Tổng quát
Hầu hết chúng ta đều có lúc bị sần sùi, ngứa da, có vảy hoặc đỏ da vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Một trong những thủ phạm phổ biến nhất? Dị ứng da.
Đó là khi bạn gặp phải thứ mà cơ thể cho là nguy hiểm, được gọi là chất gây dị ứng. Hệ thống miễn dịch của bạn phản ứng quá mức và giải phóng các kháng thể để chống lại những “kẻ xâm lược” này. Cuộc chiến đó gây ra các triệu chứng như phát ban hoặc sưng tấy.
Nguyên nhân
Việc thu hẹp một thủ phạm có thể rất khó. Có hơn 3.700 chất gây dị ứng tiềm ẩn.
Một số nghi phạm thông thường bao gồm:
- Niken. Được tìm thấy trong đồ trang sức, khóa thắt lưng, dây kéo và móc áo ngực, kim loại này là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm da tiếp xúc.
- Nước hoa. Những thứ làm cho nước hoa, kem dưỡng da và các sản phẩm khác có mùi thơm là một trong những tác nhân hàng đầu.
- Thành phần trong các sản phẩm gia dụng. Da của bạn có thể phản ứng với các chất bảo quản và kim loại phổ biến trong những thứ xung quanh nhà bạn:
- Chất tẩy rửa
- Kem chống nắng
- Mỹ phẩm
- Thuốc nhuộm tóc
- Chất chống mồ hôi
- Các loại kem kháng sinh. Chúng bao gồm bacitracin và neomycin, được tìm thấy trong nhiều lựa chọn không kê đơn.
- Mủ cao su. Cao su tự nhiên này là một phần của nhiều sản phẩm, chẳng hạn như:
- Bao cao su
- Bóng bay
- Găng tay dùng một lần
- Bình sữa trẻ em
- Cây thường xuân độc, cây sồi, hoặc cây thù du. Một loại dầu trong những cây này được gọi là urushiol gây ra các phản ứng dị ứng.
Phân loại và dấu hiệu
Chúng có nhiều dạng khác nhau. Dưới đây là các loại phổ biến nhất:
Viêm da tiếp xúc
Nếu bạn đã từng bị phát ban sau khi đeo một chiếc nhẫn mới hoặc sử dụng một loại xà phòng khác, có thể bạn đã gặp phải tình trạng này.
Da của bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng, như niken hoặc hóa chất trong xà phòng, kem dưỡng da hoặc kem chống nắng.
Các hạt trong không khí, chẳng hạn như phấn hoa, cũng có thể gây viêm da khi chúng rơi trên da. Bác sĩ của bạn có thể gọi đây là “viêm da tiếp xúc trong không khí”.
Trong một số trường hợp, bạn chỉ có phản ứng sau khi đi nắng. Điều này đôi khi được gọi là "viêm da ánh sáng". Nguyên nhân là do một số hóa chất, chẳng hạn như những chất trong kem chống nắng, kem dưỡng da cạo râu và nước hoa.
Các triệu chứng từ nhẹ đến nặng, bao gồm:
- Da mẩn đỏ
- Sưng tấy
- Nứt da
- Cảm giác bỏng rát
- Rộp da
- Da có các mảng vảy
- Phát ban trên da
Thông thường, phản ứng dị ứng không diễn ra ngay lập tức. Có thể mất từ vài giờ đến 10 ngày. Thông thường, mất từ 12 giờ đến 3 ngày.
Ngay cả khi điều trị, các triệu chứng có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần.
Nổi mề đay
Viêm da tiếp xúc có thể kích hoạt chúng, nhưng phản ứng dị ứng với côn trùng cắn, thuốc và thực phẩm cũng có thể gây ra phản ứng. Nổi mề đay có xu hướng xuất hiện ngay lập tức và chúng biến mất sau vài giờ hoặc vài ngày.
Viêm da dị ứng
Đó là một tình trạng dị ứng mãn tính thường bắt đầu từ thời thơ ấu. Khoảng 11% người Mỹ mắc bệnh này. Các chuyên gia không chắc chắn điều gì dẫn đến nó. Họ biết một số tác nhân có thể khiến da bạn ngứa, đỏ và khô. Chúng bao gồm:
- Lông động vật
- Sản phẩm tẩy rửa
- Bụi bặm
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Nhiều phản ứng dị ứng trên da không nghiêm trọng và tự lành lại theo thời gian. Tuy nhiên, bạn nên đi khám bác sĩ ngay nếu có dấu hiệu sốt, ớn lạnh, mờ mắt, ho hoặc thở khò khè, khó thở, sưng môi, lưỡi, tay chân, hoặc phát ban. Đó có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiêm trọng và cần được xử lý nhanh chóng.
