Ký ức của vị thuyền trưởng già về giây phút định mệnh

Trước tình cảnh đặc biệt đó, vị thuyền trưởng đã quyết định lao thẳng chiếc tàu đang bốc cháy mang theo lá cờ Tổ quốc lên đảo, với quyết tâm bảo vệ chủ quyền thiêng liêng...

Vị thuyền trưởng Vũ Huy Lễ trên đảo Cô Lin ngày ấy.

Giây phút lịch sử giữa biển khơi

Đại tá Vũ Huy Lễ (SN 1946, quê huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình) hiện đang sinh sống tại TP. Hải Phòng. Đã ở cái tuổi gần 70 nhưng người anh hùng ngày ấy vẫn cố gắng có mặt tại TP. Đà Nẵng để tham dự buổi tri ân "Nghĩa tình với những chiến sỹ Trường Sa, Hoàng Sa" do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức.

Mặc dù vừa đáp chuyến bay từ TP. Hải Phòng tới Đà Nẵng nhưng Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân Vũ Huy Lễ vẫn dành thời gian để trải lòng về ký ức tháng 3 trong trận hải chiến Gạc Ma lịch sử tháng 3/1988.

Mở đầu câu chuyện, vị thuyền trưởng già nói trong cặp mắt rớm đỏ khi nhắc về những đồng đội của mình đã ngã xuống. Đại tá Vũ Huy Lễ chia sẻ: "Điều làm tôi đau đáu nhất là sự hy sinh của các chiến sỹ trong trận chiến không cân sức này. Nhiều đồng đội của tôi đã ngã xuống, mất tích không biết ở nơi đâu để thông báo về gia đình. Thời gian sau cái ngày định mệnh ấy, anh em chúng tôi cứ đau đáu nhìn ra biển, như cố tìm những gì còn sót lại của đồng đội tôi. Nhưng có lẽ cái nghiệp lính biển là vậy. Hy sinh có nghĩa là hòa mình về với biển đảo quê hương. Còn những người còn sống như chúng tôi, mỗi người một hoàn cảnh, vẫn còn nhiều người phải lăn lộn với cuộc sống mưu sinh cùng với ký ức Gạc Ma năm ấy...".

Trong trận hải chiến không cân sức ở các Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) năm 1988, chúng ta đã chìm mất 2 tàu vận tải, 64 chiến sỹ hải quân nhân dân Việt Nam hy sinh... Lúc đó, Đại tá Vũ Huy Lễ và đồng đội nhận lệnh điều tàu HQ 505 vận chuyển hàng từ Hải Phòng đến Cam Ranh (Khánh Hòa) thì cũng là lúc Trung Quốc đưa quân ra chiếm đảo Chữ Thập (Trường Sa, Khánh Hòa). Trước hành động ngông cuồng của phía Trung Quốc, quân chủng lệnh cho tàu HQ 505 kéo tàu HQ 556 ra đảo Đá Lớn và trực chốt giữ đảo.

Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ kể lại những giây phút lịch sử: "Sau khi trực chốt đảo được một tháng, trưa 13/3/1988, chúng tôi nhận lệnh ra đảo Cô Lin chốt trực. Do đây là bãi đá ngầm nên phía Trung Quốc luôn tìm cách xâm chiếm. Trên suốt đường đi, tàu Trung Quốc luôn tìm cách ngăn chặn, bám đuổi và gây hấn. Nhưng với sự quyết tâm của cán bộ, chiến sỹ trên tàu, đến 16h30 chiều cùng ngày, HQ 505 đã neo đậu tại đảo Cô Lin. Thấy không thể cản trở được chúng tôi, hai tàu chiến của Trung Quốc cho tàu đi về hướng đảo Gạc Ma, nơi tàu HQ 604 đang neo đậu".

Trước những diễn biễn bất thường, linh tính về chuyện không lành, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ đã xin chỉ đạo và tiến hành chờ nước xuống để tổ chức cắm cờ chủ quyền trên đảo Cô Lin ngay trong đêm 13/3. Đến rạng sáng 14/3, công việc cắm cờ trên đảo Cô Lin hoàn tất. Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ nhớ lại:  "Ngày 14/3, vào khoảng 5h30, khi anh em hoàn thành việc cắm cờ trở về tàu chuẩn bị ăn sáng thì phát hiện đảo Gạc Ma xảy ra chuyện, tàu xuồng lố nhố. Hướng về phía Nam, nơi tàu HQ 604 neo đậu được một lúc thì phát hiện tàu Trung Quốc nã đạn xối xả về phía tàu HQ 604, chưa đầy 15 phút hứng chịu những họng pháo bắn liên thanh, HQ 604 chìm ngay sau đó. Ngay lúc đó, hai tàu Trung Quốc hướng pháo sang HQ 505 nã đạn dồn dập như muốn nhấn chìm HQ 505 của chúng tôi...".

