá rau nấu canh chua với cá, xào với thịt bò, kho cá hoặc muối chua thành từng vắt, ăn đưa cơm chẳng kém gì sơn hào hải vị. Vị thanh chua mà không loại gia vị nào thay thế được của bụp giấm khiến ai xa quê đều thấy nhớ cồn cào món ăn thanh mát, giải nhiệt này.
Quả và lá của cây bụp giấm đều có thể chế biến thành những món ăn lạ miệng, giải nhiệt
Chưa hết, hoa bụp giấm có màu đỏ tươi đẹp mắt, được các bà các mẹ khéo léo chế biến thành món mứt, thức quà vặt quý quý giá với trẻ con lúc bấy giờ. Hoặc chỉ cần rửa sạch, phơi khô sẽ có ngay một bình trà bụp giấm màu đỏ tía, vừa lạ mắt lại thoang thoảng mùi thơm cỏ dại. Uống trà bụp giấm không chỉ giải khát, thanh nhiệt giải độc mà còn rất tốt cho sức khỏe.
Theo các nghiên cứu khoa học, trong hoa bụp giấm có chứa nhiều vitamin. Đã có nhiều công bố về kết quả dược lý nghiên cứu được của hoa bụp giấm tốt đối với sức khỏe như tình trạng rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, tiểu đường,...
Canh lá chua, lá chua kho cá…, những món đặc sản của miền Tây
Giờ đây, cây bụp giấm được trồng và bày bán rộng rãi trên thị trường, nhưng chủ yếu vẫn là loại cây mọc dại khắp mọi nơi. Tại một số nơi, người dân trồng cây bụp giấm lấy quả để bán cho các cơ sở sản xuất thuốc. Chỉ cần gieo hạt rồi cứ thế cây tự lớn, ra hoa và kết quả, không phải tưới nước hay chăm sóc gì thêm. Cứ như vậy, lá chua và hoa bụp giấm được mang về phố thị, dễ dàng tìm mua.
Cứ đến độ tháng 4 - 7 vào mùa cây bụp giấm ra quả, trên các đoạn đường Trường Chinh (phường 3, quận Tân Bình, TP HCM); Lữ Gia (quận 11), Điện Biên Phủ (quận Bình Thạnh), loại quả này được bán khắp nơi. Anh Tuấn - người bán cây bụp giấm cho biết, anh trực tiếp thu mua hoa atiso đỏ từ các nhà vườn ở Đà Lạt đem về bán. Hoa có tác dụng tốt nên rất nhiều khách mua. Mỗi ngày, anh bán được hơn 100 kg hoa này với giá 100.000 đồng/kg.
Một xe bán quả bụp giấm trên phố.
Hoặc nếu gõ từ khóa “bụp giấm”, “lá chua” trên các trang thương mại điện tử, có thể cho ra loại kết quả bao gồm: Lá chua sấy khô, hoa bụp giấm sấy khô, mứt hoa bụp giấm… thậm chí là có cả cây lá chua nguyên chậu. Đa số các mặt hàng này có giá cả rất đa dạng, từ 20.0000 đồng/cây nhỏ, lá chua sấy khô dao động từ 50.000 - 80.000 đồng/kg, đắt nhất vẫn là mứt hoa bụp giấm hoặc hoa bụp giấm sấy khô, có thể lên tới 210.000 đồng/kg…
Giá cả lá chua trên các sàn thương mại điện tử.
Bụp giấm cũng được bán như một vị thuốc dân gian. Theo Đông Y, bụp giấm có vị chua, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải khát, có tác dụng lợi tiểu, lợi mật, kháng khuẩn, nhuận tràng, làm giảm mỡ máu...
