“Cha tôi là bác sĩ, đã giảng dạy tại Đại học Y khoa Sài Gòn từ năm 1967 đến năm 1974. Năm 1997, cha đã giao phó toàn bộ cơ ngơi của căn nhà cho tôi quản lý. Hai năm sau, cha qua đời”, chị Tuyết cho hay.
Ghé chợ Thủ Dầu Một (Bình Dương) hỏi thăm chị Trần Ánh Tuyết (SN 1969) ai cũng hay biết, có thể tỏ tường về gia phả của gia đình chị cũng như ngôi nhà cổ vô giá. “Ở chợ Thủ này, chúng tôi gọi cô Tuyết là tiểu thư Tuyết! Bởi cô ấy vốn là con nhà danh giá, có học thức lại giàu có nữa. Giờ cô ấy là chủ của căn nhà cổ và vẫn toát lên cốt cách của một tiểu thư đài các xưa”, chị Ngọc Giàu – bán chè ngay cổng chợ cho biết.
Sau đó người phụ nữ này chỉ đường cho chúng tôi tìm tới căn nhà cổ. Nó nằm khuất sau những gian hàng trong chợ, phải lách qua con hẻm nhỏ mới vào được bên trong. Trước cửa là tấm biển cộng nhận di tích lịch sử, ghi rõ: Nhà cổ của ông Trần Công Vàng. Giờ đây chị Tuyết – con gái ông Vàng là người thừa hưởng căn nhà sau khi ông nằm xuống.
Ngôi nhà nằm khuất sau những gian hàng trong chợ, phải lách qua con hẻm nhỏ mới vào được.
Ngôi nhà cổ được ông Trần Văn Long xây dựng trên mảnh đất rộng 1333m2, từ năm 1889 và hoàn thành vào năm 1892. Và trải qua nhiều đời, bác sĩ nha khoa Trần Công Vàng là người tiếp quản chăm sóc và hương khói. Sau này đến lượt chị Tuyết… “thừa kế”.
“Cha tôi là bác sĩ, đã giảng dạy tại Đại học Y khoa Sài Gòn từ năm 1967 đến năm 1974. Năm 1997, cha đã giao phó toàn bộ cơ ngơi của căn nhà cho tôi quản lý. Hai năm sau, cha qua đời”, chị Tuyết cho hay.
Chị Tuyết hiện là chủ nhân của ngôi nhà cổ.
Ngôi nhà cổ được xây dựng theo hình chữ Đinh, làm bằng các loại gỗ quý… Còn nội thất trong nhà trang trí theo phong cách cổ truyền của người Việt, từ chân cột đến mái nhà, tủ thờ… đều được chạm trổ vô cùng sắc xảo, công phu.
Người phụ nữ tiết lộ, để có những chi tiết đó, xưa ông cố của chị đã nhờ nghệ nhân từ Huế vào cùng thợ ở Bình Dương để… “chế tác”. Đặc biệt về khâu xây dựng, tất cả đều được làm bằng tay, không sử dụng mộng ghép nên không cần đến đinh, vững vàng và rất kiên cố.
Hiện tại chủ nhân ngôi nhà vẫn giữ nguyên cách bài trí từ thời cha ông.
“Thời điểm nhận nhà, tôi mới 20 tuổi thôi nên làm gì có ý niệm về việc bảo quản và giữ gìn căn nhà. Lúc cha bệnh, tôi ở nhà chăm sóc, có cơ hội tiếp xúc với các bác, các chú trong dòng họ mới hiểu hết giá trị của căn nhà”, chị Tuyết tâm sự.
Vừa dứt lời, chị Tuyết kể rằng năm 2005, ngôi nhà xuống cấp nghiêm trọng. Trời mưa là nước ngập rất sâu do rác ở chợ cùng công trình xây dựng xung quanh xả thải khiến nước không thoát được. Song may mắn ngôi nhà được xây dựng bằng gỗ quý nên chịu đựng được sức của nước dâng cao. Vì thế chị chỉ cần cho cải tạo là vẫn giữ được nét đẹp xưa cũ.
Hoa văn trang trí trong ngôi nhà được chạm khắc tinh xảo.
Hiện tại chị Tuyết vẫn giữ nguyên cách bài trí bàn ghế cũng như hoành phi liễn đối từ thời cha ông. Đáng nói mọi hoạ tiết, hoa văn trên các vận dụng vẫn còn… mới nguyên. Bởi ngày nào chị cũng quét tước và lau chùi cẩn thận. Chị bảo muốn trân trọng và lưu giữ những gì tổ tiên để lại để sau này con cháu chị vẫn được thừa hưởng.
Người phụ nữ ngoài 50 tuổi cho biết thêm, dòng họ Trần có tất thảy 3 ngôi nhà cổ và một nghĩa trang gia tộc. Trong đó nghĩa trang đã xuống cấp nặng và nhiều lần sửa sang đã khiến bên trong không còn phù hợp với hiện trạng cũng như làm giảm đi vẻ trang nghiêm.
Năm 1997, ông Trần Công Vàng đã giao phó toàn bộ cơ ngơi của căn nhà cho con gái quản lý.
Được biết nghĩa trang này do 3 anh em họ Trần: Miên - Long và Lân góp lại mua miếng đất lập nên. Sao đó nó được giao cho ông Lân chăm sóc. Năm 1886, mẹ của 3 ông là người đầu tiên được an táng tại nghĩa trang này.
