Loại cá này xuất hiện nhiều ở vùng cửa biển miền Trung từ tháng 6 đến tháng 9 âm lịch.
Ở vùng biển miền Trung, từ tháng 6 đến tháng 9 âm lịch hàng năm là mùa của cá de. Cá de gần giống cá cơm, da cá màu xanh đậm, nhưng xương mềm, thịt ngọt hơn cá cơm. Theo ngư dân miền biển, thịt cá de rất lành, hàm lượng đạm cao, chứa nhiều canxi, vitamin...
Cá de có hình dáng khá giống với cá cơm than
"Trước đây, mắm cá de gắn bó với những bữa cơm của người dân nghèo. Rau dền, rau vặt mọc đầy vườn, bà tôi hái vào luộc rồi chấm với mắm cá de ngon tuyệt. Mấy chị em tôi lớn lên gắn với những bữa cơm rau dại trong vườn chấm mắm cá de", chị Hoài Thương (ở Cửa Lò, Nghệ An chia sẻ).
Chị Thương nói thêm, hồi đó mắm cá de không được yêu thích như mắm cá cơm. Người ta nói nhiều tới nước mắm cá cơm chứ chưa bao giờ nghe nước mắm cá nục, càng không nghe nước mắm cá de.
Hiện nay, trong nhiều thứ để chọn mỗi khi ra chợ thường người ta ít để ý đến thứ cá de trong những cái mẹt nhỏ xíu. Nhưng cá de vẫn âm thầm ra chợ, người bán và người mua đều nhỏ nhẻ như nhau. Và với những người dân miền biển như chị Thương, dù có ở xa quê thì cứ đến mùa cá de, họ vẫn tìm mua về thưởng thức.
Trong khi đó, chị Oanh (ở Quảng Nam) chia sẻ: "Nhà tôi ở gần biển Tam Thanh nên cứ vào mỗi buổi sáng tinh mơ, thuyền chài cập bến là không biết cơ man nào là cá de tươi ngon với thân cá màu xanh sẫm, vảy bạc lấp lánh trong nắng sớm bình minh trông rất sinh động.
Cá de là loại cá nhỏ giàu đạm, bổ dưỡng và lành tính. Mùa cá de có từ tháng 4 đến tháng 7 hằng năm với giá khá rẻ, khoảng 50.000 đồng/kg ở các chợ ven biển Quảng Nam".
Cá de có thể chế biến thành nhiều món: nấu canh chua, kho cá
Cá de ngọt thịt, xương mềm nên được dùng để chế biến nhiều món ngon như cá de kho tiêu, cá de chiên bột, cá de hấp, cá de làm mắm… Nhưng ngon nhất vẫn là cá de nấu canh với bầu, thích hợp cho việc giải nhiệt vào những ngày nắng nóng.
Từ món ăn của người nghèo, giờ đây cá de được biết tới nhiều hơn, trở thành đặc sản được nhiều người ưa chuộng. Ra chợ quê, chỉ ba, bốn chục nghìn đồng mỗi cân cá de tha hồ thưởng thức bữa cá thỏa thích, no nê.
Với món cá de kho, chỉ cần rửa qua nước sạch, để ráo, thêm chút nước mắm, chút muối, ớt, tiêu, vài chút đường phèn và dầu phụng, ướp mươi phút rồi bắc lên bếp liu riu “lửa” cho con cá khô cong, thấm tháp là đã có món cá de kho ngon lành, thơm phức.