Được biết, khi phải hứng chịu những làn pháo bắn xối xả, tàu HQ 505 đã bị bốc cháy, buồng máy, khu thông tin, đài chỉ huy, kho tàu bốc cháy dữ dội. Toàn bộ tàu bị mất điện và nghiêng hẳn sang một bên. Gặp gió mùa Đông Bắc thổi mạnh, máy bị hỏng nên cứ vậy, HQ 505 trôi dần ra xa khỏi đảo Cô Lin. "Pháo 85-100mm trên tàu Trung Quốc vẫn không ngừng nã đạn khiến HQ 505 bốc cháy ngùn ngụt, thân tàu vỡ toác, nước tràn vào các khoang, liên lạc bị cắt đứt khiến HQ 505 đứng trước nguy cơ chìm bất cứ lúc nào.

Kể lại giây phút đưa chiếc tàu lịch sử đang bốc cháy cùng với lá cờ Tổ quốc đang bay giữa khói lửa, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ nhớ lại: "Để tàu chìm thì không những toàn bộ chiến sỹ trên tàu hy sinh mà cả Cô Lin cũng bị mất, nên không còn cách nào khác là đưa tàu lên bãi cạn; nếu không thì sự hy sinh của đồng đội sẽ trở nên vô nghĩa. Và một ý tưởng đã lóe lên trong tôi...".

Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam từ bao đời nay

Được biết, với quyết tâm bằng mọi giá phải khởi động lại máy nhằm đưa tàu lên bám giữ đảo, dù bị thương nhưng máy trưởng, Đại úy Nguyễn Đại Thắng vẫn xông xáo chỉ đạo anh em sửa máy bằng được. 

Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ kể lại: "Sau thời gian nỗ lực, vượt qua khó khăn do tàu mất điện, lái hỏng, chúng tôi cho tàu chuyển sang chế độ lái cơ, dùng một máy tiến, một máy lùi để tàu quay mũi hướng về phía đảo Cô Lin. Sau khi mũi tàu được hướng về bãi cạn thì ngay tức khắc, HQ 505 gồng mình, dồn hết sức lực còn lại phóng thẳng tàu lên bãi cạn. San hô bị gãy, cọ vào thân tàu kêu rào rào, 2/3 thân tàu đã nằm trên bãi cạn Cô Lin...".

Lúc này, nhìn về phía đảo Gạc Ma, một khung cảnh hoang tàn chưa từng thấy, máu nhuốm đỏ cả mặt biển. Nhưng vẫn chưa dừng lại, tàu Trung Quốc tiếp tục nã đạn dồn dập về phía HQ 505 khiến con tàu gần như tan nát. Phán đoán chiến sỹ trên tàu HQ 604 còn sống, nên chúng tôi đã cho xuồng máy sang cứu đồng đội thì vớt được 44 chiến sỹ cả thương binh, tử sỹ,... đưa về HQ 505 cứu chữa. Tàu Trung Quốc như điên cuồng, nã đạn không ngừng về phía HQ 505, nên để bảo toàn lực lượng, Đại tá Lễ đã quyết định cho anh em di chuyển  lên đảo Sinh Tồn. Còn lại 9 chiến sỹ trực chốt giữ đảo.

Nhớ lại thời khắc định mệnh ấy, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ trải lòng: "Chỉ trong vòng 15 phút, HQ 604 bị đánh chìm và chưa đầy 45 phút sau, những trận mưa pháo đã biến bãi cạn Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao nhuốm đỏ máu. Trong cuộc đời tôi, cái quyết định trong thời khắc định mệnh ấy không bao giờ phai mờ. HQ 505 đã hiên ngang trên đảo Cô Lin, như một tượng đài của Tổ quốc với lá Quốc kỳ tung bay trên đảo...".

Nhân đây, tôi xin cảm ơn Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam đã phát động chương trình "Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa" với hành động nhân nghĩa ấy. Đó không chỉ là một nghĩa cử cao đẹp mà còn là một hành động thiết thực nhằm giảm bớt nỗi đau, sự mất mát của những gia đình thân nhân liệt sỹ; hướng đến những người đang sống để ghi công những chiến sỹ đã nằm xuống trong trận chiến bảo vệ biển đảo quê hương và nhân lên tinh thần yêu nước của người dân Việt Nam".