TS.BS. Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết so với năm 2024, tình hình dịch cúm năm 2025 có xu hướng tăng về số ca mắc và mức độ nghiêm trọng trên toàn cầu. Tại Việt Nam, mặc dù tổng số ca mắc giảm đáng kể nhưng vẫn ghi nhận sự gia tăng các ca bệnh nặng tại một số cơ sở y tế.
Số ca cúm nặng gia tăng
Tình hình bệnh cúm 2024-2025 đang diễn biến phức tạp với mức độ nghiêm trọng tăng cao. Tính đến ngày 10/2/2025, tại Hoa Kỳ ghi nhận ít nhất 24 triệu ca mắc cúm, trong đó có 13 ca mất mạng. Thậm chí, nhiều trường học tại ít nhất 10 tiểu bang đã phải đóng cửa do dịch lan rộng. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa thấy đỉnh dịch.
Tại Bỉ, số ca mắc cúm gia tăng đáng kể khiến hệ thống y tế rơi vào tình trạng báo động. Số lượt khám vì các triệu chứng giống cúm đã tăng gấp đôi so với đỉnh điểm của mùa cúm trước. Nhật Bản cũng đang đối mặc với đợt dịch cúm tồi tệ nhất trong 25 năm, với 317.812 ca được ghi nhận tại 5.000 cơ sở y tế trong tuần cuối năm 2024.
Tại Việt Nam, số ca mắc bệnh cúm giảm nhưng số ca bệnh nặng lại tăng. (Ảnh minh họa).
Tại Việt Nam, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận 912 trường hợp mắc cúm, không có ca mất mạng. Mặc dù, số ca mắc bệnh cúm giảm 97,4% so với cùng kỳ năm 2024 (34.442 ca), nhưng tại một số bệnh viện lớn ở Hà Nội số ca mắc cúm nặng có xu hướng gia tăng. Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương cũng đang điều trị cho 8 bệnh nhân nhiễm cúm, thậm chí, có trường hợp phải sử dụng đến biện pháp can thiệp ECMO.
Nguyên nhân khiến bệnh cúm nghiêm trọng hơn
TS.BS. Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, chưa thể khẳng định nguyên nhân khiến bệnh cúm nặng như hiện nay có phải do độc lực virus trở nên nguy hiểm hơn hay không, nhưng có một số lý do có thể khiến mùa cúm này nghiêm trọng hơn.
Theo TS.BS. Lê Quốc Hùng, mặc dù không phải nguyên nhân trực tiếp nhưng đại dịch Covid-19 cũng góp phần làm thay đổi mức độ nghiêm trọng của bệnh cúm. Trong giai đoạn giãn cách xã hội, các biện pháp phòng chống Covid-19, sự tiếp xúc giữa con người và virus cúm đã giảm mạnh. Các biện pháp phong tỏa, giãn cách xã hội hay đeo khẩu trang giúp ngăn chặn sự lây lan của nhiều bệnh truyền nhiễm, nhưng đồng thời cũng làm suy yếu hệ miễn dịch cộng đồng đối với virus cúm.
Khi không còn thường xuyên tiếp xúc với virus, hệ miễn dịch không có cơ hội “làm quen” và phát triển khả năng chống lại cúm. Điều này khiến nhiều người không có sự chuẩn bị tốt khi phải đối mặt với virus cúm, làm tăng nguy cơ lây nhiễm và bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
"Đợt dịch Covid kéo dài từ cuối năm 2019 đến đầu năm 2022 không chỉ khiến bệnh cúm trở nên phức tạp hơn mà còn khiến nhiều bệnh truyền nhiễm trước đây ít gặp như: sởi, thủy đậu, tái bùng phát. Đặc biệt, tỷ lệ bệnh nhân gặp biến chứng nặng đã gia tăng rõ rệt. Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, trong dịp Tết vừa qua, đã ghi nhận 14 ca mắc sởi, trong đó có tới 8 ca gặp biến chứng nặng về đường hô hấp. Đây là con số cao chưa từng xuất hiện trong các giai đoạn trước”, TS.BS. Lê Quốc Hùng chia sẻ.
