Từ 2h sáng, các lò làm bánh tráng ở Túy Loan (xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) đã bắt đầu đỏ lửa để chuẩn bị cho mùa bánh Tết rộn ràng nhất năm. Vào dịp này, năng suất và sản lượng bánh tăng gấp 2-3 lần so với ngày thường nhưng vẫn luôn "cháy hàng", không đủ cung cấp cho các "thượng đế" gần xa...
Bánh tráng Túy Loan cháy hàng dịp Tết
Làng nghề bánh tráng Túy Loan là một làng cổ hình thành cách đây hơn 500 năm, thuộc xã Hòa Phong và nằm nép mình bên dòng sông Túy Loan thơ mộng. Nơi đây không chỉ nổi tiếng bởi những địa danh lịch sử, mà còn ghi dấu ấn trong lòng du khách thập phương qua các món ăn đặc sản, trong đó nổi tiếng nhất là bánh tráng Túy Loan.
Bà Đặng Thị Túy Phong tất bật tráng bánh Tết từ đầu tháng 11 âm lịch.
Hơn nửa đời người quạt bếp than hồng gắn bó với nghề tráng bánh, bà Đặng Thị Túy Phong (82 tuổi, trú thôn Túy Loan Đông 2, xã Hòa Phong) tâm sự: "Chiếc bánh tráng mộc mạc gắn liền với đời sống và văn hóa của người làng từ xa xưa, là món ăn không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên những dịp cúng kiếng, lễ Tết. Cứ đến tháng 11 âm lịch, người làng Túy Loan lại chung tay thổi lửa, làm ra những chiếc bánh tráng mang đậm hương vị quê nhà".
Nguyên liệu tráng bánh gồm: bột gạo xiệc, đường, nước mắm, muối, mè, tỏi, gừng và tùy theo yêu cầu của khách hàng mà gia vị được thêm nhiều hoặc ít.
Trung bình mỗi ngày, cơ sở sản xuất bánh tráng của bà Phong làm ra 200 chiếc bánh từ 2 ang gạo. Để có nguyên liệu tráng bánh vào sáng sớm, thì từ chiều tối hôm trước bà đã ngâm gạo, vuốt sạch, làm gia vị. Vào dịp cận Tết, bà Phong tráng lên 3-4 ang gạo và thuê thêm người phụ nhưng vẫn không kịp hàng để bán.
Bà Phong cho biết, ở làng Túy Loan cũng có nhiều người làm nghề tráng bánh, nhưng chỉ có vài hộ là sản xuất thường xuyên với số lượng lớn. Điều đặc biệt của bánh tráng Túy Loan là bánh tuyệt đối không phơi nắng, bánh tươi từ lò ra được xông khô đều trên vỉ than hồng. Chính vì vậy mà bánh tráng Túy Loan có độ giòn và xốp hơn bánh phơi nắng, giữ được độ cay nồng nhẹ của gừng tỏi, vị béo của mè hòa quyện với bột gạo tạo nên hương vị bùi bùi thơm ngon.
Bánh tráng Túy Loan tuyệt đối không phơi nắng, được xông khô đều trên vỉ than hồng từ 3-4 tiếng để có độ phồng, giòn và xốp hơn.
"Tết đến thì cả nhà tôi cùng nhau tráng bánh, người thì bóc tỏi, giã gừng, người thì rang mè, vuốt gạo, thuê thêm người tráng bánh, xông bánh… Làm nghề này phải thức khuya dậy sớm, cực nhọc, lấy công làm lời, nhưng tôi vẫn yêu cái nghề chân chính này, cố gắng gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương", bà Phong bộc bạch.
Các lò hoạt động hết công suất vào dịp Tết.
Cách nhà bà Phong không xa là lò bánh tráng của bà Đặng Thị Tùng (81 tuổi) - em ruột bà Phong. Vào những tháng cận Tết Nguyên đán, bà Tùng tất bật với bếp lửa để tráng 4-5 ang gạo mỗi ngày. Dù tăng sản lượng gấp 3 lần so với ngày thường, nhưng bà tráng xong đến đâu thì thương lái đến thu mua hết, khách phải đặt bánh trước 1-2 tháng thì mới mong có hàng.
