Những ngày qua, "cách ly xã hội" đang được nhiều quốc gia áp dụng và khuyến cáo với người dân để phòng ngừa đại dịch COVID-19. Tại Việt Nam, mọi người cũng được khuyên nên ở nhà, tránh tụ tập nơi đông người. Đó cũng chính là một hình thức "cách ly xã hội". Vậy cách ly xã hội là gì, áp dụng thế nào?
Bắt đầu từ bức ảnh các bác sĩ cầm khẩu hiệu "Chúng tôi đi làm vì bạn, bạn ở nhà vì chúng tôi" để mong rằng người dân hạn chế di chuyển. Cũng từ đây, cư dân mạng liên tục chia sẻ những thông điệp khuyến khích mọi người ở nhà như "Hãy đứng yên khi Tổ quốc cần" hoặc "Chúng tôi sẽ ở nhà vì mọi người" để phòng ngừa lây nhiễm COVID-19.
Ngày 15/3, Chủ tịch Hà Nội cũng kêu gọi tất cả người dân nên ở nhà, không ra ngoài, trừ khi phải mua lương thực thực phẩm. Ông yêu cầu tất cả quán bar, karaoke, cà phê, nhà hàng, phòng gym… phải dừng hoạt động, bất kể nội hay ngoại thành.
Không chỉ riêng Hà Nội hay Việt Nam, nhiều nước trên thế giới cũng đang kêu gọi công dân thực hành "cách ly xã hội" (social distancing). Tất cả những biện pháp này là một nỗ lực để duy trì khoảng cách giữa mọi người - một cách đã được chứng minh có thể giúp làm chậm lây lan dịch.
Tuy nhiên, dường như không phải bất cứ ai cũng hiểu rõ về cách ly xã hội, dẫn tới việc thực hành sai và để lại những hậu quả khó lường. Trường hợp tại quán bar Buddha chính là một ví dụ điển hình cho hậu quả của việc không cách ly xã hội đúng cách.
Việc cách ly xã hội không chỉ tiến hành ở những người có nguy cơ cao mắc COVID-19 hay những người nghi hoặc đã mắc bệnh. Bởi có những người đã nhiễm virus nhưng chưa xuất hiện triệu chứng, nếu không chủ động cách ly xã hội sẽ khiến cho virus lây truyền theo cấp số nhân.
Vậy cách ly xã hội chính xác là gì? Dưới đây là những thắc mắc mà nhiều người muốn biết.
Cách ly xã hội là gì?
Nói một cách đơn giản, cách ly xã hội chính là cố gắng duy trì khoảng cách giữa bạn và người khác - trong trường hợp này, ít nhất là gần 2m.
Điều đó cũng có nghĩa là giảm thiểu tiếp xúc với mọi người. Tránh tham gia giao thông công cộng bất cứ khi nào có thể, hạn chế đi lại không cần thiết, làm việc tại nhà và bỏ qua các cuộc tụ họp xã hội - và chắc chắn không đến các quán bar đông đúc hay các sân vận động thể thao đông người.
Tiến sĩ Gerardo Chowell, trưởng khoa Khoa học Sức khỏe Dân số của Đại học bang Georgia, Mỹ cho biết: "Mỗi khi bạn giảm được số lần bạn tiếp xúc với người thân, bạn bè, đồng nghiệp hay trường học sẽ có tác động đáng kể đến khả năng lây lan của virus."
Chiến lược này đã cứu sống hàng ngàn người trong đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 và gần đây hơn là tại Mexico trong đại dịch cúm năm 2009.
(Ảnh: Unsplash/Duc Manh)
Tôi trẻ và không có yếu tố nguy cơ cao mắc bệnh, tôi có nên cách ly xã hội?
Bạn nên cách ly xã hội. Người già và những người có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn dễ bị nhiễm virus corona chủng mới nhất, nhưng điều đó không có nghĩa là người trẻ miễn dịch với COVID-19. Tổng giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng đã cảnh báo: "Người trẻ không bất khả chiến bại trước COVID-19".
