Món ăn đậm chất dân dã nhưng lại dễ dàng được du khách lựa chọn mua về làm quà cho người thân khi du lịch Quảng Bình.
Quảng Bình nổi tiếng là mảnh đất cằn cỗi, nắng gió quanh năm, thứ nhiều nhất ở nơi đây là những củ khoai giản dị. Không hiểu vì sao nhưng khoai lang trồng ở Quảng Bình cũng mang một hương vị rất đặc trưng, có vị bùi và ngọt hơn hẳn những nơi khác. Để có thể ăn được lâu hơn, người dân nơi đây đã nghĩ ra một cách chế biến giúp khoai dễ bảo quản hơn, đó là làm thành món khoai deo.
Khoai deo được làm từ những củ khoai đỏ Quảng Bình. Loại khoai này nhìn như của sâm, sinh trưởng tốt trên đất cát. Khoai deo từ một món dân nghèo nghĩ ra để nhấm nháp những lúc đói lòng, nay trở thành đặc sản được nhiều người biết đến.
Để làm món ăn này, những củ khoai được thu hoạch về sẽ phải để cho khô đi trong một gian dài. Điều quan trọng nhất là người ta phải để khoai ở nơi thật khô ráo để tránh mọc mầm, khi khoai đã hết căng mọng thì sẽ đem đi rửa sạch rồi luộc chín.
Bước tiếp theo, người ta sẽ xắt khoai thành từng lát mỏng theo chiều dọc, rồi đem đi phơi dưới nắng to. Phải phơi khoai cao trên nền cát, lót bên dưới là lớp cây rười (một loại cây mọc ở vùng cát) để không bị dính.
Khoai được phơi trong thời gian rất lâu, từ 10 - 12 tháng. Lúc này khoai mới săn lại, màu sắc cũng chuyển thành màu cánh gián là đạt chất lượng.
Khoai deo là món ăn phải nhâm nhi, nhấm nháp lâu một chút mới nhận thấy cái ngọt, cái thơm. Hương vị thơm dịu, tuy khoai khô nhưng lại dẻo như mạch nha. Đầu tiên bạn sẽ thấy khoai deo hơi cứng, hơi khó nhai một chút, nhưng cứ từ từ nhấp nháp chút một, hương vị dân dã, đồng quê của món ăn sẽ khiến bạn nghiện lúc nào không hay. Miếng khoai cứng nhắc ban đầu sẽ mềm hơn khi đưa vào miệng, khi ấy bạn bắt đầu nhai và sẽ cảm nhận được ngay cái dẻo thơm của khoai lang dần lan tỏa. Nhấp cùng ngụm nước trà thì món ăn cũng trở nên hợp vị hơn rất nhiều.
Bên cạnh là một đặc sản bình dị, dễ mến của người Quảng Bình, khoai deo còn có nhiều lợi ích với sức khỏe, như cải thiện tình trạng bệnh tiểu đường, giúp hỗ trợ bệnh nhân tăng huyết áp, tốt cho hệ tiêu hóa.
Khoai deo Quảng Bình vừa mộc mạc, dân dã mà lại vô cùng thân thương với những người con xa xứ. Những người ở phương xa về hay khách thập phương đến vẫn hay mua chút khoai deo đậm đà hương vị đất Quảng về làm quà cho bạn bè hay người thân.
Muốn chọn được loại khoai deo ngon thì chúng ta cũng phải biết cách lựa. Cụ thể đầu tiên là phải xem xét kỹ bao bì có ghi nơi sản xuất, ngày sản xuất và cả hạn sử dụng nữa. Bao bì đóng gói là loại trong nên chúng ta cũng có thể quan sát được tình trạng bên trong của sản phẩm.
Khoai deo Quảng Bình đúng chuẩn là loại có màu vàng cam hoặc màu men cánh gián, rời nhau, khô ráo và bề mặt thì láng bóng. Hiện nhiều cơ sở đã đóng gói trong những túi hút chân không vô cùng hiện đại nên chúng ta cũng có thể bảo quản dễ dàng hơn.
