Để hình dáng chân của trẻ thẳng đẹp, bước đi vững vàng và khỏe khoắn thì bố mẹ cần chú ý tập đi cho trẻ đúng cách.
Với những em bé mới tập đi, không khó để bố mẹ nhận thấy bé đặc biệt thích đi nhón gót. Trên thực tế, một số đứa trẻ khi còn nhỏ đi nhón chân, nhưng khi lớn hơn có thể đi bằng lòng bàn chân. Nhiều bố mẹ lo lắng không biết bé đi nhón chân có bất thường không, đồng thời việc đi như vậy sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ?
Vì sao bé đi nhón gót?
Có những tình huống bình thường và bất thường đối với trẻ sơ sinh đi nhón chân. Trong hầu hết các trường hợp, đó là điều bình thường và bố mẹ không cần quá lo lắng. Giải thích về việc bé đi nhón chân, Cui Yutao Parenting Encyclopedia đã đưa ra lời giải thích:
"Bé đi nhón chân có liên quan đến sự phát triển của gân Achilles. Hai cơ ở phía trước và sau của chân là cơ duỗi và cơ gấp. Các cơ ở phía trước của chân được gọi là cơ duỗi, và các cơ ở phía sau là cơ gấp. Khi đi bộ, các cơ duỗi và cơ gấp hợp tác với nhau và có các lực căng khác nhau.
Khi đánh gót, phần duỗi tương đối chặt. Gân Achilles của bé chưa phát triển hoàn thiện, cơ duỗi tương đối lỏng lẻo, cơ gấp tương đối chặt, bé chưa quen cách điều khiển chân để giữ thăng bằng cơ thể nên thích để ngón chân chạm đất và duy trì dáng đi tương đối thoải mái".
Việc bé thường xuyên đi nhón chân là vì có nguyên nhân, bố mẹ cần tìm hiểu kỹ.
Vì vậy, việc bé nhón chân trong giai đoạn đầu tập đi không phải là bệnh mà là một tình trạng bình thường. Quá trình phát triển vận động thô của bé giảm dần cho đến khi trở lại bình thường, nên bố mẹ không cần quá lo lắng.
Tuy nhiên, nếu bé đã 1 tuổi rưỡi mà vẫn thích đi nhón gót thay vì đi bằng lòng bàn chân trên mặt đất thì bố mẹ cần lưu ý tình trạng này. Cần kịp thời đưa bé đến bệnh viện kiểm tra xem có trương lực cơ cao ở chi dưới của bé, hay các tình trạng bất thường khác không.
Bố mẹ cũng nên chú ý nhiều hơn đến dáng đi của bé khi hướng dẫn bé tập đi, tránh dùng xe tập đi kiểu cũ để đưa bé tập đi, kẻo bé hình thành thói quen tập đi nhón chân. Trong quá trình tập đi, trẻ sơ sinh thường vấp ngã - điều đó nói chung là bình thường, nhưng có một tình huống cần cảnh giác.
Đứa bé đã tập đi, và bước đi điêu luyện hơn, nhưng bé vẫn luôn bị ngã hết lần này đến lần khác, hoặc thường xuyên va vào những đồ vật xung quanh. Theo các chuyên gia, bác sĩ, có 4 lý do để giải thích cho vấn đề này.
Nguyên nhân trẻ tập đi, nhưng vẫn thường xuyên bị ngã và va vào đồ vật xung quanh
Vấn đề về thị lực
Việc bé đi loạng choạng, luôn thích va vào đồ vật đa phần là do thị giác kém. Chẳng hạn như tình huống trước mặt đứa trẻ có cái lan can, nhưng bé vẫn chạy thẳng qua và va vào lan can một cái "rầm". Trước mặt có sofa, ghế mà bé vẫn va phải.
Thị lực của trẻ sơ sinh có một giai đoạn phát triển, không đạt tiêu chuẩn của người trưởng thành khi vừa mới sinh ra mà sẽ dần dần phát triển đến mức bình thường khi lớn lên. Vậy nên bố mẹ không cần quá lo lắng về điều này, khi thị giác của bé ổn định lại thì tình hình đi đứng của trẻ cũng sẽ dần được cải thiện.
Khả năng kiểm soát thăng bằng của bé chưa tốt
Khả năng kiểm soát thăng bằng của cơ thể không đủ nhạy bén và thành thạo, vì bé mới tập đi chưa thể dễ dàng kiểm soát cơ thể, dù cảm nhận được nguy hiểm trước mặt cũng rất khó để bé linh hoạt xoay người hoặc dừng lại.
Việc bé từ đứng sang đi là một bước nhảy vọt rất lớn, cần có thời gian để bé thích nghi với quá trình này. Cũng giống như những người trưởng thành mới học trượt băng, cho dù họ đã thành thạo các kỹ năng trượt băng, thì cũng phải mất một thời gian dài họ mới có thể "trượt đi như bay". Về điểm này, bố mẹ không nên quá lo lắng mà hãy cho bé thêm thời gian để bé phát triển cân đối.
Dáng đi xiêu vẹo, thường dễ va vấp, té ngã là vì bé chưa kiểm soát được cơ thể.
