Ngoài các vấn đề như tai nạn, bạo hành, xuất huyết não còn có thể xảy ra ở trẻ, nhất là trẻ sơ sinh nếu bị rung lắc nhiều trong khi chăm sóc như bế ẵm xốc nách, rung lắc khi đưa nôi…
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Huy - Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa cho biết, các bác sĩ tại khoa vừa tiếp nhận và điều trị thành công một bệnh nhi 4 tháng tuổi bị xuất huyết não nghi do hội chứng rung lắc.
Theo chia sẻ của gia đình, trước đó bệnh nhi được sinh thường đủ tháng, không bị sặc sữa, ngủ bằng nôi nhưng không rung lắc mạnh, không bị té ngã. Mẹ cháu bé cho biết trước khi nhập viện 2 ngày, bé được mẹ cho đi chơi và được chuyền qua tay nhiều người bằng cách ẵm xốc nách và rung lắc trẻ. Ngày hôm sau, trẻ bắt đầu có triệu chứng li bì, bú kém, không sốt, các triệu chứng ngày càng nặng hơn, kèm thở nấc nên được gia đình đưa vào viện thăm khám.
Bác sĩ Huy cho biết khi vào viện, trẻ vẫn còn trong tình trạng thở nấc, tím môi, nhịp tim rõ đều, thóp trước phồng, bụng mềm, không tiêu chảy, không sốt. Qua kiểm tra cận lâm sàng, bác sĩ chẩn đoán trẻ bị xuất huyết não (xuất huyết dưới nhện + tụ máu dưới màng cứng) nghi do Hội chứng rung lắc.
Xốc nách và rung lắc trẻ khi bế có thể sẽ gây nên tình trạng xuất huyết não, nhất là trẻ sơ sinh.
Ngay sau đó, trẻ được điều trị hồi sức tích cực tại Khoa Nhi bằng cách cho thở máy, điều chỉnh rối loạn thông khí, điều chỉnh rối loạn điện giải, truyền máu, cắt cơn co giật, nuôi dưỡng tĩnh mạch. Sau 7 ngày điều trị nội khoa hồi sức tích cực, trẻ tỉnh, được cai máy thở, rút ống nội khí quản. Tính đến thời điểm này, trẻ tỉnh táo, bú tốt, dấu hiệu sinh tồn ổn định hoàn toàn, dự kiến ra viện trong vài ngày tới.
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Huy cảnh báo hội chứng rung lắc là một dạng chấn thương đầu và não nghiêm trọng xảy ra ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ khi bị rung lắc mạnh. Hội chứng này hay gặp hơn ở trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh dưới 8 tháng tuổi, tuy nhiên trẻ dưới 5 tuổi cũng có thể bị ảnh hưởng.
“Nguyên nhân gây ra hội chứng rung lắc thường do việc rung lắc mạnh, quen đưa võng, lắc nôi ru trẻ ngủ, hoặc những động tác đơn giản khi chơi đùa nhưng làm thay đổi tư thế trẻ nhanh đột ngột như: trẻ đang nằm được bế thốc dậy, tung cao trẻ, bồng trẻ đưa lên đưa xuống nhanh, nhấc bổng trẻ lên cao làm máy bay… đều có thể gây nguy hại đến trẻ dù chỉ với thời gian ngắn. Có thể so sánh Hội chứng rung lắc ở trẻ em tương tự như người lớn bị chấn thương sọ não do tai nạn xe”, bác sĩ Huy chia sẻ.
Trẻ bị hội chứng rung lắc thường có các dấu hiệu như: Rối loạn tri giác ở nhiều mức độ, lừ đừ, vật vã, hoặc hôn mê, co giật, nôn, bú kém hoặc bỏ bú, nhịp thở chậm và bất thường, thóp phồng… Ngoài ra, trẻ bị thương tổn liên quan đến bạo lực như bầm tím mặt, da đầu, cánh tay, lưng hoặc bụng…
“Các tổn thương não sẽ để lại nhiều di chứng thần kinh lâu dài cho trẻ, nếu nhẹ có thể làm cho trẻ chậm phát triển tinh thần, mất khả năng nói năng lưu loát, giảm khả năng học tập… nặng hơn có thể gây xuất huyết võng mạc mắt, giảm thị lực hoặc mù, liệt thần kinh, co giật, thậm chí gây tử vong”, bác sĩ Huy cảnh báo.
Bác sĩ Ngọc Huy khuyến cáo, khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu nghi ngờ mắc hội chứng rung lắc, phụ huynh cần:
- Gọi xe cấp cứu, không nên vận chuyển bằng các phương tiện thông thường.
- Không bế xốc trẻ lên hay cố gắng lắc thêm làm cho trẻ tỉnh lại, không cho trẻ ăn, bú.
- Nếu trẻ ngừng thở trước khi có cấp cứu hỗ trợ, cần tiến hành hô hấp nhân tạo.
- Nếu chấn thương cổ nên cố định cổ và tránh xoay trở trẻ.
- Nếu trẻ nôn và không có chấn thương cổ, cần xoay nhẹ đầu trẻ về một bên để tránh sặc và ngừng thở.
Để phòng ngừa Hội chứng rung lắc ở trẻ, phụ huynh cần:
- Tránh những động tác xoay chuyển đầu trẻ một cách đột ngột như: rung lắc nôi đối với trẻ nhỏ.
- Không bồng bế thốc ngược hay vác trẻ gấp gáp; không tung hứng trẻ khi nô đùa; không tát, đánh vào tai, vào đầu, vào mặt trẻ.
- Không nên để người đang tức giận bế ẵm trẻ. Cần đảm bảo các thành viên trong gia đình và người chăm sóc trẻ nhận thức được sự nguy hiểm của hội chứng rung lắc ở trẻ.
- Phải tìm cách giảm bớt căng thẳng khi con khóc trong thời gian dài. Hãy nhờ gia đình hoặc bạn bè người thân giúp đỡ khi cảm thấy mất kiểm soát bản thân.
