Người ta phải vào rừng để hái loại cây này về làm món thạch thơm mát, giải nhiệt mùa hè.
Cây găng gai hay còn gọi là cây thạch găng là một loại cây mọc hoang, phân bố chủ yếu ở vùng trung du miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ nước ta. Cây thạch găng vốn được chị em yêu thích bởi có thể làm ra món thạch găng màu xanh ăn rất mát ngày hè.
Cây thạch găng thuộc họ thân gỗ, chiều cao trung bình từ 3m đến 5m, lá hình elip mọc đối, xanh bóng mượt. Tại mỗi nách lá có một gai nhọn dài 1cm - 3cm nên gọi là cây găng gai. Cây ra hoa kết quả vào mùa xuân, chín rụng vào mùa thu. Quả hình bầu dục, hạt đơn, vỏ quả mỏng mịn, vo nhẹ sẽ bong ra một lớp da mỏng, ruột xốp trắng khi còn xanh, khi chín phần ruột chuyển thành dịch mềm mượt đặc sệt màu vàng.
Cây thạch găng được người miền núi sử dụng từ lâu bởi nó có tính dược liệu có thể điều trị sốt và một số bệnh về tiêu hóa như táo bón. Đặc biệt, lá cây găng gai được dùng làm món ăn thanh nhiệt giải độc tốt trong mùa hè, đó chính là món thạch găng dân gian thường gọi là thạch xanh.
Để làm món thạch ngon nhất, tốt nhất là sử dụng lá non và lá bánh tẻ của cây. Lá sau khi thu hái có thể được chế biến tươi hoặc sấy khô (sẽ tạo mùi thơm dễ chịu hơn), sau đó rửa sạch ngâm trong nước sôi để nguội 1h đối với lá khô. Sau khi ngâm, chị em loại bỏ phần nước ngâm, chuẩn bị một phần nước đun sôi để nguội tỉ lệ 50g lá khô với 2 lít nước, vò nát lá găng trong nước.
Chị em lưu ý vò nhanh tay vì nước lá găng rất nhanh đông. Sau đó, dùng khăn xô sạch lọc bỏ bã thu lấy nước rồi để ngoài nhiệt độ phòng hoặc cho vào tủ lạnh khoảng 1h đồng hồ cho dịch thạch găng đông lại, trước đó bạn cũng có thể thêm chút đường vừa với khẩu vị.
Thạch găng là một món ăn quen thuộc vào mùa hè. Hương vị thơm mát, mềm trôi tuột vào cổ họng của thạch găng khiến già trẻ lớn bé đều yêu thích. Thạch găng cho vào nước đường ướp hoa nhài, vài viên trân châu và thạch đen là thành một món giải nhiệt tuyệt vời. Món ăn này được bán ngoài hàng với giá chỉ khoảng 5 - 10 nghìn đồng. Chị em cũng có thể tự làm để đảm bảo vệ sinh.
Để phân biệt với nhiều loại cây găng khác, cây thạch găng là loại cây sống trong môi trường tự nhiên, trong những cánh rừng già, thân cây có nhiều gai, lá thuôn hình trứng, hoa màu tím, quả to màu xanh thẫm. Để lấy được lá này người dân phải đi bộ rất xa vào trong rừng để tuốt lá.