Bé thiếu tập trung
Bé không thể tập trung vào nhiều việc cùng lúc. Nhiều thứ rất mới mẻ và hấp dẫn với bé, nhất là khi bé tìm hiểu lại thế giới dưới góc nhìn đứng, sẽ có nhiều điều đặc biệt hơn mà người lớn khó có thể hiểu được.
Do đó, khi kỹ năng đi của bé chưa đủ thành thạo và dễ bị thu hút bởi những thứ xung quanh, bé rất có thể bị phân tâm và thường xuyên vấp ngã. Đồng thời bé có thể quên mất có chướng ngại vật trước mặt hay không và va vào đó một cách vô thức.
Hoàn cảnh bất thường
Việc trẻ thường té ngã khi tập đi có thể là vì nhiều nguyên nhân khác như giày không phù hợp; giai đoạn bò chưa đủ khiến bé đi chưa vững; xương kém phát triển; não bộ và sự phát triển thần kinh có vấn đề, lúc này bố mẹ cần chú ý quan sát kỹ để có thể đưa bé đi kiểm tra kịp thời.
Bé có thể đang gặp vấn đề về thể chất, nếu tình trạng vấp ngã khi đi xảy ra thường xuyên.
Để tập đi cho trẻ đúng cách và hiệu quả, có thể áp dụng các phương pháp sau
- Bắt đầu từ những bước đầu tiên: Trẻ cần bắt đầu từ những bước đầu tiên, bao gồm việc thăng bằng trên chân, bước chân trái-phải và những bước đi ngắn. Bố mẹ nên khuyến khích trẻ tập luyện những bước đi cơ bản này thường xuyên.
- Hỗ trợ trẻ: Trẻ cần được hỗ trợ để giúp trẻ thăng bằng và đi đúng cách. Bố mẹ có thể giữ trẻ ở tay hoặc lưng để giúp trẻ thăng bằng và định hướng hướng đi. Tuy nhiên, bố mẹ cần tránh giúp quá nhiều để trẻ có thể tự học cách giữ thăng bằng và tự đi.
- Tập luyện thường xuyên: Để tập đi thành công, trẻ cần được tập luyện thường xuyên. Bố mẹ nên đưa ra lịch tập luyện và tạo ra các hoạt động thú vị để khuyến khích trẻ tập đi hàng ngày. Trẻ cũng cần được tập luyện trên nhiều địa hình khác nhau để phát triển khả năng thích nghi với môi trường.
- Khuyến khích và động viên: Bố mẹ cần khuyến khích và động viên trẻ trong quá trình tập đi. Bố mẹ có thể tạo ra các trò chơi, hoạt động đơn giản với trẻ để giúp trẻ cảm thấy vui vẻ và tự tin hơn khi tập đi.
- Tạo môi trường an toàn: Bố mẹ cần đảm bảo không có vật cản trên đường đi của trẻ, đặc biệt là các vật dụng có thể gây nguy hiểm cho trẻ như đồ chơi bé, giày dép, đồ nội thất,... Ngoài ra, không nên để trẻ đi trên địa hình khó đi, gồ ghề hoặc có độ dốc quá lớn.
- Không ép buộc: Bố mẹ cần tránh ép buộc trẻ khi tập đi. Việc ép buộc có thể làm trẻ cảm thấy sợ hãi và thiếu tự tin, ngược lại có thể khiến quá trình tập đi trở nên khó khăn hơn.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống và giấc ngủ: Chế độ ăn uống và giấc ngủ của trẻ cũng ảnh hưởng đến quá trình tập đi. Bố mẹ cần đảm bảo trẻ được ăn đủ và đủ giấc để có đủ năng lượng và sức khỏe để tập đi.
- Sử dụng đồ chơi hỗ trợ: Bố mẹ có thể sử dụng các đồ chơi hỗ trợ để giúp trẻ tập đi hiệu quả hơn. Ví dụ như các xe đẩy hoặc xe đạp không bánh, giúp trẻ có thể tập đi và thăng bằng dễ dàng hơn. Tuy nhiên, bố mẹ cần lưu ý rằng việc sử dụng đồ chơi này chỉ nên là phương tiện hỗ trợ, không nên thay thế việc tập đi trực tiếp trên chân của trẻ.
- Điều chỉnh giày dép cho phù hợp: Giày dép cũng ảnh hưởng đến quá trình tập đi của trẻ. Bố mẹ nên đảm bảo giày dép phù hợp với chân của trẻ, không quá chật hoặc quá rộng. Ngoài ra, trẻ nên mặc giày khi tập đi để bảo vệ chân và giúp trẻ thăng bằng tốt hơn.
- Thực hiện các bài tập tăng cường cơ: Để tập đi hiệu quả, trẻ cần có cơ bắp chắc khỏe. Bố mẹ có thể thực hiện các bài tập tăng cường cơ cho trẻ để giúp trẻ phát triển cơ bắp và giữ thăng bằng tốt hơn. Ví dụ như các bài tập squat, bài tập bụng, bài tập nâng chân,... Tuy nhiên, bố mẹ cần lưu ý rằng các bài tập này phải được thực hiện đúng cách và độ tuổi phù hợp để tránh gây tổn thương cho trẻ.