Nên nhớ rằng ngay cả những người chỉ xuất hiện các triệu chứng nhẹ cũng có thể truyền virus cho nhiều người, đặc biệt là trong giai đoạn đầu mới nhiễm bệnh - thời điểm trước cả khi họ nhận ra rằng bản thân nhiễm virus corona chủng mới. Vì vậy, nếu bạn bỏ qua việc cách ly xã hội, bạn sẽ đặt bản thân và những người khác vào nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn, khiến đại dịch phát triển nhanh chóng và áp đảo hệ thống chăm sóc sức khỏe.
Các chuyên gia thừa nhận rằng việc cách ly xã hội không hề dễ dàng, đặc biệt là đối với những người trẻ tuổi đã quen với việc tụ tập. Nhưng chỉ cần có thể giảm bớt tụ tập đông người cũng đã có thể giúp ích rất nhiều.
(Ảnh: Unsplash/Jessica da Rosa)
Tôi có thể ra khỏi nhà không hay phải ở trong nhà tuyệt đối?
Các chuyên gia đã nhất trí rằng mọi người có thể ra khỏi nhà khi cần thiết.
Bạn có thể ra ngoài trời để hít thở không khí trong lành và tập thể dục - ví dụ như dắt chó đi dạo, đi bộ hoặc đi xe đạp. Trọng tâm của cách ly xã hội không phải là ở trong nhà, mà là tránh tiếp xúc gần gũi với mọi người.
Khi cần mua thuốc hay các đồ dùng cần thiết, bạn vẫn có thể ra khỏi nhà. Nhưng phải lưu ý khi bạn ra khỏi nhà, nhớ lau chùi những bề mặt mà bạn tiếp xúc, rửa tay thường xuyên với nước sát khuẩn và không chạm tay lên mặt. Nhớ rửa tay thật sạch trước khi vào nhà, trước khi ăn uống và khi tiếp xúc với người già hoặc trẻ em.
Tôi có thể đến siêu thị không?
Bạn vẫn có thể đến siêu thị và lên danh sách thực phẩm cần mua cho cả tuần để giảm thiểu số lần ra ngoài và chọn thời điểm cửa hàng ít đông khách nhất. Tránh tình trạng tích trữ quá nhiều nhu yếu phẩm.
Khi đi siêu thị, hãy lưu ý rằng bất kỳ bề mặt nào bên trong cửa hàng cũng có thể bị nhiễm virus. Bạn có thể tự bảo vệ bằng cách sử dụng khăn lau khử trùng để làm sạch tay cầm của giỏ hàng tạp hóa. Các chuyên gia không khuyên bạn nên đeo găng tay, nhưng nếu bạn sử dụng chúng, hãy đảm bảo bạn không chạm vào mặt cho đến khi bạn tháo găng tay ra.
Bác sĩ Caitlin Rivers, một nhà dịch tễ học tại Đại học Johns Hopkins, khuyên bạn nên cất điện thoại di động ở một nơi không thể tiếp cận để bạn không lơ đãng với lấy nó khi đi mua sắm. Đó có thể là một cơ hội để lây truyền virus. "Nếu bạn dự định sẽ mua sắm khá lâu, hãy mang theo nước rửa tay có chứa cồn để rửa tay. Và khi về đến nhà, hãy rửa tay ngay", bác sĩ Rivers cảnh báo.
(Ảnh: Unsplash/Nrd)
Người thân ở quê có thể tới thăm tôi không?
Điều đó phụ thuộc vào việc người thân trong gia đình bạn có gặp vấn đề sức khỏe nào không. "Hãy chắc chắn rằng không có ai trong gia đình tới thăm bạn mà có bệnh", bác sĩ Jeanne Marrazzo, giám đốc bệnh truyền nhiễm tại Đại học Alabama ở Birminghamnói. "Nếu trong gia đình có những người thuộc nhóm nguy cơ dễ mắc bệnh hoặc những người cao tuổi thì hãy hạn chế tiếp xúc trực tiếp."
Nhưng nếu tất cả mọi người trong gia đình đều trẻ và khỏe mạnh, việc gặp gỡ trong một nhóm nhỏ sẽ không có vấn đề. Việc duy trì liên hệ với các thành viên trong gia đình khi cách ly xã hội cũng tránh được cảm giác bị cô lập hoặc các vấn đề tâm lý.
