Hiện nay rất nhiều con em trong độ tuổi đến trường bị suy dinh dưỡng thấp còi và thừa cân béo phì khiến cha mẹ lo lắng. Vậy đâu là quy chuẩn bữa ăn khoa học giúp trẻ phát triển toàn diện nhất?
Theo các nghiên cứu của các nhà khoa học và chuyên gia dinh dưỡng, trẻ em, nhất là trong đội tuổi học sinh Việt Nam đang đối mặt với cả hai vấn đề suy dinh dưỡng thấp còi và thừa cân béo phì. Nguyên nhân cơ bản bắt nguồn từ khẩu phần ăn ở cả gia đình và nhiều cơ sở giáo dục chưa được kiểm soát sát sao.
Trẻ thấp còi và thừa cân do ăn uống không hợp lý
Chuyên gia dinh dưỡng - PGS. TS Nguyễn Xuân Ninh, Phó Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam đã đưa ra các thông tin cập nhật về tình trạng đáng báo động thiếu vi chất của trẻ em Việt Nam tại hội thảo khoa học "Cải thiện tình trạng dinh dưỡng thông qua bữa ăn học đường của trẻ em". Học sinh tuổi học đường đang chịu gánh nặng kép về suy dinh dưỡng thấp còi và thừa cân béo phì: Thừa cân béo phì đang gia tăng nhanh, trong khi suy dinh dưỡng thấp còi vẫn tồn tại ở mức có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng ở các nước đang phát triển cũng như ở Việt Nam.
Báo động tình trạng thừa cân, nhưng vẫn bị suy dinh dưỡng ở học sinh. Ảnh minh họa
Bên cạnh đó, thiếu vitamin A, thiếu máu do thiếu sắt, thiếu kẽm, thiếu iode rất phổ biến ở trẻ em học đường, là những yếu tố nguy cơ liên quan với tăng trưởng chiều cao chậm, suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ học đường, trẻ vị thành niên cũng như người trưởng thành Việt Nam.
Ở nước ta, có một thực tế là không ít trẻ em tại các đô thị lớn vẫn thiếu vitamin A, thiếu i-ốt cũng như nhiều loại vi chất khác. Trong khi đó, tình trạng thừa cân béo phì lại diễn ra quá phổ biến và có xu hướng gia tăng nhanh chóng. Sở dĩ có hiện tượng này là bởi rất nhiều cha mẹ và các đơn vị trường học chưa thực sự quan tâm đến chế độ dinh dưỡng học đường ở cơ sở giáo dục và tại chính gia đình của mình dẫn đến trẻ ăn uống không hợp lý.
Trong khi đó, bữa ăn của trẻ ở trường học chiếm phần quan trọng trong khẩu phần ăn thực tế hằng ngày của trẻ em. Khẩu phần thiếu hợp lý sẽ dễ đẫn đến suy dinh dưỡng, thiếu vi chất hoặc thừa cân, béo phì... ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, quá trình phát triển thể lực, tầm vóc, trí tuệ, cản trở sự tăng trưởng và phát triển toàn diện của trẻ em nói riêng, sự gia tăng tăng trưởng của người Việt Nam nói chung.
Khuyến nghị về bữa ăn học đường ở Việt Nam được các chuyên gia nghiên cứu và thống nhất
Theo PGS, TS, BS Lê Bạch Mai, nguyên Phó Viện trưởng Dinh dưỡng quốc gia, trẻ ở độ tuổi 6-11 không đạt được nhu cầu khuyến nghị về chất đạm, sắt, vitamin A, vitamin B1 và vitamin C. Trẻ mầm non nói chung chỉ đạt 2/3 nhu cầu khuyến nghị. Thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn còn phổ biến ở cả trẻ em khu vực nông thôn và thành phố, đặc biệt là canxi (rất thấp, tỷ lệ canxi/phospho chưa hợp lý), sắt, kẽm và vitamin A.
Bữa ăn học đường của trẻ tiểu học và THCS hiện nay tại Việt Nam chưa có các danh mục thực phẩm cung cấp năng lượng, các vi chất thiết yếu cho từng nhóm tuổi, theo từng mùa. Vì vậy, các thực phẩm, món ăn được đưa vào bữa ăn học đường chủ yếu còn mang nhiều cảm tính, chưa dựa trên các cơ sở khoa học về dinh dưỡng và an toàn thực phẩm.
Chuyên gia giải quyết bài toán khó cho các bậc cha mẹ và nhà trường
Ts.Bs. Trương Hồng Sơn – Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam chia sẻ, xuất phát từ thực trạng thiếu vi chất cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Các chuyên gia nghiên cứu đã xây dựng bộ thực đơn mẫu theo cấp học và theo mùa hè - thu và đông – xuân nhằm phát triển một công thức thực đơn với đầy đủ chất dinh dưỡng, đa dạng và phong phú nguồn thực phẩm an toàn tại chỗ với đầy đủ các vi chất cần thiết dành riêng cho trẻ trong trường học.
Để từ đó có được thực đơn phù hợp, không chỉ đem lại hiệu quả cao trong việc đảm bảo dinh dưỡng hợp lý ngay tại trường học mà còn góp phần giáo dục dinh dưỡng cho bản thân trẻ từ sớm cũng như cho các bậc cha mẹ ngay tại gia đình.
Bộ thực đơn mẫu được xây dựng đa dạng các món ăn (với nhiều loại thực phẩm)
Cụ thể:
- Bộ thực đơn mẫu yêu cầu bảo đảm đáp ứng từ 45 - 55% nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị, các vi chất thiết yếu đối với học sinh tiểu học; 30 - 40% nhu cầu đối với học sinh THCS.
- Khuyến khích trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều đường, muối.
- Hình thành thói quen ăn uống tốt, tăng cường tập thể dục thể thao trong giai đoạn học đường.
Bộ thực đơn mẫu theo theo cấp học và theo mùa hè - thu và đông – xuân được xây dựng dựa trên giá trị dinh dưỡng của từng thành phần sinh năng lượng
Tiết lộ về bộ thực đơn mẫu theo theo cấp học và theo mùa hè - thu và đông – xuân, TS.BS. Trương Hồng Sơn cho biết, thực phẩm trong thực đơn được lựa chọn dựa trên giá trị dinh dưỡng của từng thành phần sinh năng lượng (Protein, Lipid, Glucid), tính phổ biến của thực phẩm theo mùa, tính an toàn trong vệ sinh an toàn thực phẩm, giảm nguy cơ dị ứng thực phẩm, rối loạn tiêu hóa.
Bộ thực đơn mẫu được xây dựng đa dạng các món ăn (với nhiều loại thực phẩm), các món ăn không lặp lại trong 4 tuần, đảm bảo trẻ thích nghi với nhiều loại thực phẩm và món ăn khác nhau.
Bộ thực đơn mẫu theo mùa hè thu và đông xuân cho trẻ trong các trường học được Viện Y học ứng dụng Việt Nam xây dựng và đã được Hội đồng khoa học thông qua với các đặc điểm đảm bảo nhu cầu về năng lượng, cung cấp đầy đủ chất khoáng và vitamin quan trọng liên quan đến tăng trưởng chiều cao ở trẻ em và đảm bảo tiêu thụ đa dạng các thực phẩm thông dụng của Việt Nam và an toàn vệ sinh thực phẩm.
