Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM vừa phối hợp liên chuyên khoa giữa Trung tâm Tim mạch và Khoa Phụ sản cứu sống một sản phụ bị bóc tách động mạch chủ cấp có thể gây tử vong bất cứ lúc nào.
Ê kíp mổ bắt thai diễn ra trước ê kíp mổ tim 1 ngày.
Sản phụ N.T.Đ (33 tuổi, quê Tiền Giang, thuê trọ tại phường Tân Thuận Tây, quận 7) cho biết, trước đây chị vẫn khỏe mạnh bình thường, không hề có triệu chứng bệnh tật gì. Từ khi mang thai con đầu lòng thì chị thường xuyên thấy mệt, khó thở nhưng nghĩ do bị thai hành. Đến khi thai ngoài 30 tuần thì chị mệt, khó thở nhiều hơn, thường xuyên ngất xỉu.
Sau khi đi khám thai định kỳ ở Từ Dũ, bệnh viện nghi ngờ chị Đ. bị bệnh lý động mạch chủ cấp tính nên đề nghị chuyển viện sang Bệnh viện ĐH Y dược TPHCM. Tại đây, các bác sĩ chẩn đoán chị Đ. bị bóc tách động mạch chủ ngực type A, phình gốc động mạch chủ - Hở van động mạch chủ nặng – Hội chứng Marfan – Thai 33 tuần 5 ngày chậm tăng trưởng. Các bác sĩ yêu cầu người bệnh nhập viện gấp vì tình trạng bệnh rất nguy hiểm.
Tại Khoa Cấp cứu, các bác sĩ nhận định đây là một ca bệnh khó, cần phối hợp liên chuyên khoa để điều trị cho người bệnh. Vấn đề nan giải được đặt ra cho đội ngũ các bác sĩ là mổ tim trước hay mổ lấy thai trước. Vì thai nhi là thai non 33 tuần và hiện đang trong tình trạng suy dinh dưỡng, khó có thể thích nghi với môi trường bên ngoài. Nếu lấy thai sớm, động mạch chủ của người mẹ đang ở trong tình trạng nguy cấp, trong lúc phẫu thuật lấy thai có thể xảy ra rất nhiều rủi ro.
PGS TS BS. Nguyễn Hoàng Định – Phó Giám đốc Trung tâm tim mạch, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch nhận định, bóc tách động mạch chủ là một cấp cứu ngoại khoa, nếu không xử trí kịp chỗ bóc tách sẽ bị vỡ vào khoang màng tim, gây chảy máu, mất máu, gây chèn ép tim làm tim không co bóp được nữa và người bệnh sẽ tử vong.
Riêng trong trường hợp này, vì người bệnh mang thai nên bệnh lý của người mẹ có thể ảnh hưởng đến tính mạng của cả hai mẹ con. Vấn đề đặt ra là làm sao để cứu cả mẹ và con là lý tưởng nhất. Đối với người mẹ, cần phải phẫu thuật càng sớm càng tốt, vì càng để lâu thì nguy cơ bị vỡ mạch máu càng cao hơn.
Sau khi tiến hành hội chẩn liên chuyên khoa, các bác sĩ đã quyết định mổ lấy thai ra trước rồi sau đó tiến hành phẫu thuật động mạch chủ cho người mẹ. “Khi mổ lấy thai cũng có những nguy hiểm, vì trong quá trình mổ sẽ gây một tác động lớn lên người mẹ, huyết áp có thể thay đổi lên xuống, động mạch chủ có thể vỡ ra ngay trong lúc mổ. Vì vậy chúng tôi đã chuẩn bị các ê-kíp sẵn sàng, nếu trong trường hợp người mẹ bị vỡ mạch máu trong lúc lấy em bé thì sẽ tiến hành ngay việc phẫu thuật cho người mẹ”, PGS TS BS. Nguyễn Hoàng Định cho biết thêm.
TS BS. Trần Nhật Thăng – Trưởng khoa Phụ sản cho biết: “Đây là trường hợp thai kỳ vừa non tháng vừa chậm tăng trưởng mạn tính kéo dài, vì vậy khi em bé sinh ra sẽ có những khó khăn trong thích nghi với cuộc sống sau sinh. Nhưng xét về tình trạng của người mẹ tại thời điểm đó, nếu không mổ lấy thai thì những biến chứng của bóc tách động mạch chủ có thể dẫn đến nguy hiểm tính mạng người mẹ, như vậy cũng không thể an toàn cho thai nhi được”.
TS.BS. Trần Nhật Thăng cùng ê-kíp Khoa Phụ sản thực hiện mổ lấy thai cho sản phụ tại phòng mổ tim (mổ ngang đoạn dưới tử cung lấy thai, thắt động mạch tử cung 2 bên dự phòng), bên cạnh là ê-kíp mổ tim, sẵn sàng thực hiện phẫu thuật tim bất cứ lúc nào. May mắn quá trình mổ lấy thai diễn ra thuận lợi, một bé gái khỏe mạnh nặng 1.8kg ra đời, được chuyển đến nằm phòng dưỡng nhi.
Sau ca mổ lấy thai, sản phụ được nghỉ ngơi một ngày để hồi sức chuẩn bị cho cuộc phẫu thuật tiếp theo.
Hôm sau, TS BS. Nguyễn Hoàng Định cùng ê-kíp Trung tâm Tim mạch thực hiện một cuộc đại phẫu cho chị Đ.: thực hiện thay gốc động mạch chủ, đặt stent graft động mạch chủ ngực xuống. Một tuần sau phẫu thuật, chị Đ. phục hồi theo hướng tích cực và đang tiếp tục nằm viện để theo dõi.
Khuyến cáo về ca bệnh này, PGS TS BS. Nguyễn Hoàng Định cho biết: “Người bệnh bị giãn động mạch chủ do hội chứng Marfan, giãn toàn bộ gốc động mạch chủ, đường kính giãn lên tới 7cm, việc có thai là yếu tố thúc đẩy, khởi phát gây ra biến chứng rách mạch máu trên mạch máu bị yếu.
Như vậy sản phụ nên đi khám tim mạch để loại trừ những bệnh tim mạch sẵn có có thể gây biến chứng. Y văn cũng ghi nhận nhiều trường hợp sản phụ không bị hội chứng Marfan, động mạch chủ không giãn nhưng vẫn bị bóc tách động mạch chủ trong thai kỳ.
Người ta nghĩ rằng, tình trạng tăng huyết áp, tăng thể tích tuần hoàn ở phụ nữ mang thai nhất là trong 3 tháng cuối thai kỳ là nguyên nhân tác động làm rách động mạch chủ. Do đó, sản phụ cần hết sức cảnh giác với các triệu chứng đau ngực hoặc đau bụng dữ dội, đột ngột”.
Về phương diện sản khoa cũng như chẩn đoán trước sinh, TS BS. Trần Nhật Thăng khuyến cáo, không nên lơ là trong việc kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân cũng như trước khi mang thai. Việc thăm khám giúp chẩn đoán sớm các yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé.
Như trong trường hợp này, sản phụ mang thai lần đầu có những biến chứng của bệnh bẩm sinh, đột biến gen có thể di truyền sang con với tỉ lệ 50%, vì thế em bé mới sinh của sản phụ cũng cần phải được khám và chẩn đoán sớm để có kế hoạch điều trị, tránh những tai biến bất ngờ xảy ra.
