“Cây ngón không độc được phát hiện từ lâu và được người Mường So ươm trồng tại vườn. Do đó nghe lá ngón nhiều người tưởng độc nhưng thực tế lại không độc, có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon”, chị La Thị Kiều (32 tuổi, Lai Châu) cho biết.
Nhắc đến lá ngón, xưa nay người Việt Nam thường nghĩ ngay đến chuyện “ăn lá ngón tự tử” hoặc “lá ngón ăn vào chết người”. Song ít người biết rằng ở vùng Mường So (Lai Châu) lại có một sự thật vô cùng... ngược đời, đó là: Chế biến lá ngón thành nhiều món ăn hấp dẫn. Thậm chí nó còn là một đặc sản của đồng bào nơi đây!
Các già làng ở Mường So cho biết, lá ngón có 2 loại: độc và không độc. “Cây ngón không độc được phát hiện từ lâu và được người Mường So ươm trồng tại vườn. Do đó nghe lá ngón nhiều người tưởng độc nhưng thực tế lại không độc, có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon”, chị La Thị Kiều (32 tuổi, Lai Châu) cho biết.
Lá ngón ăn được lại tròn ngắn và to hơn, như lá trầu không.
Cũng theo chị La Thị Kiều, sở dĩ người Mường So phát hiện ra lá ngón có thể ăn được liên quan đến câu chuyện tình của người Thái, sau đó được người dân truyền miệng lại. Cụ thể, do bị gia đình cô gái ngăn cấm nên cặp đôi trai gái quyết định tìm đến cái chết bằng lá ngón. Nhưng khi nhai loại lá này, họ không cảm nhận được chất độc mà thấy ngọt ngọt, chát chát. Từ đó lá ngon không độc trở thành loại rau xanh với nhiều công dụng trong ẩm thực.
“Nhiều người bạn của tôi khi biết lá ngón có thể ăn được thì khá tò mò về cách phân biệt giữa độc và không độc. Thực sự để phân biệt giữa 2 loại cây này, chúng ta cần quan sát thật kỹ bởi cả hai đều là thân leo.
Về hình dáng: lá ngón độc thuôn dài, có hình mũi mác; còn lá ngón ăn được lại tròn ngắn và to hơn, như lá trầu không”, La Thị Kiều nói.
Từ lá ngón không độc, người Mường So đã chế biến thành nhiều món ăn ngon như luộc, nấu canh. Đặc biệt lá ngón không độc xào tỏi được coi là đặc sản nổi tiếng của vùng này. “Lá ngón không độc sau khi thu hái sẽ được rửa sạch, xé nhỏ và vò sơ. Sau đó đồng bảo bắc chảo lên bếp, thêm dầu ăn và đun nóng. Cho lá ngón vào xào cùng tỏi và nêm nếm gia vị cho vừa ăn. Món ăn nhìn rất giản đơn nhưng ngon đến ngỡ ngàng, mùi thơm là lạ mà không có bất kỳ loại rau xào nào có thể sánh được”, cô gái người dân tộc cho hay.
Lá ngón không độc xào tỏi được coi là đặc sản nổi tiếng của vùng Mường So.
Mặc dù ngon thơm và hấp dẫn như vậy nhưng rất nhiều du khách đến Mường So lại không có đủ can đảm để thưởng thức. Bởi họ lo lắng khi ăn vào sẽ nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên nếu ai ăn thử một miếng sẽ bị ấn tượng bởi hương vị khác lạ của món ăn.
Anh Lâm Vũ (35 tuổi, Hà Nội) cho biết: “Trong một chuyến công tác lên Lai Châu, mình được người bạn dẫn vào trong bản chơi. Ở đó, người đồng bào tiếp đón mình bằng rất nhiều đặc sản. Song mình ấn tượng nhất với đĩa rau xào mướt bỏng, tỏa ra mùi thơm đặc trưng.
Chủ nhà giới thiệu đó là lá ngón xào tỏi, mình ngỡ ngàng luôn vì xưa nay chỉ nghe đến chuyện người vùng cao tự tử bằng lá ngón, chứ làm gì có ai xào lá ngón lên ăn. Thế là mình từ chối thưởng thức món ăn đó. Mọi người liền cười rồi vội bảo đó không phải là ngón độc mà là loại lá ngón khác có thể nấu ăn được. Mình lấy hết can đảm thử xem sao thì thật bất ngờ, nó ngon đến lạ lùng. Đến giờ mình vẫn không thể quên được hương vị của món ăn đấy”.
