Chuyện ăn, ngủ của các bà hoàng trong cung đình nhà Nguyễn vô cùng chỉn chu, đòi hỏi cung nữ phải rất cẩn thận.
Bí mật chốn hậu cung Việt Nam thời phong kiến luôn thu hút sự quan tâm của nhiều người. Ở đó không chỉ có cuộc sống vương giả của các bà hoàng mà còn có những câu chuyện về nhân tình thế thái của các cung nữ, thái giám. Nhà Nguyễn - vương triều cuối cùng của chế độ phong kiến Việt Nam suy tàn năm 1945 khiến cho rất nhiều cung nữ được ra khỏi cung, trở về cuộc sống đời thường. Họ mang theo vô số ký ức về những năm sống, hầu hạ bên cạnh các phi tần ở chốn gác tía lầu son.
Bà Lê Thị Dinh sống ở phủ Kiên Thái Vương (179 Phan Đình Phùng, Tp. Huế) là một trong số ít cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn còn sống đến sau này. Khi đang học lớp 5 ở trường Đồng Khánh, bà được Thánh Cung Hoàng Hậu - vợ vua Đồng Khánh gọi vào cung. Đến năm 15 tuổi, bà hầu hạ bên cạnh Đức Từ Cung (mẹ của vua Bảo Đại). Khi mới vào cung, bà Dinh cũng lo lắng xen lẫn vui mừng, bà mừng vì vinh dự làm cung nữ nhưng cũng lo vì từng nghe nhiều bi kịch về số phận của cung nữ, lo mình cũng rơi vào những tình huống đó.
Bà Lê Thị Dinh - cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn
Bà từng kể trên báo, trước khi ngủ, các bậc "bề trên" được ngâm rửa chân bằng nước ngâm hoa. Các bậc này rửa mặt bằng nước ngâm từ hoa hoặc nước nấu từ sả, bưởi, chanh. Khi đến bữa ăn, chính bà Dinh là người kiểm tra các món ăn. Khi hầu hạ bên cạnh Đức Từ Cung, bà còn được sai viết thư thăm hỏi vua Bảo Đại.
Nói về quá trình kiểm tra món ăn, bà cho biết bà và 2 cung nữ khác kiểm tra lần cuối trước khi bà Từ Cung, vua Bảo Đại và Nam Phương Hoàng Hậu ăn. Các cung nữ kiểm tra xem món ăn có ngon và hợp khẩu vị không, kiểm tra xem có bị đầu độc không. Mỗi món đựng trong đĩa nhỏ, cung nữ không được ăn cùng những người trong Hoàng gia. Bà Dinh cũng là người trải chiếu cho Hoàng hậu ngủ.
Bà Dinh nhớ như in cuộc sống nơi cung cấm ngày xưa
Trong ký ức của bà, cung nữ hầu hạ các bậc "bề trên" nếu để xảy ra sai sót thì cũng chịu hình phạt hà khắc. Bà từng kể, có một cung nữ sợ ma mà thét lên làm hoàng hậu tỉnh giấc, tuy việc nhỏ như vậy nhưng mà cung nữ cũng bị đánh đập.
Còn bà Vui - một cung nữ khác cũng hầu hạ bà Từ Cung - vẫn còn nhớ như in cuộc sống trong hậu cung. Mẹ bà là cung nữ Tôn Nữ Thị Biên thuộc dòng trưởng của chúa Nguyễn Phúc Tần, đời thứ 5, bà Vui được vào phục vụ trong Hoàng cung.
Nơi ở của Đức Từ Cung những ngày cuối cùng
Hằng ngày bà ở bên cạnh hầu hạ, nhận việc bóp chân, vấn tóc, dâng khăn, dâng nước, bê tráp trầu cho Đức Từ Cung ở trong cung Diên Thọ. Bà Từ Cung ăn rất ít, chỉ ăn một mình, đĩa thức ăn có 3 tầng, cơm được đựng trong nồi nhỏ làm bằng đất nung. Trong bữa ăn có các món như thịt bò, tôm rim, rau, cá... nhưng vì ăn ít nên bà Từ Cung thường ăn một chút đồ ăn dù các món được bày trên đĩa nhiều và đẹp mắt.
Món ăn của Đức Từ Cung được bày biện đẹp mắt (Ảnh minh họa)
Ngoài ăn các món mặn thì bà Từ Cung thi thoảng ăn chay. Giờ ngủ khoảng 22-23h, có 2 cung nữ quạt và bóp chân. Trong lúc bà Từ Cung ngủ thì nữ hầu thay phiên nhau ngồi dưới chân đến sáng.
Trong 3 năm hầu hạ ở cung Diên Thọ, bà được nhận 3 đồng lương mỗi tháng. Tiền này do mạ (mẹ) của bà Vui nhận. Còn ăn uống của cung nữ này diễn ra ở điện Phụng Tiên cùng mẹ.
