Món cá độc đáo này được nhiều chị em thành thị tìm mua bởi hương thơm vô cùng hấp dẫn.
Vĩnh Phúc là một điểm du lịch quen thuộc với nhiều người bởi nơi đây rất gần Hà Nội và có nhiều điểm đến hấp dẫn, được du khách coi là một nơi nghỉ dưỡng lý tưởng vào dịp cuối tuần. Bên cạnh những món đặc sản như rau su su, rượu dừa, thịt bò tái kiến đốt,... ở Vĩnh Phúc còn có một món ăn rất đặc sắc chính là món cá thính.
Cá thính (hay còn gọi là cá muối chua) là món ăn nổi tiếng được lưu truyền qua nhiều thế hệ của người dân huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc). Từ một món ăn chỉ người địa phương ưa thích, cá thính trở thành đặc sản nức tiếng gần xa và được du khách tìm mua, cũng nhờ hương vị chua chua, béo ngậy của món cá muối từ thính gạo đặc biệt.
Đúng như tên gọi, cá thính được làm từ hai thành phần chính là cá tươi và thính gạo. Tuy không cầu kỳ về mặt nguyên liệu nhưng món ăn này đòi hỏi quá trình chế biến tỉ mỉ, kỳ công.
Để cho ra thành phẩm là những con cá thính ngon nhất, người Lập Thạch thường chọn những con cá tươi sống có kích thước lớn, phần thịt dày dặn như cá mè, cá trắm, cá chép,... Cá tươi mua về lập tức được sơ chế sạch, cắt khúc và không cần cạo vảy, chỉ khía vài đường nhỏ trên thân để khi ướp cá sẽ ngấm được gia vị hơn. Sau đó đem cá đi ủ muối vài hôm rồi lấy ra để ráo nước, chờ ướp thính.
Loại thính dùng ướp cá được làm từ gạo tẻ, gạo nếp và đỗ tương rang dưới lửa nhỏ, cho đến khi giòn, vàng thơm thì đem giã nhỏ. Đặc biệt, thính ướp cá không được giã thành bột mà chỉ ở mức độ những hạt tấm nhỏ li ti để dễ dàng hút cho miếng cá khô, không chảy nước và không bị tanh.
Cá sau khi ủ muối thì dùng thính chà xát khắp mình, lần lượt xoa đều khắp phía trong và ngoài để thính bám đầy vào cá, tạo lớp vỏ bao phủ có màu vàng ươm, dậy mùi thơm hấp dẫn.
Sau cùng, người ta cẩn thận xếp những miếng cá ướp thính vào lọ sành, cứ một lớp cá lại rải một lớp thính, lần lượt cho tới khi đầy lọ. Theo người dân địa phương, cá muối trong lọ sành mới ngon, đạt chất lượng và đúng với cách làm cổ truyền. Họ thường lấy rơm sạch, khô quấn chặt miệng lọ, giữ kín bằng nẹp tre rồi đặt ở chỗ khô ráo, cao và thoáng.
Ngoài ra, người ta còn cho thêm chiếc lá ổi vào cùng để cá thính thơm ngon hơn. Tuy nhiên chưa hết, sau một thời gian, cá phải được lấy ra để cạo sạch thính cũ và thay bằng thính mới. Thành phẩm đạt chuẩn là miếng cá phải khô, chặt thịt, thơm dậy mùi thính và lá ổi.
Mất khoảng 3-4 tháng cá mới ngấm thính và lên chua. Thời gian ướp còn tùy vào thời tiết, nếu trời lạnh thì cần ướp lâu hơn. Món ăn này để càng lâu càng ngon.
Món cá thính chất lượng là khi gỡ ra thấy phần thịt đỏ au hoặc có màu hổ phách, bên ngoài là lớp vỏ ngấm thính có màu vàng ruộm đặc trưng. Từng thớ thịt thấm đẫm vị mặn, chua chua, béo ngậy, dậy mùi thơm. Bạn có thể thưởng thức ngay hoặc đem chế biến thành nhiều món ngon. Đơn giản nhất là món cá thính nướng. Cá được kẹp vào thanh tre tươi, nướng trên bếp than củi cho đến khi dậy mùi thơm đặc trưng. Mùi thơm của thính hòa quyện vào mùi than, mùi khói tỏa xa hàng cây số, khiến ai cũng thèm thuồng.
Nhờ cách làm cầu kỳ nên món ăn có hương vị rất độc đáo. Phần thịt cá không khô như cá mắm, không nhão như cá tươi hay cá rán. Khi gỡ ra, thịt cá có màu hồng đậm, mùi vị hòa quyện từ nhiều nguyên liệu, thơm khó tả. Vị chua ngọt, béo ngậy của thính lên men làm nổi bật vị thịt cá đậm đà, hơi mặn.
Giờ đây, món cá thính của người Vĩnh Phúc trở thành đặc sản được đóng hộp bán khắp các tỉnh thành.
