Những thông tin thất thiệt về chuyện hai mẹ con sản phụ tử vong do áp dụng phương pháp đẻ thuận tự nhiên được lan truyền trên mạng xã hội mấy ngày qua đã một lần nữa khẳng định sự vô minh của mạng xã hội ở Việt Nam.
Trong số 64 triệu người dùng facebook ở Việt Nam, có bao nhiêu người được trang bị kỹ năng tiếp nhận và xử lý thông tin? Đó là câu hỏi rất khó trả lời, bởi thực tế việc tiếp nhận xử lý thông tin chưa bao giờ được coi là một kỹ năng phổ cập.
Khi chưa có mạng xã hội, thông tin đại chúng được cung cấp bởi các nguồn tin có trách nhiệm, thông qua các cơ quan truyền thông đại chúng mà trách nhiệm được quy định một cách chặt chẽ. Thói quen tiếp nhận thông tin đại chúng với tâm lý mặc định về sự an toàn, tin cậy đã hình thành trong công chúng theo cách đó. Nhưng, với sự xuất hiện của mạng xã hội, mọi điều đã rất khác.
Sự cả tin của công chúng trước những thông tin giả được phát tán trên mạng xã hội đã gây ra không ít hệ luỵ xã hội. Hình ảnh này đã phát tán gây xôn xao dư luận những ngày qua.
Mặc dù không có bất cứ quốc gia nào trên thế giới thừa nhận mạng xã hội là một hình thức truyền thông đại chúng để áp dụng các quy định pháp lý cụ thể về trách nhiệm đưa tin, song trên thực tế mạng xã hội là một nguồn cấp tin phổ biến nhất hiện nay. Công chúng tiếp nhận thông tin từ mạng xã hội, phần lớn vẫn trong tâm thế tiếp nhận tin tức thông thường, dù không mặc định tin cậy, song chưa có kỹ năng xử lý thông tin, chưa hình thành thói quen phối kiểm, đối chiếu các nguồn tin để đảm bảo tính chính xác. Ý thức của công chúng về sự khác biệt trong trách nhiệm đưa tin giữa mạng xã hội và báo chí chưa được hình thành đã tạo điều kiện để rất nhiều kẻ tung thông tin giả nhằm trục lợi từ sự cả tin của công chúng.
Sự cả tin của công chúng trước những thông tin giả được phát tán trên mạng xã hội đã gây ra không ít hệ luỵ xã hội. Những thông tin giả có thể giết chết uy tín, danh dự, thậm chí là sinh mạng của các cá nhân, có thể khiến các doanh nghiệp phá sản, hoặc thiệt hại nặng nề, có thể khiến các thị trường đổ vỡ… Mặc dù vậy, hệ thống luật pháp hầu như chưa có bất cứ công cụ nào hiệu quả để kiểm soát điều này.
Đòi hỏi công chúng sự lọc lõi trước thông tin, có đầy đủ các kỹ năng để tiếp nhận và xử lý thông tin một cách chính xác, và an toàn là điều không thể có được trong một sớm một chiều. Vì thế, cần có sự chủ động ứng phó với thông tin độc hại từ mạng xã hội là trách nhiệm của các cơ quan có trách nhiệm.
Sẽ không thể có những trào lưu như tẩy chay vắc-xin, chữa bệnh bằng sữa mẹ, sinh con thuận tự nhiên… nếu như các cơ quan có trách nhiệm kịp thời lên tiếng, cung cấp những thông tin có trách nhiệm.
3 ngày sau khi những thông tin gây hoang mang dư luận về cái chết của mẹ con sản phụ tại Thành phố Hồ Chí Minh, các cơ quan chức năng vẫn chưa thể xác minh khẳng định sự việc đó có thật hay không, trong khi người tung thông tin này trên mạng thì hoàn toàn có thể xác định một cách rõ ràng.
Những trào lưu cổ xuý tẩy chay vắc-xin, sinh đẻ tự nhiên, cổ xuý những hủ tục mê tín dị đoan… cũng đã mặc sức lan truyền trên mạng xã hội mà không có bất cứ động thái nào của các cơ quan có trách nhiệm nhằm phản bác, và xử lý. Sự thờ ơ, chậm trễ của các cơ quan chức năng chính là dư địa để những thông tin độc hại phát triển và gây ra những hậu quả nặng nề đối với xã hội.