Đặc sản "xuất ngoại"
Bà Tùng phấn khởi nói: "Năm nay gặp nhiều khó khăn vì Covid-19 và thiên tai, nhưng hoạt động sản xuất của gia đình tôi vẫn duy trì thường xuyên, bánh tráng bán "đắt như tôm tươi". Dù biết sức tiêu thụ bánh tráng vào dịp Tết cao, nhưng tôi chỉ có thể tráng nhiều nhất 5 ang gạo/ngày, thu được khoảng 800 chiếc bánh, bỏ sỉ cho các chợ trên địa bàn TP Đà Nẵng".
Để kịp các đơn hàng bánh Tết, bà Đặng Thị Tùng tráng 5 ang gạo mỗi ngày, cho ra khoảng 800 chiếc bánh.
Để có một mẻ bánh tráng đẹp, chất lượng, thì nó đòi hỏi người thợ có bàn tay khéo léo và biết cách giữ lò lửa đỏ đều, mạnh, xông bánh đúng cách. Bên cạnh đó, chỉ dùng duy nhất loại gạo xiệc 13/2 để xay bột tráng bánh mà không dùng những loại khác, tránh cho bột xay ra bị lỏng hoặc không đông sẽ làm rách bánh.
Nguyên liệu trộn với bột gạo gồm các gia vị: đường (1,5kg), nước mắm (0,5 lít), muối (1 muỗng), mè (3kg), tỏi và gừng (1kg)… Tùy theo yêu cầu của khách hàng mà gia vị được thêm nhiều hoặc ít, nhưng bình quân dùng 1,5kg nguyên liệu/ang gạo.
Bà Tùng thuê thêm nhân công để phụ làm bánh tráng dịp Tết.
Bất cứ ai đã từng ăn bánh tráng Túy Loan đều lưu luyến hương vị dân dã, mộc mạc của nó. Vào những dịp lễ Tết, bánh tráng Túy Loan theo chân du khách thập phương trở thành món quà quê thân tình, ý nghĩa. Hơn nữa, chiếc bánh "chân quê" ấy còn là đặc sản quê hương được nhiều người con Việt kiều đặt mua để mang sang nước ngoài.
Bà Tùng chia sẻ: "Để bán Tết thì gia đình tôi chủ yếu tráng bánh cỡ to (40cm). Dù ngày nào cũng đẫm mồ hôi bên bếp lửa từ 2 giờ sáng, cho đến đầu giờ chiều mới tráng xong 4-5 ang gạo, nhưng cố gắng vì một cái Tết đủ đầy hơn nên ai cũng phấn khởi".
Vì giá nguyên liệu tăng nên bánh tráng Túy Loan dịp Tết tăng thêm 10.000 đồng/10 chiếc, bán giá 160.000-170.000 đồng/10 chiếc (tùy loại).
Mỗi chiếc bánh tráng được xông đều hai mặt trên than hồng từ 3-4 tiếng, là đạt được độ khô tốt nhất, tiếp tục được bọc một lớp giấy, thêm lớp bao ni lông ở ngoài để bảo quản bánh lâu hơn. Giá bán bánh tráng Túy Loan hiện nay dao động từ 160.000-170.000 đồng/10 chiếc (tùy loại), các cơ sở đang hoạt động hết công suất để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ cao dịp Tết.
Chị Nguyễn Đặng Thái Hòa (46 tuổi) hào hứng nói: "Nếu một năm mà có ba đến bốn cái Tết thì nhà nghề chúng tôi khấm khá, bởi dịp này bánh tráng bán rất chạy, làm không đủ bán. Mấy chị em trong làng xúm tụm phụ nhau tráng bánh, dù mệt nhọc nhưng có thêm thu nhập và thấy không khí Tết cận kề nên ai cũng vui…".
