Sở dĩ đến giờ mới công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt là vì quá trình truy tìm nguyên nhân phải đảm bảo tính khách quan, khoa học và phải thực hiện bài bản chính xác.
Chiều ngày 30/6, Văn phòng Chính phủ đã họp báo công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt ở ven biển một số tỉnh miền Trung Việt Nam. Tại cuộc họp báo này, nhiều câu hỏi đã được lãnh đạo các Bộ, Ban, Ngành giải đáp. Trong đó, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã giải đáp về quá trình tìm nguyên nhân dẫn đến sự cố trên.
Theo đó, mở đầu phần hỏi đáp, phóng viên báo Tiền Phong đã đặt câu hỏi: Xin cho biết quá trình xác định nguyên nhân hải sản chết, sự tham gia của các nhà khoa học trong và ngoài nước? Với câu hỏi này Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, qua clip vừa rồi (clip lãnh đạo Formosa xin lỗi Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam – p/v), ta biết rằng việc xác định nguyên nhân đòi hỏi các chứng cứ khoa học, chặt chẽ, bài bản. Thủ tướng đã chỉ đạo sự cố xảy ra trên diện rộng, nghiêm trọng, phức tạp, nên phải làm khoa học, khách quan, bài bản, chính xác.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà trong buổi họp báo công bố nguyên nhân cá chết chiều tối qua 30/6
Trước yêu cầu chính đáng của người dân cần biết thông tin, chúng tôi cũng chịu sức ép rất lớn, nhưng chúng tôi xác định phải tính toán, có kế hoạch, để không chỉ tìm ra nguyên nhân mà tìm ai là thủ phạm, đấu tranh để có kết quả như ngày hôm nay.
Việc điều tra chia ra làm các nhóm triển khai: Nhóm thứ nhất là xác định nguyên nhân, hình dung giải thích cái gì đang diễn ra trên biển 4 tỉnh miền Trung, từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế, tìm ra cơ chế gì đang gây ra hiện tượng hải sản và sinh vật chết hàng loạt? Điều này rất khó, phức tạp. Nhóm thứ hai là xác định nguồn gây ô nhiễm. Hai nhóm độc lập nhưng có quan hệ biện chứng, có mối liên hệ chặt chẽ.
Chúng tôi tập trung hơn 100 nhà khoa học, sinh, hóa, vũ trụ, hải dương... Lấy mẫu cá nước, trầm tích, sinh vật phù du... Đồng thời, thực hiện nhiều hoạt động khác nhau xác định từ các hình ảnh vệ tinh bắt đầu diễn biến sự việc, hồi tố lại các sự việc từ trước khi phát hiện ra ô nhiễm. Nhiều cán bộ khoa học căn cứ cả những hình ảnh vệ tinh, xuống biển tìm theo các dấu vết ô nhiễm để xác định bản chất vấn đề là gì…
Cá chết hàng loạt ở miền Trung là sự cố môi trường đặc biệt nghiêm trọng (Ảnh: Người lao động)
Hàng nghìn phân tích thí nghiệm khác nhau, có cái vài tuần mà vẫn chưa đủ, vẫn lấy ý kiến để phản biện, đối chiếu Hội đồng khoa học nhà nước để đánh giá, phản biện độc lập từ thế giới, khẳng định chính xác thì mới công bố.
Thủ tướng đã chỉ đạo làm khoa học phải đúng theo trình tự khoa học. Do đó, chúng tôi đã tổ chức Hội đồng khoa học nhà nước đánh giá, lấy ý kiến các nhà khoa học thế giới phản biện độc lập, khi có đầy đủ chứng cứ, kết quả chính xác mới tổ chức công bố.
Quá trình nghiên cứu đã chỉ ra, nguồn thải lớn xuất phát từ khu vực Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh, chứa độc tố như Phenol, Xyanua, kết hợp với Hydroxit Sắt, tạo thành một dạng phức hỗn hợp (Mixel), có tỉ trọng lớn hơn nước biển di chuyển của một hợp chất theo dòng hải lưu từ Hà Tĩnh đến TT-Huế, hấp thu kim loại trong biển, chứa các chất độc lấy oxi, trực tiếp gây cá chết, nhất là ở tầng đáy.
Lãnh đạo Formosa cúi đầu xin lỗi Nhà nước và Nhân dân Việt Nam vì gây ra vụ cá chết. (Ảnh cắt từ clip)
Để tìm nguồn, chúng tôi đã rà soát hàng trăm cơ sở có nguồn thải, tập trung vào Formosa, nhà máy Điện Vũng Áng và khu công nghiệp Hà Tĩnh. Đoàn kiểm tra về luyện thép, công nghệ môi trường đã kiểm tra, kiểm toán và phát hiện sai sót, lỗi trong sản xuất, quản lý vận hành thử nghiệm lỏng lẻo, từ đó xác định chỉ có lò luyện cốc là phát thải Phenol và Xyanua. Khu trú gọn lại và tiếp tục làm việc, đến giờ có đầy đủ bằng chứng thuyết phục để nhà đầu tư phải thừa nhận. Chúng tôi đã xác định lò luyện cấp của Formosa là nguồn thải.
Thông qua nghiên cứu, khẳng định nguyên nhân chính, phục vụ đấu tranh pháp lý, đảm bảo tính khoa học và thông qua bằng chứng thuyết phục nhà đầu tư này phải thừa nhận quá trình vận hành thử nghiệm của Formosa Hà Tĩnh đã dẫn đến nước thải từ Công ty xả ra biển có chứa các độc tố Phenol, Xyanua, Hydroxit Sắt vượt quá mức cho phép và là nguyên nhân gây nên sự cố hải sản chết hàng loạt ở 4 tỉnh miền Trung.
Video lãnh đạo Formosa xin lỗi người dân Việt Nam:
