Vì sao nhạc sĩ, ca sĩ Bob Dylan giành giải thưởng Nobel Văn học 2016?

Vừa qua, nam ca sĩ, nhạc sĩ người Mỹ Bob Dylan đã giành được giải thưởng Nobel Văn học 2016, trở thành nhạc sĩ đầu tiên được trao tặng giải thưởng danh giá này. Huyền thoại nhạc Rock 75 tuổi đoạt giải vì “đã sáng tạo ra những tác phẩm đậm chất thơ văn góp phần tạo nên truyền thống âm nhạc vĩ đại của Mỹ”.

Nam ca sĩ, nhạc sĩ người Mỹ Bob Dylan chụp ảnh chân dung bên chiếc đàn ghi ta Gibson Acoustic của ông vào tháng 9 năm 1961 tại New York

Ca sĩ ballad, hoạ sĩ kiêm diễn viên Bob Dylan là người Mỹ đầu tiên được trao tặng giải Nobel sau tiểu thuyết gia Toni Morrison. (Morrison từng nhận giải Nobel vào năm 1993.) Một trong những bài hát nổi bật của ông phải kể đến Blowin’ in the wind và The times they are A-Changin’.

Sara Danius, thư ký thường trực của Viện hàn lâm Thụy Điển nói rằng, sở dĩ Dylan được chọn cho giải thưởng này bởi ông là “nhà thơ vĩ đại trong lịch sử truyền thống nói tiếng Anh”. “Trong suốt 54 năm qua, ông ấy không ngừng sáng tạo bản thân, tạo nên cho mình một thân phận hoàn toàn mới.” – Bà Sara trả lời phóng viên trong một cuộc phỏng vấn tại Stockholm.

Bob Dylan tên thật là Robert Allen Zimmerman. Dylan là nghệ danh được ông lấy dựa theo tên của cố nhà thơ Dylan Thomas – người lúc sinh thời từng là ứng cử viên tiềm năng cho giải thưởng này.

Tuy nhiên, một vài chuyên gia đã hy vọng rằng, Viện hàn lâm có thể mở rộng giải thưởng cho một vài dòng nhạc, ví dụ như Folk Rock (Dòng nhạc dân ca kết hợp cùng nhạc Rock).

Người từng giành giải thưởng Nobel Văn Học – nhà thơ Sir Andrew Motion là một trong số những người từng dành lời khen ngợi cho những ca khúc của Dylan. Ông cho rằng, ca từ trong các bài hát của Bob Dylan “hệt như một bài thơ”. Sir Andrew Motion từng nói: “Chúng (lời bài hát của Dylan) được tạo nên từ những giai điệu được kết hợp nhuần nhuyễn”. Chúng là những từ ngữ tuyệt đẹp được sắp xếp theo một thứ tự không thể hoàn hảo hơn”.

Cùng ngày Bob Dylan được trao tặng giải thưởng Nobel, ông đang chuẩn bị cho một buổi biểu diễn tại Las Vegas. Điều gì đã giúp người đàn ông mới chỉ viết có ba cuốn sách đạt đủ điều kiện để giành giải văn học Nobel?

Bob Dylan từng tranh luận rằng, việc sáng tác lời cho một bài hát còn quan trọng hơn cả việc tạo nên giai điệu cho ca khúc.

Dylan biểu diễn tại Los Angeles, năm 2004 (Ảnh: Robert Galbraith/Reuters)

Thứ Sáu tuần trước, Dylan đã đến ủng hộ nhóm nhạc The Rolling Stones tại Desert Trip Festival, tổ chức ở California và biểu diễn cùng họ bài hát Rainy Day Women#12 & 35.

Một số người cho rằng, đây là một trong những bài hát vô cùng ý nghĩa mà Bob Dylan từng sáng tác. Nó thể hiện những vấn đề chính trị còn bỏ ngỏ, sự tìm tòi, khám phá tín ngưỡng hay sự quan tâm giữa người và người. Đây là chủ đề mà Bob Dylan vẫn nhắm đến trong các tác phẩm mà ông đã tạo nên suốt hơn 50 năm qua. ĐIều đó chứng minh ông xứng đáng giành được giải thưởng này.

Kết quả này còn là minh chứng cho một sự thay đổi lớn ở hạng mục Văn học của Nobel. Trong 112 năm qua, chưa từng có bất cứ một nhạc sĩ nào thắng giải thưởng này. Quyết định trao giải Nobel văn chương cho Bob Dylan đã nâng tầm giá trị cho lời bài hát, giúp nó có một chỗ đứng ngang hàng với các tác phẩm văn học, thơ ca hay kịch. Nó cũng là bước tiến lớn rời xa khỏi những quy chuẩn vô tình bị áp đặt về “giá trị tinh hoa” – điều khiến giải thưởng này bị chỉ trích từ trước đến nay.

Ngoài giải Nobel văn học, Bob Dylan từng được vinh danh rất nhiều lần, trong đó, ông từng nhận huân chương tự do từ Tổng thống vào năm 2012. (Ảnh: AFP)

Bob Dylan (Robert Allen Zimmerman) sinh năm 1941 và bắt đầu sự nghiệp âm nhạc của mình vào năm 1959. Khi đó, ông chơi nhạc trong các quán cà phê tại Minnesota. Ông bắt đầu được biết đến và trở nên nổi tiếng vào những năm 1960. Khi đó, Bob Dylan trở thành một trong những “rắc rối” trong lịch sử nước Mỹ. Bài hát Blowin' in the Wind và The Times They are A-Changin' được sáng tác nhằm múc đích bài xích chiến tranh và đấu tranh cho quyền công dân. Không những vậy, ông còn quyết định ngừng sáng tác các ca khúc dân ca truyền thống và tập trung vào những vấn nạn gây tranh cãi nhằm đòi hỏi quyền bình đẳng.

Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình, Bob Dylan từng ra mắt rất nhiều album, nổi bật trong đó phải kể đến: Highway 61 Revisited (1965), Blonde on Blonde (1966) và Blood on the Tracks (1975).

Kể từ những năm 1980, ông đi lưu diễn thường xuyên hơn, đến mức được nhận biệt danh “Người không ngừng đi lưu diễn”.

Bob Dylan và hình ảnh ông đang thu âm album Blonde on Blonde năm 1966. (Ảnh: Sony Music/BBC)

Rất nhiều người đã gửi lời chúc mừng đến Bob Dylan. Mick Hucknall (Simply Red) nói rằng, Dylan là “nhà thơ còn sống vĩ đại nhất”. Còn Dave Stewart – thành viên nhóm Eurythmics thì chia vui với ông bằng câu nói: “Tôi rất thích thông tin này”.

Nhà văn Salman Rushdie cũng dành những lời có cánh cho chiến thắng của Dylan: “Từ Orpheus đến Faiz, các bài hát và thơ luôn có một mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Dylan là người thừa kế tuyệt vời của truyền thống bardic. Quả là một sự lựa chọn đúng đắn”.

Thế nhưng, nhà văn Irvine Welsh lại thể hiện sự phản đối của cá nhân mình trên mạng xã hội Twitter: “Tôi cũng là fan của Bob Dylan, nhưng ông ấy chưa đủ xứng đáng để nhận giải thưởng này”.

Giải Nobel văn học sẽ được trao cùng 5 hạng mục khác vào ngày 10/12/2016, kỷ niệm ngày mất của nhà sáng lập Alfred Nobel. Giải thưởng năm nay được công bố cùng ngày với ngày mất của nhà viết kịch người Ý Dario Fo – người từng giành giải thưởng Nobel Văn học vào năm 1997.