Nhiều loại nguyên liệu thảo mộc được quảng cáo sẽ giúp giảm dị ứng trên da nhưng thực chất không được các cơ quan quản lý chấp thuận và cũng không có tác dụng. Tốt nhất bạn nên dùng những nguyên liệu đã được thử nghiệm và chứng minh công dụng.
Điều trị
Cách xử trí khi bị dị ứng da
Rửa sạch da
Nếu tiếp xúc với dị nguyên (đã xác định được hoặc nghi ngờ), bạn cần đưa dị nguyên ra khỏi cơ thể càng nhanh càng tốt. Rửa sạch vùng da tiếp xúc với dị nguyên bằng xà phòng và nước ấm để giảm mức độ nghiêm trọng của phản ứng. Tránh sử dụng xà phòng chứa sodium laurel sulfate vì hóa chất này thường kích thích phản ứng dị ứng. Nên lựa chọn sản phẩm rửa dịu nhẹ, không mùi hương như aveeno, cetaphil...
Tránh gãi
Hành động gãi chỉ khiến kích thích thêm cơn ngứa và kéo dài thời gian của phản ứng dị ứng, thậm chí khiến vùng phát ban lan rộng. Vì vậy, không nên chạm hoặc gãi vùng phát ban. Để giảm ngứa bạn có thể đắp gạc ướt và mát lên vùng da kích ứng. Nhúng băng gạc hoặc một chiếc khăn mỏng vào nước mát. Vắt khăn hoặc gạc sao cho vẫn ẩm nhưng không rỏ nước và bọc quanh vùng da bị tổn thương.
Không gãi vùng da dị ứng.
Duy trì môi trường mát mẻ
Sự nóng bức và đổ mồ hôi có thể khiến bệnh nặng thêm, do đó điều quan trọng là phải lưu ý đến nhiệt độ môi trường. Luôn tắm rửa sau khi đổ mồ hôi. Ngoài việc mất nước khiến da bị khô, đổ mồ hôi cũng để lại muối trên da, có thể gây kích ứng và phát ban.
Mặc quần áo làm từ vải sợi thiên nhiên
Các chất liệu như cotton, lụa và vải tre thường ít kích ứng da hơn vải polyester. Nên tránh mặc đồ len vì chất liệu này thường gây kích ứng da. Giặt quần áo mới trước khi mặc. Điều này có thể giúp loại bỏ các hóa chất dùng trong quá trình sản xuất có thể gây kích ứng da.
Sử dụng sản phẩm dưỡng ẩm và bảo vệ da
Tùy thuộc vào đặc thù công việc mà bạn có thể khó tránh khỏi hoặc khó xác định tất cả các chất kích ứng tiềm ẩn. Do đó, để tránh phản ứng dị ứng, bạn nên dùng sản phẩm dưỡng ẩm da và bảo vệ da. Sử dụng sản phẩm dưỡng ẩm như lotion tự nhiên có chứa thành phần như glycerin, hyaluronic acid và propylene glycol. Những thành phần này giúp kéo dài hiệu quả dưỡng ẩm. Sản phẩm dưỡng ẩm tốt có thể giúp da khỏe mạnh để chống lại phản ứng dị ứng.
Bất kỳ vết thương hở nào cũng có thể làm tăng nguy cơ da bị ảnh hưởng bởi dị nguyên. Đeo găng tay cao su dày khi làm việc với hóa chất hoặc chất tẩy rửa có thể giúp giảm nguy cơ tiếp xúc trực tiếp với da, từ đó giảm phản ứng dị ứng. Ở nhà, bạn nên mua một đôi găng tay cao su để dùng và mua cả dép cao su để mang khi vệ sinh nhà bếp, nhà tắm.
Đề phòng các “tác nhân kích thích”
Đối với một số người, tác nhân kích thích có thể là một số loại thức ăn, bụi, xà phòng, quần áo, nước hoa… Liệt kê các tác nhân kích thích có thể liên quan đến việc bùng phát phản ứng dị ứng trong trường hợp của bạn và cần hết sức tránh. Phòng ngừa là phương thuốc hữu hiệu nhất, do đó nếu bạn nhận ra và tránh các tác nhân kích thích có thể giúp bạn giảm đáng kể các triệu chứng.
Phòng ngừa
Cách tốt nhất để tránh dị ứng đó là tránh xa chất gây dị ứng. Bác sĩ có thể giúp bạn tìm ra chính xác nguyên nhân gây dị ứng của bạn là gì.
Bạn có thể nhận được một bài kiểm tra. Một lượng nhỏ chất gây dị ứng được đưa vào da của bạn. Bạn sẽ được yêu cầu giữ cho khu vực đó khô ráo. Sau một vài ngày, những khu vực đó sẽ được kiểm tra để xem liệu bạn có bị phản ứng hay không.
Nếu bạn chạm vào chất gây dị ứng tiềm ẩn, hãy rửa khu vực đó bằng xà phòng và nước càng sớm càng tốt.
