Loại quả này có phần thịt bên trong có màu nâu đen sậm như màu trái me chín và chứa rất nhiều hạt nhỏ bằng đầu đũa, vị chua chua, ngọt ngọt, bùi bùi và giòn giòn.
Miền Tây được thiên nhiên ưu đãi với hệ thực vật vô cùng phong phú, đặc biệt là cái loại hoa quả, trái cây thơm ngon, hấp dẫn, trở thành “mỏ vàng” của người dân nơi đây. Bên cạnh các loại quả đã thành thương hiệu, vùng đất này còn có những loại hoa quả tự nhiên, nhìn rất giản dị, thậm chí còn xấu xí nhưng cũng vô cùng ngon miệng, lạ mắt và có giá trị kinh tế, trong đó có trái quách.
Cây quách, còn có tên gọi khác là cây gáo trước đây mọc tự nhiên khắp các tỉnh miền Tây, rồi được người trồng chủ yếu ở khu vực sống của người dân tộc Kh’mer. Giờ đây, loại cây này có mặt rải rác ở nhiều nơi trên đồng bằng sông Cửu Long nhưng nhiều nhất là ở Trà Vinh, kế đến là Sóc Trăng và An Giang, những tỉnh có đồng bào dân tộc Khmer sinh sống. Vì tán lá của cây quách khá rộng nên ban đầu người ta trồng để che mát nhưng sau đó họ phát hiện rằng trái quách ăn rất ngon nên dần dần trở thành đặc sản nơi đây.
Cây quách còn có tên gọi khác là cây gáo, là một loại cây thường được trồng để lấy bóng mát
Cây quách cao khoảng 5 - 7m, cây càng lâu năm thì trái càng sum sê. Theo người dân ở đây, từ khi trồng cây quách tới khi cây cho trái thời gian thường từ 4 – 7 năm. Một cây quách có thể cho ra hàng trăm hàng nghìn trái quách một năm, loại trái cây này có đường kính từ 5-9 cm. Từ tháng 10 âm lịch kéo dài đến ra giêng là mùa quách chín rộ. Trái quách tròn tròn tựa gáo dừa khô, có lẽ vì thế mà dân gian còn gọi nó là cây gáo hay trái gáo.
Theo người dân địa phương, trái quách chín sẽ rụng đầy gốc. Nếu cố hái trên cây là những trái chưa chín kỹ, ăn sẽ có vị chát chát. Loại trái này có vỏ ngoài rất cứng nên khi có rơi từ độ cao trên cây xuống cũng không hề bị vỡ, nứt vỏ.
Loại trái này có vỏ ngoài rất cứng nên khi rơi từ trên cây xuống không hề bị bể.
Phần thịt bên trong của nó có màu nâu đen sậm như màu trái me chín và chứa rất nhiều hạt nhỏ bằng đầu đũa, vị chua chua, ngọt ngọt, bùi bùi và giòn giòn. Trái quách cũng có mùi thơm rất đặc trưng. Theo kinh nghiệm của người dân nơi đây, sau khi nhặt trái quách rụng vào nhà thì cần phải đợi thêm vài ngày nữa để cho quách chín hẳn, lúc đó ăn mới ngon và ngọt hơn.
Nhiều người nhận định rằng hương đặc trưng của trái quách cũng giống như sầu riêng vậy. Nghĩa là nếu ai thích nó, thưởng thức được nó thì sẽ thấy đây là thứ mùi thơm nồng, kích thích vị giác. Ngược lại, nếu mà không ăn được thì chỉ mới ngửi mùi đã phải vội quay mặt đi.
Trái quách có mùi thơm nồng, kích thích vị giác
Trái quách được chế biến thành một loại thức uống rất ngon và đặc trưng. Cách chế biến nước uống trái quách nhanh nhất là cho vài muỗng thịt quách cho vào ly rồi cho thêm đường, sữa trộn đều, sau đó cho thêm đá lạnh vào và thưởng thức.
Ngoài ra quách còn để ngâm rượu, dùng ruột quách ngâm chung với rượu gạo hoặc rượu nếp. Theo dân gian, rượu quách có công dụng chữa táo bón, tăng cường gân cốt, bổ thận, cả chứng nhức đầu.
Trái quách được chế biến thành một loại thức uống rất ngon và đặc trưng.
Dạo một vòng quanh chợ mạng, trái quách được rao bán nhiều vào dịp cuối năm với giá từ 100.000-120.000 đồng/g, mỗi kg có 2-3 quả. Anh Chính (người bán đặc sản miền Tây ở Sài Gòn) chia sẻ, trái quách đến mùa rất đắt khách, nó là loại quả giải khát mùa hè được nhiều chị em yêu thích. "Vì có vị lạ lẫm nên nhiều người đặt mua về ăn thử, năm nào anh cũng bán được vài chục tạ quách cho khách ở khắp nơi, có người ở miền Bắc cũng gọi đặt hàng", anh Chính cho hay.
Theo anh Chính, quách nặng nên vận chuyến khá mất công. Anh có người quen ở Trà Vinh nên đến mua lại nhờ đi thu gom của bà con xong gửi xe lên TP.HCM.
Với tiềm năng kinh tế, mấy năm trở lại đây nhiều gia đình trồng cây quách cũng đã có thêm một khoản thu nhất định vào mỗi vụ trái quách chín ngoài việc trồng cây này chỉ để lấy bóng mát.