TS.BS. Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy.
Trong trường hợp muốn phòng bệnh cúm, biện pháp hữu hiệu nhất là tiêm vaccine, tuy nhiên, tại Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới, các chương trình tiêm chủng cúm chưa được phổ biến rộng rãi như vaccine phòng Covid-19, dẫn đến nhiều người vẫn chưa được bảo vệ đầy đủ trước virus cúm.
Mặt khác, bản thân virus cúm có khả năng thay đổi, đột biến liên tục, tạo ra các chủng mới. Quá trình đột biến gen (Antigenic Drift) làm thay đổi cấu trúc các kháng nguyên của virus, đặc biệt là protein Hemagglutinin (H), Neuraminidase (N) làm cho hệ miễn dịch tự nhiên và vaccine giảm hiệu quả.
Thời tiết năm nay lại có sự biến đổi mạnh mẽ, đặc biệt là vào mùa đông - xuân, các khu vực miền năm nay trải qua những đợt rét đậm, kèm theo độ ẩm cao, tạo điều kiện lý tưởng cho virus cúm phát triển và lây lan mạnh mẽ hơn.
Bên cạnh đó, sự gia tăng của các chủng cúm A độc lực cao như: A/H3N2, A/H1N1, cũng góp phần làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, đặc biệt ở người cao tuổi. Mặc dù mùa cúm năm nay chưa ghi nhận được chủng cúm nào vượt trội, nhưng theo bác sĩ Hùng, tỷ lệ nhiễm cúm A/H3N2 có xu hướng tăng lên, góp phần làm bệnh nặng hơn.
Ngoài yếu tố môi trường như: ô nhiễm không khí, đặc biệt là bụi mịn (PM2.5), khiến cho sức khỏe của người dân yếu đi, làm tăng nguy cơ mắc bệnh cúm; các yếu tố cá nhân như: bệnh lý nền, tuổi tác, trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc người già đã suy giảm theo tuổi tác có khả năng phục hồi sau khi nhiễm cúm kém cũng dễ gặp phải các biến chứng nguy hiểm.
“Người mắc các bệnh mạn tính như: tiểu đường, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) có nguy cơ cao bị biến chứng khi mắc cúm. Hệ miễn dịch của họ bị suy yếu, khiến cơ thể khó chống lại virus cúm. Bên cạnh đó, người lớn tuổi và trẻ nhỏ cũng thuộc nhóm dễ mắc cúm nặng và có nguy cơ biến chứng cao”, TS.BS. Lê Quốc Hùng cho hay.
Cúm không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nặng. (Ảnh minh họa).
Cũng theo bác sĩ Hùng, điều đáng quan ngại hiện nay là nhiều bệnh nhân do chủ quan hoặc thiếu hiểu biết đã tự điều trị tại nhà thay vì đến cơ sở y tế ngay khi có triệu chứng dẫn đến tình trạng bệnh diễn biến nặng trước khi được can thiệp y tế. Những biến chứng nguy hiểm như: viêm phổi, suy hô hấp nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, có thể ảnh hưởng đến tính mạng.
“Không chỉ gây bệnh do virus cúm mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các nhiễm trùng khác. Virus cúm làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, cơ thể trở nên dễ bị tấn công bởi vi khuẩn gây viêm phổi, nhiễm trùng huyết. Thêm vào đó, sự đồng nhiễm với các virus khác như SARS-CoV-2, virus hợp bào hô hấp (RSV) hay adenovirus có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh”, bác sĩ Hùng cho biết thêm.
Để giữ an toàn cho bản thân giữ lúc tình hình bệnh cúm diễn biến phức tạp, bên cạnh biện pháp hữu hiệu nhất là tiêm vaccine cúm hàng năm tiêm tăng cường miễn dịch cho cơ thể, bác sĩ Hùng khuyến cáo mọi người nên rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh, giữ vệ sinh môi trường sống sạch sẽ và tránh tiếp xúc với người bị cúm. Nếu phát hiện bản thân có dấu hiệu của bệnh cúm như: sốt, ho, đau họng, mệt mỏi, tức ngực, khó thở,... người bệnh nên đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.
