Mật ong vừa được sử dụng trong nấu ăn vừa được dùng làm vị thuốc. Mặc dù mật ong bổ dưỡng và có thể giữ được rất lâu nhưng có một số trường hợp, mật ong có thể trở nên nguy hại cho sức khỏe.
Mật ong là một trong những chất làm ngọt lâu đời nhất được con người tiêu thụ, được ghi nhận là có từ 5.500 năm trước Công nguyên. Nó cũng được đồn đại là có những đặc tính đặc biệt như có thể giữ được rất lâu mà không bao giờ hỏng.
Từng có câu chuyện lan truyền về những lọ mật ong được khai quật trong các ngôi mộ Ai Cập cổ đại khi được mở ra vẫn ăn ngon như mới. Những câu chuyện này đã khiến nhiều người tin rằng mật ong đơn giản không hề xấu đi.
Nhưng liệu có phải sự thật, mật ong liệu có thể bị hỏng và trở nên độc hại?
Mật ong là gì?
Những con ong hút mật hoa, trộn với nước bọt và enzim rồi cất vào bao mật. Sau đó, chúng để trong tổ để chín và dùng làm thức ăn.
Về mặt dinh dưỡng, chất dinh dưỡng quan trọng duy nhất trong mật ong là đường, với 17,2 gram và 65 calo mỗi muỗng canh mật ong (21 gram).
Tại sao mật ong có thể tồn tại rất lâu?
Mật ong có một số đặc tính đặc biệt giúp giữ được lâu, bao gồm lượng đường cao và độ ẩm thấp, tính chất axit và các enzyme kháng khuẩn do ong tiết ra.
Nó rất nhiều đường và ít độ ẩm
Mật ong được tạo thành khoảng 80% là đường, có thể ức chế sự phát triển của nhiều loại vi sinh vật như vi khuẩn và nấm.
Hàm lượng đường cao đồng nghĩa với việc áp suất thẩm thấu trong mật ong rất cao. Điều này làm cho nước chảy ra khỏi tế bào của vi khuẩn, ngăn chặn sự phát triển và sinh sản của chúng.
Ngoài ra, mặc dù chứa khoảng 17%-18% nước, hoạt tính của nước trong mật ong rất thấp. Điều này có nghĩa là đường tương tác với các phân tử nước nên vi sinh vật không thể sử dụng chúng và không có quá trình lên men hoặc phân hủy mật ong có thể xảy ra.
Ngoài ra, vì mật ong khá đặc nên oxy không thể dễ dàng hòa tan vào nó. Điều này, một lần nữa, ngăn nhiều loại vi khuẩn phát triển hoặc sinh sôi.
Nó có tính axit
Độ pH của mật ong dao động từ 3,4 đến 6,1, với độ pH trung bình là 3,9, mật ong khá chua. Lý do chính cho điều này là sự hiện diện của axit gluconic, được tạo ra trong quá trình chín của mật hoa.
Đối với một số vi khuẩn như C. diphtheriae, E.coli, Streptococcus và Salmonella, môi trường axit này là "kẻ thù" và cản trở sự phát triển của chúng nên chúng không thể sinh sôi trong mật ong.
Trên thực tế, mật ong rất hiệu quả trong việc tiêu diệt một số loại vi khuẩn, thậm chí còn được sử dụng trên vết thương để ngăn ngừa và điều trị nhiễm trùng.
Ong có các enzym đặc biệt ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn
Ngoài ra, mật ong đã được phát hiện có chứa nhiều hợp chất khác như polyphenol, flavonoid, methylglyoxal, peptit của ong và các chất kháng khuẩn khác, cũng có thể bổ sung chất chống vi khuẩn.
Mật ong có lượng đường cao, độ ẩm thấp, tính axit và chứa chất kháng khuẩn hydrogen peroxide nên nó có thể giữ được lâu. (Ảnh minh họa)
Khi nào mật ong trở thành nguy hiểm?
Mặc dù mật ong có đặc tính kháng khuẩn, nhưng nó có thể phát tác hoặc gây bệnh trong một số trường hợp nhất định.
Nó có thể chứa các hợp chất độc hại
Khi ong thu thập mật hoa từ một số loại hoa, độc tố thực vật có thể được chuyển vào mật ong.
Một ví dụ nổi tiếng về điều này là "mật ong điên", chứa độc tố grayanotoxin từ một loại đỗ quyên hiếm mọc rải rác ở phía nam Thổ Nhĩ Kỹ, vùng Caucasus và Nepal. Mật ong sản xuất từ những loại cây này có thể gây chóng mặt, buồn nôn và các vấn đề về nhịp tim hoặc huyết áp.
