Theo quy định của pháp luật, một vụ án chỉ được khởi tố hình sự khi xác định được các dấu hiệu tội phạm.
Vụ cháy chung cư Carina Plaza (phường 16, Quận 8, TPHCM) gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng làm 13 người chết và nhiều người bị thương vừa xảy ra khiến dư luận rất hoang mang.
Nhiều ý kiến băn khoăn tại sao vụ cháy gây hậu quả lớn và đặc biệt nghiêm trọng nhưng chưa được khởi tố điều tra để làm rõ, nhưng theo quy định của Bộ luật TTHS 2015, chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ như tố giác của cá nhân; Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân; Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước; Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm; Hoặc người phạm tội tự thú.
Vụ cháy chung cư ở TP.HCM khiến 13 người chết chỉ được khởi tố khi cơ quan chức năng xác định được dấu hiệu tội phạm
Vụ cháy Chung cư Carina vào sáng 23/3 là đặc biệt nghiêm trọng gây thiệt hại nặng nề về con người và tài sản khi có đến 13 người chết, hàng trăm phương tiện bị cháy hỏng,…
Xác định vụ cháy có dấu hiệu tội phạm hay không thì các Cơ quan tố tụng trước tiên phải làm rõ nguyên nhân phát sinh cháy nổ và lý do hệ thống PCCC tại sao lại không hoạt động để dẫn tới thiệt hại. Đây là yếu tố quyết định để xác định có hành vi vi phạm pháp luật hay không để khởi tố vụ án hình sự. Việc giám định tìm nguyên nhân cháy nổ và hệ thống PCCC không hoạt động là rất phức tạp, liên quan đến trách nhiệm của nhiều cá nhân, tổ chức.
Khi có kết luận sơ bộ ban đầu của Cơ quan chuyên môn về nguyên nhân cháy nổ, cũng như hệ thống PCCC không hoạt động khi có sự cố thì mới có cơ sở để xác định vụ việc có dấu hiệu tội phạm hay không.
Theo điều tra ban đầu của cơ quan điều tra, nguyên nhân phát cháy từ một phương tiện dưới tầng hầm (có thể là một chiếc xe). Từ chiếc xe này đã cháy lan sang các phương tiện khác và cháy sang các khu chung cư phía trên. Như vậy, cần phải xác định nguyên nhân cháy nổ từ phương tiện này là hành vi có chủ ý hay không.
Nếu qua việc giám định phương tiện xe máy có dấu vết của vật liệu nổ gây ra thì đây được xác định là hành vi cố ý. Theo quy định của pháp luật, người nào gây ra sẽ phải chịu trách nhiệm tương ứng về Tội giết người và Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản.
Hệ thống PCCC không hoạt động thì ai sẽ phải chịu trách nhiệm?
Nguyên nhân dẫn đến cháy nổ xe máy thường do chập điện, va chạm mạnh, nổ bình xăng và sự cố do kỹ thuật khác. Có 2 yếu tố để xảy ra một vụ cháy xe là rò xăng và tia lửa (có thể là tia lửa do điện, tĩnh điện, tàn lửa hay ma sát tạo ra...) để châm ngòi cho vụ cháy. Ngoài ra yếu tố hiển nhiên nữa là oxy trong không khí (bộ phận bị cháy phải là bộ phận hở, tiếp xúc với không khí).
Nếu có căn cứ xác định, phương tiện xe máy tự bốc cháy rồi lan sang các phương tiện khác gây ra hậu quả thiệt hại nặng nề về người và tài sản thì có thể được coi là rủi ro khách quan và cũng khó có thể quy trách nhiệm chủ phương tiện. Bởi lẽ việc xe máy tự cháy nổ có rất nhiều nguyên nhân khách quan khác nhau.
Về vấn đề PCCC, Người dân tại chung cư bị cháy cho biết họ không nghe thấy tiếng chuông mà người dân tự động báo nhau. Đây thực sự là vấn đề cần được làm rõ trách nhiệm của ai, sai đến đâu.
Như vậy, có thể thấy Chung cư Carina đã được cấp giấy phép đủ điều kiện về PCCC và đã được thanh tra, kiểm tra định kỳ. Tuy nhiên, thực tế khi cháy nổ xảy ra thì hệ thống PCCC lại không hoạt động nên đã gây ra hậu quả thiệt hại rất lớn về người và tài sản. Do đó, cần phải xem xét việc cấp giấy phép PCCC cũng như quá trình kiểm tra định kỳ đã thực hiện đúng quy định hay chưa. Nếu có sai phạm trong việc thanh tra, kiểm tra PCCC sẽ phải trách nhiệm hình sự về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 360 BLHS 2015.
