Chuyện người mẹ ung thư vú di căn quyết tâm sinh con khiến nhiều người xúc động. Điều khiến các bác sĩ băn khoăn là việc khám, phát hiện ung thư vú không khó, nhưng ý thức chăm sóc sức khỏe của người dân chưa cao.
Thực tế “ngang trái”
Mới đây, sau khi biết thông tin chị Nguyễn Thị Liên (SN 1991, Hà Nam), người mẹ ung thư giai đoạn cuối vẫn quyết sinh con, BS Trần Quốc Khánh (Khoa Phẫu thuật cột sống, Bệnh viện Việt Đức) - người được nhiều bệnh nhân “phong” là “bác sĩ nghìn like” cho biết, câu chuyện này khiến anh vừa xúc động vừa cảm thấy một nỗi buồn ẩn sâu.
“Nhìn hình ảnh người mẹ tiều tuỵ ngồi mổ đẻ lấy đứa con ra, tôi không cầm được được mắt. Dù nơi đâu, bất cứ lúc nào, tình mẫu tử vẫn luôn rất thiêng liêng và bất tử”, nam bác sĩ chia sẻ.
Bác sĩ khám kiểm tra tuyến vú cho bệnh nhân tại Bệnh viện K. Ảnh: TL
BS Trần Quốc Khánh cho biết, ung thư vú (căn bệnh mà chị Liên mắc phải) là kẻ “giết người” số 1 ở nữ giới trong nhóm bệnh lý ung thư. Tuy nhiên, một thực tế “ngang trái” hiện nay đó là việc dự phòng, phát hiện sớm ung thư vú rất đơn giản, nhưng hiểu biết, sự quan tâm của chị em đến “kẻ giết người” này lại chưa tương xứng. Dù với ung thư vú hay nhiều loại ung thư khác, việc chẩn đoán phát hiện sớm đóng vai trò quan trọng. GS.TS Trần Văn Thuấn, Giám đốc Bệnh viện K khẳng định, với ung thư vú, phát hiện sớm khi ở giai đoạn 1, cơ hội chữa khỏi lên tới 90%.
Bà Nguyễn Thị Oanh, mẹ đẻ chị Nguyễn Thị Liên cho hay, mang thai được 2 tháng, chị Liên phát hiện bên ngực phải có cục cứng nổi lên. Chị đi khám thì chỉ được nói là chắc bị viêm tuyến sữa, chờ đẻ xong sẽ chữa. Suốt 2 tháng trời sau, chị ho rũ rượi. Ai cũng nghĩ chị “ho mọc tóc” nên chỉ đi khám ho, nhưng chị uống mãi thuốc không khỏi. Sự đau đớn lan xuống chân, chị nhức nhối tận xương tủy, không thể nằm ngủ. Không chịu đựng được nữa, chị nói với anh trai từ lâu mình đã nổi hạch ở hõm xương quai xanh cạnh cầu vai nhưng nghĩ vì ho nên nổi hạch. Người anh vội vàng đưa chị đi khám ở Bệnh viện K thì nhận tin chị đã ung thư vú giai đoạn cuối. Đó là khi cái thai trong bụng chị đã 22 tuần.
8 nguy cơ được chỉ ra
Theo BS Trần Quốc Khánh, ung thư vú cũng giống như rất nhiều ung thư khác, luôn có những yếu tố nguy cơ liên quan. Nhiều nghiên cứu ở Trung tâm Y tế Mayo Clinic – một trong những cơ sở y tế lớn nhất ở Mỹ cho thấy, nếu chúng ta thay đổi lối sống có thể làm giảm nguy cơ ung thư vú, thậm chí ngay cả ở những phụ nữ có nguy cơ cao.
BS Trần Quốc Khánh đã chỉ ra 8 nguy cơ. Trong đó, uống rượu, hút thuốc lá là hai yếu tố đầu tiên. BS Khánh cho biết, đã có rất nhiều bằng chứng cho thấy mối liên hệ giữa hút thuốc và nguy cơ ung thư vú, đặc biệt là ở phụ nữ tiền mãn kinh. Thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ ung thư vú, điều này đặc biệt đúng nếu béo phì xảy ra sau tuổi thanh niên, đặc biệt là sau khi mãn kinh.