Ngoài ra, một chất được gọi là hydroxymethylfurfural (HMF) được tạo ra trong quá trình chế biến và lão hóa mật ong. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra những tác động tiêu cực của HMF đối với sức khỏe như tổn thương tế bào và DNA. Khuyến nghị mỗi kg mật ong không nên chứa quá 40 mg HMF.
Nó có thể bị ô nhiễm
Các vi sinh vật hiện diện tự nhiên trong mật ong bao gồm vi khuẩn, nấm men và nấm mốc. Chúng có thể đến từ phấn hoa, đường tiêu hóa của ong, bụi, không khí và hoa.
Do đặc tính kháng khuẩn của mật ong, những sinh vật này thường chỉ được tìm thấy với số lượng rất nhỏ và không có khả năng sinh sôi, điều đó có nghĩa là chúng không phải là mối lo ngại về sức khỏe.
Tuy nhiên, bào tử của độc tố thần kinh C. botulinum được tìm thấy trong 5%–15% mẫu mật ong với số lượng rất nhỏ. Loại bào tử này vô hại đối với người lớn, nhưng với trẻ dưới một tuổi, trong một số trường hợp hiếm hoi, có thể phát triển chứng ngộ độc ở trẻ sơ sinh, có thể gây tổn thương hệ thần kinh, tê liệt và suy hô hấp. Vì vậy, mật ong không thích hợp cho trẻ em dưới 1 tuổi.
Trẻ em dưới 1 tuổi không nên dùng mật ong. (Ảnh minh họa)
Nó có thể bị pha trộn
Mật ong là một loại thực phẩm đắt tiền, tốn nhiều thời gian để sản xuất. Do đó, để giảm giá thành sản xuất, ong có thể được cho ăn bằng xi-rô đường từ ngô, mía và củ cải đường hoặc xi-rô đường có thể được thêm trực tiếp vào mật ong.
Ngoài ra, để tăng tốc độ chế biến, mật ong có thể được thu hoạch trước khi mật ong chín, dẫn đến hàm lượng nước cao hơn và không an toàn.
Thông thường, ong dự trữ mật ong trong tổ và khử nước để nó chứa ít hơn 18% nước. Nếu mật ong được thu hoạch quá sớm, hàm lượng nước có thể trên 25%. Điều này dẫn đến nguy cơ lên men và mùi vị không tốt.
Nó có thể được lưu trữ không chính xác
Nếu mật ong được bảo quản không đúng cách, mật ong có thể mất một số đặc tính kháng khuẩn, bị nhiễm khuẩn hoặc bắt đầu biến chất.
Khi mật ong để mở hoặc đậy kín không đúng cách, hàm lượng nước có thể bắt đầu tăng trên mức an toàn 18%, làm tăng nguy cơ lên men.
Ngoài ra, các lọ hoặc hộp chứa hở có thể khiến mật ong bị nhiễm vi sinh từ môi trường xung quanh. Chúng có thể phát triển nếu hàm lượng nước trở nên quá cao.
Nó có thể kết tinh và suy giảm theo thời gian
Ngay cả khi được bảo quản đúng cách, mật ong kết tinh là điều hoàn toàn bình thường. Ngoài ra, mật ong bảo quản lâu ngày có thể bị sậm màu và bắt đầu mất mùi thơm. Mặc dù điều này không gây nguy hiểm cho sức khỏe nhưng nó có thể không ngon hoặc hấp dẫn.
Tóm lại, mật ong là một loại thực phẩm ngon, ngọt, có nhiều hương vị và màu sắc khác nhau tùy thuộc vào nơi sản xuất. Do chứa nhiều đường và hàm lượng nước thấp, cũng như giá trị pH thấp và các đặc tính kháng khuẩn, mật ong có thể tươi lâu hơn trong nhiều năm, nhiều thập kỷ hoặc thậm chí lâu hơn.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, nó có thể trở nên nguy hiểm hoặc mất đi sự hấp dẫn.
Mật ong có thể bị ô nhiễm bởi vi khuẩn, nấm men, nấm hoặc mốc, mặc dù chúng thường không sinh sản với số lượng đáng kể. Nó cũng có thể chứa các hợp chất độc hại từ một số loại thực vật nhất định hoặc có thể bị pha trộn với chất làm ngọt hoặc chế biến kém chất lượng.
Ngoài ra, mật ong được bảo quản không đúng cách sẽ không để được lâu. Vì vậy, điều quan trọng là phải đậy kín trong hộp kín, để nơi khô ráo, thoáng mát.
Mua mật ong từ các nhà cung cấp có uy tín và bảo quản đúng cách, bạn có thể thưởng thức mật ong một cách an toàn trong nhiều năm.