Tôi có thể tới nhà hàng ăn uống không?
Một số nơi đã đóng cửa các nhà hàng và quán bar trong vài tuần. Nhưng một số nhà hàng, quán ăn nhỏ vẫn duy trì hoạt động. Trong những khu vực này, rất khó tránh khỏi việc tiếp xúc gần với người phục vụ hay các thực khách khác. Vì vậy, cố gắng tránh đi ăn bên ngoài.
Tuy nhiên nếu bạn vẫn muốn đi, hãy đến nhà hàng rộng rãi và những nơi mà các nhân viên có thể thực hành vệ sinh tốt. Hoặc tốt hơn là bạn nên chọn mua về nhà.
(Ảnh: Unsplash/Markus Winkler)
Tôi có thể đưa con ra ngoài chơi một chút không?
Điều này phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và thể chất của trẻ. Nếu con bạn có bất kỳ bệnh nào, ngay cả khi nó không liên quan đến COVID-19, hãy giữ chúng ở nhà.
Nếu con bạn có vẻ khỏe mạnh và rất cần đốt cháy năng lượng, các hoạt động ngoài trời như đạp xe khá ổn. Tuy nhiên, bác sĩ Neha Chaudhary, một bác sĩ tâm thần tại Đại học Y Harvard khuyến cáo người dân, đặc biệt là ở những khu vực có nguy cơ lây nhiễm bệnh cao nên cân nhắc thật kỹ nếu định đưa trẻ tới các khu vực công cộng đông người như sân chơi.
Trẻ em có xu hướng chạm vào miệng, mũi và mặt liên tục, vì vậy công viên hoặc sân chơi có ít trẻ em và ít bề mặt bị ô nhiễm sẽ là nơi phù hợp hơn để trẻ chơi đùa. Mang theo nước rửa tay chứa cồn và làm sạch mọi bề mặt bằng khăn lau khử trùng trước khi cho trẻ chơi đùa.
"Mặc dù, tỷ lệ trẻ em mắc COVID-19 nghiêm trọng khá thấp nhưng chúng vẫn có thể lây nhiễm virus và vô tình mang chúng về nhà, thậm chí có thể lây cho những người cao tuổi trong gia đình", bác sĩ Marazzo nói. Vì vậy, trẻ em nên rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi chúng tiếp xúc với các thành viên gia đình lớn tuổi hoặc có nguy cơ cao.
(Ảnh: Unsplash/Bambi Corro)
Tôi rất sợ ở một mình. Tôi có thể làm gì để việc cách ly xã hội dễ dàng hơn?
Cách ly xã hội là việc không dễ dàng. Bác sĩ Jonathan Kanter, giám đốc Trung tâm Khoa học kết nối xã hội tại Đại học Washington khuyên mọi người hãy giữ liên lạc với gia đình, bạn bè để cảm thấy bớt cô đơn và sợ hãi.
Bác sĩ Kanter cho biết ông đặc biệt lo lắng về tác động lâu dài của sự cách ly xã hội đối với cả người bệnh và người khỏe mạnh. May mắn là sự hỗ trợ của công nghệ có thể duy trì các kết nối xã hội.
Bác sĩ Kanter đề nghị mọi người kết nối thông qua phương tiện truyền thông xã hội, trò chuyện và gọi video cho nhau. Một cuộc gọi điện thoại sẽ tốt hơn tin nhắn, và một cuộc trò chuyện video tốt hơn một cuộc gọi điện thoại.
Chúng ta phải cách ly xã hội tới bao giờ?
Câu trả lời này còn tùy thuộc vào tình hình bệnh dịch ở mỗi thành phố và mỗi quốc gia. Tuy nhiên, bạn nên chuẩn bị tâm lý cho ít nhất một tháng như vậy, hoặc có khi còn lâu hơn. Hy vọng khi việc phong tỏa, cách ly tại Việt Nam được thực hiện triệt để và không phát hiện ca nhiễm mới, việc ra ngoài có thể thoải mái hơn.
