Vài năm trở lại đây, ở vùng cao Tây Bắc, đặc biệt là ở các khu du lịch như Sa Pa (Lào Cai), Sơn La, Hà Giang, Điện Biên,... một số loại rau rừng đang trở thành những món ăn đặc sản đắt đỏ, “ăn là nghiện “và được nhiều người “săn lùng“.
Cùng Ngon Sạch Lạ điểm qua 7 loại rau rừng đặc sản tên nghe lạ tai nhưng ăn là nghiện của đồng báo Tây Bắc:
1. Cây vón vén
Vón vén hay còn được các mế (mẹ) người Thái gọi vui là cây vén váy. Loài cây này thường mọc ở trong rừng.
Lá cây vón vén có vị chua chua, thường được dùng để nấu canh chua. Đặc biệt là dùng để nấu với cá hoặc ninh xương thì rất ngon.
2. Rêu đá
Rêu đá là đặc sản ở một số tỉnh thuộcTây Bắc, đúng như tên gọi, nó được chế biến từ rêu mọc bám theo các tảng đá lớn ở lòng các con suối. Hình ảnh các cô gái dân tộc lội suối hái rêu đã trở thành một nét đẹp của những ngày đầu xuân ở vùng cao. Không phải loại rêu nào ở suối cũng có thể ăn được nên việc hái rêu đòi hỏi phải chọn lọc kỹ càng: các cô gái thường chọn những khúc suối đầu nguồn, nước sạch, chọn hái những tảng rêu mọc dài thướt tha, sờ vào thấy mát rượi êm ái.
Rêu được đập sạch các tạp chất ở ngay ven suối sau đó mang về rửa sạch lại lần nữa rồi thái nhỏ thả vào nồi nước luộc gà, xào tỏi hoặc bọc trong lá chuối rồi nướng trên bếp than hồng. Rêu đá có vị ngọt thơm đặc trưng, các món ăn từ rêu đá còn có tác dụng lưu thông khí huyết, giải độc, giải nhiệt, hạ huyết áp, đặc biệt trong những ngày lễ Tết, đây là món ăn chống ngán vô cùng hợp lý.
Rêu nướng lá chuối có vị ngọt, giòn và mềm và đậm vị rêu đá nhất
Hiện nay, rêu đá đã trở thành món ăn đặc sản của nhiều nơi, tuy nhiên, rêu mọc quanh khu vực Văn Chấn, Nghĩa Lộ, (Yên Bái), Tuần Giáo, Mường Chà (Điện Biên) và sông Đà ở Lai Châu nổi tiếng là ngon nhất. Ngoài món rêu nướng, rêu xào tỏi rêu đá còn được chế biến theo nhiều cách khác nhau như hấp, luộc, nộm... mang đến món ăn ngon, bổ giàu chất dinh dưỡng cho cả gia đình.
3. Hoa ban
Hoa ban được ví như linh hồn của núi rừng Tây Bắc, mỗi độ xuân về khi ban nở trắng trời mang đến khung cảnh lãng mạn cho núi rừng cũng là lúc loại hoa xinh đẹp này được những cô gái Thái khéo léo chế biến thành những món ăn ngon đãi khách.
Lá và hoa ban đều có thể chế biến thành những món ngon độc đáo như xôi, xào, nấu canh hay nộm.
Hoa ban sau khi hái về được trần sơ với nước nóng sau đó đem xào, nộm, trộn thịt băm thậm chí là nấu soup cũng rất ngon. Trái ngược với sự mong manh, e ấp của những bông hoa trên cành, hoa ban sau khi chế biến có vị bùi, ngọt thơm, cắn đôi cánh hoa sẽ cảm nhận vị giòn sần sật ngon miệng. Đến Tây Bắc mùa ban nở, đừng bỏ qua món ăn này kẻo rồi bạn sẽ cảm thấy tiếc nuối mãi không thôi.
4. Rau dớn
Rau dớn là loại rau mọc hoang dã bìa rừng và ven các dòng suối có hình dạng tựa như dương xỉ. Đây được coi là loại rau đặc sản, rau sạch không những được bán thường xuyên trong các chợ phiên Tây Bắc mà còn được người dân mang bán sang Trung Quốc với giá khá cao.
Trong y học, rau dớn vừa là một loại rau vừa là một loại thảo mộc dùng để chữa các bệnh phổ biến như cảm, ho, viêm họng… Theo Đông y, rau dớn còn là loại rau có tính mát, lợi tiểu, chống táo bón, rau có thể phơi khô để dành nấu nước uống giải nhiệt.
Ăn rau dớn sẽ làm máu lưu thông, giải độc và giải nhiệt trong mùa nắng nóng, chất nhầy trong lá có tác dụng nhuận trường và làm dịu đau lưng. Cách chế biến khá đơn giản, rau dớn không chỉ là đặc trưng của dân tộc mà còn là đặc sản của vùng đất cao nguyên đá. Bạn có thể chế biến rau dớn thành món nộm rau dớn gà áp chảo hoặc rau dớn xào mẻ, thịt bò.
5. Hoa đu đủ đực
Người ta thường biết đến quả đu đủ là món ăn bổ dưỡng, ngon miệng nhưng ít người biết rằng hoa đu đủ đực (hoa mọc trên cây đu đủ đực) cũng là một loại "thần dược" không chỉ giúp chữa bệnh mà còn có thể chế biến thành những món ăn cực ngon. Đồng bào dân tộc Thái ở Tây Bắc thường chế biến loại hoa đặc biệt này thành các món nộm, xào với hương vị vô cùng hấp dẫn.
Hoa đu đủ đực thường được bán kèm quả cà rừng để làm nộm. Bạn có thể dễ dàng tìm mua được loại hoa này trong các phiên chợ của người Thái ở vùng Tây Bắc. Món hoa đu đủ đực xào này ăn rất tốn… rượu.
6. Rau ngót rừng
Rau ngót rừng hay còn được gọi là rau sắng thường có vào khoảng đầu mùa hè. Hình ảnh của rau ngót rừng và vị tương đối giống với rau ngót nhưng lá dài và mảnh hơn, vị đậm đà hơn rau ngót trồng rất nhiều.
Rau ngót rừng có màu xanh thẫm, óng ả, mỡ màng, chứa hàm lượng protit và acid amin cao hơn hẳn các loại rau khác, rau sắng đặc biệt rất bổ cho những phụ nữ mới sinh và người mới ốm dậy, loại rau này còn được coi là một vị thuốc chữa bệnh đường ruột rất tốt.
7. Rau tầm bóp
Rau tầm bóp vốn là loại cây dại thường mọc ở các nương rẫy mới đốt hoặc các thửa ruộng, bãi đất hoang. Sau khi phát hiện ra loài cây dại này có thể ăn được thậm chí có mùi, vị rất độc đáo và ngon miệng thì nó đã trở thành loại rau rất được các bà nội trợ ưa chuộng.
Rau tầm bóp có vị hơi đắng nhưng ăn xong sẽ thấy vị ngọt mát ở đầu lưỡi. Loại rau này có thể chế biến thành nhiều món: xào, nấu canh, luộc hoặc để làm rau lẩu cũng cực ngon.
Vì là rau dại nên tầm bóp thường lớn tự nhiên, không có hóa chất do đó rất lành tính. Ngoài ra, loại rau này còn có hiệu quả rất tốt cho việc chữa trị các bệnh dạ dày, giải nhiệt và trị mụn nhọt.