Ăn uống thiếu khoa học làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư, cũng như bệnh tiểu đường, bệnh tim, đột quỵ, và ngược lại. Ví dụ, phụ nữ ăn chế độ ăn Địa Trung Hải có bổ sung dầu ô liu và các loại hạt hỗn hợp có thể giảm nguy cơ ung thư vú. Chế độ ăn Địa Trung Hải tập trung chủ yếu vào các thực phẩm có nguồn gốc thực vật, như trái cây và rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, các loại hạt và ăn cá thay vì thịt đỏ.
Lười vận động thể chất và stress kéo dài cũng là nguy cơ dẫn đến ung thư vú. Hoạt động thể chất có thể giúp chúng ta duy trì cân nặng khỏe mạnh và giảm stress, giúp ngăn ngừa ung thư vú. Hầu hết những người trưởng thành khỏe mạnh nên vận động ít nhất 150 phút mỗi tuần cường độ nhẹ đến vừa như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, yoga, bơi, múa... cộng với tập luyện sức mạnh ít nhất hai lần/ tuần. Cùng đó, cân bằng trong cuộc sống cũng vô cùng quan trọng,
Những mẹ không cho con bú hoặc cai sữa quá sớm sẽ lỡ cơ hội phòng ngừa ung thư vú. Những người cho con bú càng lâu, tác dụng bảo vệ và dự phòng ung thư vú càng lớn. Cùng đó, liệu pháp hormone kết hợp sử dụng trên 3 hoặc 5 năm làm tăng nguy cơ ung thư vú. Nếu các chị em đang dùng liệu pháp hormone cho các triệu chứng mãn kinh, hãy hỏi bác sĩ về các lựa chọn khác vì các chị em có thể kiểm soát các triệu chứng của mình bằng các liệu pháp và thuốc điều trị không có nội tiết tố.
“Nếu quyết định lựa chọn vì lợi ích của liệu pháp hormone ngắn hạn lớn hơn các rủi ro, hãy sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả và tiếp tục nhờ bác sĩ theo dõi thời gian bạn sử dụng hormone”, BS Trần Quốc Khánh cho hay.
Tiếp xúc với bức xạ và ô nhiễm môi trường, những thăm dò hình ảnh như như chụp cắt lớp vi tính, chụp X-quang, chụp PET-CT hoặc những thăm dò sử dụng liều cao phóng xạ luôn làm tăng nguy cơ ung thư vú, đặc biệt ở trẻ em gái.
Việc chủ động đi sàng lọc bằng công nghệ gene khi thấy mình có nguy cơ cũng là điều cần thiết. Theo BS Khánh, khoảng 5 - 10% người bệnh bị ung thư vú là do đột biến gene. Đột biến ở hai gene chính BRCA1 & BRCA2 là nguyên nhân thường gặp của ung thư vú và ung thư buồng trứng. Người ta ước tính, trong một nhóm gồm 100 phụ nữ có đột biến gene BRCA1, từ 55 - 70 phụ nữ sẽ bị ung thư vú. Nguy cơ mắc ung thư buồng trứng là khoảng 40% -45% đối với BRCA1 và 15% - 20% đối với BRCA2. Vì vậy, nếu các chị em thấy mình có nguy cơ (hoặc trong gia đình có người bị ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư tuyến tuỵ) hoặc nếu có điều kiện, chị em nên đến những trung tâm gene-di truyền để được tư vấn chi tiết.
|
Theo GS.TS Trần Văn Thuấn, phụ nữ cần tự khám và đi khám sức khoẻ, kiểm tra vú định kỳ bởi đây là yếu tố rất quan trọng. Bất cứ khối u nào cũng luôn cần thời gian hình thành và phát triển. Nếu các chị em nhận thấy bất kỳ thay đổi nào ở ngực, chẳng hạn như một khối u mới hoặc thay đổi trên da, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Các chị em cũng nên khám vú 6 tháng đến 1 năm/lần bắt đầu ở tuổi 25. Chụp X-quang tuyến vú năm/lần, bắt đầu ở tuổi 30 hoặc có thể sớm hơn nếu có nguy cơ cao hoặc có yếu tố gia đình; cân nhắc chụp cộng hưởng từ vú, sinh thiết nếu có chỉ định của bác sĩ. |
