Thoạt nhìn, thứ quả này giống với trái bưởi, có mùi thơm rất đặc trưng. Loại quả khá hiếm khiến nhiều người tò mò, ngạc nhiên.
Việt Nam là đất nước nhiệt đới vĩ tuyến kéo dài, nắng nhiều, mưa nhiều, sinh thái đa dạng và phân vùng rõ rệt. Với đặc điểm địa lý trải dài gần 1700km từ Bắc tới Nam, đi qua các vùng khí hậu khác nhau, Việt Nam may mắn sở hữu một “thế giới” trái cây, thiên nhiên, đặc sản vùng miền vô cùng đa dạng. Trong đó, có rất nhiều loại trái cây đã trở thành “thương hiệu”, không chỉ được yêu thích ở trong nước mà còn được xuất khẩu ra nước ngoài, mang lại giá trị kinh tế cao.
Bên cạnh những loại quả đã vốn rất “nổi tiếng”, Việt Nam còn vô vàn các loại trái cây hấp dẫn khác, “ít tên tuổi” hơn nhưng cũng rất độc đáo, thơm ngon, trong đó có thể nhắc đến trái ngâu.
Quả ngâu - loại quả đặc trưng của người dân khu Biên Hòa, Đồng Nai hay dùng để thắp hương vào dịp Tết
Nhắc tới tên của loại quả này, hẳn sẽ có rất nhiều người tò mò, ngạc nhiên vì nó không phải là một loại quả thường thấy, thậm chí còn là hiếm gặp. Trước đó, loại quả này không có giá trị kinh tế, không được mấy ai ngó ngàng, nhưng trong vài năm trở lại đây, vào những phiên chợ giáp Tết Nguyên Đán, trái ngâu có được bày bán ở một số chợ truyền thống ở Đồng Nai như: Biên Hòa, chợ Đồn, chợ Cù lao Phố, Tân Vạn, Bửu Long…
Cây ngâu là loại cây họ Xoan, có tên khoa học là Aglaia Odorata. Đây là loại đại mộc cao đến 30-40m, thường bắt đầu rụng lá từ tháng 2 và tiếp tục ra hoa màu trắng chi chít thành từng chùm khắp cành nhánh tỏa ra mùi thơm ngát. Đến cuối tháng 3, hoa ngâu rụng trắng gốc cây và bắt đầu kết trái. Vào khoảng tháng 11, tháng Chạp là mùa ngâu chín.
Cây ngâu rất cao, có cây lên tới vài chục mét
Thoạt nhìn, vẻ bề ngoài của trái ngâu trông khá giống với quả bưởi nhưng nhỏ hơn, hơi dài chứ không tròn như bưởi. Vỏ của nó rất cứng, hình dạng hơi bầu dục. Trái ngâu có mùi thơm khá đậm đà, theo kinh nghiệm của người dân nơi đây, những trái được hái từ những cây cổ thụ sẽ cho trái càng thơm, mùi thơm nồng nàn.
Trái ngâu chín có vị nhân nhẩn đắng và nhớt nhớt. Khi nướng lên ngâu thơm lừng, ăn beo béo mùi khoai lang nướng. Những quả ngâu chín thì sẽ được đập vỏ để ăn luôn. Ngoài ra, người ta mua quả ngâu về ngâm rượu. Ruột ngâu rất thơm và hương vị lạ, không giống bất kì loại quả nào.
Trái ngâu có mùi thơm rất đặc biệt, nồng nàn và có vị ngon đặc biệt
Với dân sành ăn, để có bình rượu ngâu đẹp, thơm, người ta sẽ hái trái ngâu chín, mang về phải nướng trên lửa than cho thơm rồi mới đem ngâm. Rượu ngâu có mùi thơm ngâu đặc trưng nhưng nước đen sậm không đẹp mắt. Sau đó, nhà vườn lượm những trái ngâu chín bị gió làm rụng dập nát đem phơi khô ngâm rượu, có màu đỏ tươi rất đẹp.
Qua khảo sát, hiện tại trái ngâu không được trồng ở nhiều nơi, chủ yếu ở Đồng Nai, Bình Dương và một vài khu vực lân cận khác, trong đó nhiều nhất có lẽ phải kể đến Biên Hoà (Đồng Nai). Và nó trở thành một loại quả đặc trưng trong mâm ngũ quả ngày Tết của người dân địa phương, nó toả ra mùi hương rất đặc biệt, không thua kém gì bưởi, là một phần quan trọng tạo nên nét đặc sắc cho cái Tết của người dân ở đây.
Ngâu còn được dùng để ngâm rượu
Ngâu vào chính vụ được bán ở chợ hay các sàn thương mại điện tử với giá khoảng 60.000 - 100.000 đồng/kg. Diện tích trồng ngâu đang ngày càng bị thu hẹp lại do cây già cằn cỗi bị đốn đi hoặc thay thế trồng cây khác cho giá trị kinh tế cao hơn, chưa kể việc thu hoạch ngâu cũng khá vất vả. Thậm chí có thời điểm vào vụ ngâu, thuê người hái tới vài trăm nghìn một ngày họ cũng từ chối bởi cây ngâu quá cao, lại nhiều gai. Phải là người chuyên nghiệp, thành thạo mới có thể làm mà cũng không hái được nhiều.
Mặc dù không còn quá nhiều nhưng nhìn chung hàng năm, một số nhà vườn trồng loại quả này ở Biên Hòa, Đồng Nai vẫn có khách đến đặt mua vì yêu thích vị đặc trưng, khác biệt của loại quả dân dã mà khó quên này.
