Thấy Dương Thị Như Ngọc xinh đẹp, tài giỏi lại hơn mình một tuổi nên người vợ đầu của Ngô Quyền đã khiêm tốn nhường cho làm vợ cả ở địa vị chính thất.
Dương Quốc mẫu tên thật là Dương Thị Vy, hay được biết đến với cái tên dã sử Dương Như Ngọc là một người vợ của Tiền Ngô vương Ngô Quyền. Bà cũng là hoàng hậu đầu tiên của nước Việt thời độc lập.
Xinh đẹp như tiên giáng trần
Lịch sử không ghi nhận nhiều về hành trạng của Dương Quốc mẫu nhưng lại ghép rằng bà là một người có xuất thân vô cùng đặc biệt. Bà là con gái của Tiết độ sứ Dương Đình Nghệ - hào trưởng nắm thế lực lớn, có đóng góp trong sự nghiệp đấu tranh lật đổ ách đô hộ của triều đình phương Bắc.
Tương truyền, khi vợ của tiết độ sứ mang bầu, bà đã mơ thấy có tiên nữ từ trên trời bay xuống, tay cầm viên ngọc trắng đến xin làm con. Đến khi trở dạ, bà sinh hạ một bé gái trắng trẻo, xinh đẹp. Đặc biệt khi ấy trong phòng thoang thoảng mùi thơm dịu mát.
Dương Đình Nghệ cùng mọi người trong nhà lấy làm lạ, dựa theo giấc mộng của vợ liền đặt tên con là Dương Thị Như Ngọc với ý nghĩa như viên ngọc quý với dung nhan tinh khiết như ngọc.
Càng lớn, Như Ngọc càng xinh đẹp như tiên giáng thế. Nàng có cử chỉ đoan trang, dáng điệu úy phái khiến hàng xóm đồ rằng sau này sẽ ở hàng tôn quý. Bà không chỉ giỏi nữ công gia chánh mà còn tinh thông côn quyền và võ nghệ.
Đến khi con gái của tiết độ sứ trưởng thành cũng là lúc đất nước chịu ách đô hộ của ngoại bang. Dã sử chép rằng, sau khi đất nước mất quyền tự chủ, Dương Đình Nghệ đã nổi quân đánh giặc đế giành lại quyền tự chủ.
Ngô Quyền và trận Bạch Đằng lừng danh.
Theo An Nam kỷ yếu, chúa Nam Hán sau khi bắt được Khúc Thừa Mỹ liền sai tướng Lý Tiến sang làm thứ sử cùng với Khắc Chính đóng giữ Giao Châu. Dương Diên Nghệ lấy tư cách là tướng cũ của Khúc Hạo đã tập hợp quân sĩ đánh bại Khắc Chính. Người này phải chạy về Nam Hán.
Lúc này chúa Nam Hán ý muốn chiêu dụ, tạm phong tước vị cho Diên Nghệ rồi bảo những kẻ tả hữu của mình rằng: “Dân Giao Châu thích nổi loạn, ta chỉ có thể cơ mi được thôi”.
Như vậy Dương Đình Nghệ đã lấy lại được một phần lãnh thổ. Cuối năm 931, ông chuẩn bị lực lượng và hiệu triệu hào kiệt bốn phương hợp sức xướng nghĩa. Nhiều anh hùng có chí cứu nước đã tìm về đất Ái châu xin ra nhập lực lượng của Dương Đình Nghệ, trong đó có Ngô Quyền.
Thấy Ngô Quyền trẻ tuổi, có tài lại là con trai của hào trưởng Ngô Mân – một người bạn cũ từng làm quan với ông thời chính quyền họ Khúc nên Dương Đình Nghệ đem lòng yêu mến. Ông đã giao cho Ngô Quyền làm nha tướng, gả con gái Dương Thị Như Ngọc dù biết rõ Ngô Quyền đã có vợ.
Được vợ cả của chồng “nhường” vị trí chính thất
Thấy Dương Thị Như Ngọc xinh đẹp, tài giỏi lại hơn mình một tuổi nên Dương Phương Lan – người vợ đầu của Ngô Quyền đã khiêm tốn nhường cho làm vợ cả ở địa vị chính thất. Và chính bà đã thuyết phục chồng chấp thuận việc đó. Theo bà, địa vị chỉ là thứ bậc, quan trọng là thân gái phải biết lo đến sự nghiệp của chồng, được yêu thương gắn bó bên chồng.
Tranh vẽ Hoàng hậu Dương Thị Như Ngọc và con trai.
Mặc dù cùng chung một chồng nhưng hai bà Dương có tình cảm khá thắm thiết. Họ coi nhau như chị em ruột, cùng góp sức vào sự nghiệp đánh đuổi quân Nam Hán giành quyền tự chủ cho đất nước. Sau đó họ cùng nhau đem quân diệt Kiều Công Tiễn để báo thù cho Dương Đình Nghệ sau khi ông bị giết hại vào năm 937.
Sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền lên ngôi vua đã phong Dương Thị Như Ngọc làm hoàng hậu. Đây là bà hoàng đầu tiên của nước Việt thời kỳ độc lập, tự chủ. Theo Đại Việt sử ký toàn thư: “Vua xưng vương, lập Dương thị làm hoàng hậu, đặt trăm quan, chế định triều nghi, phẩm phục”.
Hoàng hậu Dương Thị Như Ngọc sinh cho vua Ngô nhiều con trai, đó là Ngô Xương Ngập, Ngô Xương Văn, Ngô Nam Hưng, Ngô Càn Hưng… Khi chồng qua đời, bà vẫn sống tới khi Ngô Xương Văn phục hồi ngôi báu từ tay em (hay anh) bà là Dương Tam Kha và cũng trở thành thái hậu đầu tiên được ghi trong sử sách Việt Nam. Sau đó người đời không rõ bà mất khi nào, chỉ biết rằng bà được an tang tại xứ Kê Lặc (thuộc thị trấn Vương, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên ngày nay).
