Các biến chứng thai kỳ dễ được phát hiện và xử lý kịp thời nếu người mẹ được thăm khám tiền sản chu đáo.
Trong khoảng gần 4 triệu phụ nữ Mỹ sinh con mỗi năm có gần 1/3 chị em sẽ gặp phải một số biến chứng thai kỳ, theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC). Đặc biệt, những thai phụ không được thăm khám tiền sản sẽ có nguy cơ đối diện với các biến chứng khi sinh cao hơn do những tai biến này thường không được phát hiện hoặc xử lý kịp thời trước đó.
Vì vậy, thăm khám tiền sản, dù là trong thời gian mang thai hay trước khi có thai đều hết sức quan trọng cho sức khỏe của cả mẹ và bé, nhằm đảm bảo thai nhi được phát triển tốt nhất trong bụng mẹ, đồng thời giúp người mẹ yên tâm trải qua 1 thai kỳ an toàn, khỏe mạnh.
Sau đây là những lưu ý bổ ích về những việc cần thực hiện trong quá trình thăm khám sức khỏe khi chị em dự định có thai và trong suốt 40 tuần thai nghén.
Phần 1: Thăm khám cần thiết trước khi mang thai
Ngoài lưu ý về độ tuổi tốt nhất để thụ thai, như không nên có con trước 22 tuổi do cơ thể người mẹ cũng như cơ quan sinh dục, nội tiết tố chưa phát triển hoàn thiện, cũng không nên sinh quá muộn sau 35 tuổi vì khung xương chậu, các dây chằng cứng khó giãn nở, gây đẻ khó, các chuyên gia sinh sản còn khuyên chị em phụ nữ trước khi mang thai cần phải quan tâm đến những vấn đề sức khỏe như sau:
Thực hiện các xét nghiệm cần thiết
Đây là cách can thiệp khá lý tưởng để đảm bảo người mẹ không mắc các căn bệnh tiềm ẩn gây hại thai nhi. Thường bà mẹ tương lai khi quyết định có con cần thực hiện các xét nghiệm sau:
Xét nghiệm máu và công thức máu trước khi mang thai giúp bà mẹ tương lai dự phòng được nhiều rủi ro và chủ động hơn khi bầu bí (hình minh họa)
- Xét nghiệm máu và các công thức máu như Hb, Hct xem mẹ có bị thiếu máu không, xác định nhóm máu để khi cần thiết có thể can thiệp truyền máu kịp thời. Ngoài ra, xét nghiệm yếu tố Rh trong máu mẹ là rất quan trọng giúp đề phòng tình trạng bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con. Có khoảng 15% chị em có yếu tố Rh(-) trong tế bào hồng cầu. Một người mẹ có Rh(-) mang thai có em bé mang Rh(+) (tỷ lệ người mang Rh(+) là 85%) có thể phát triển các kháng thể chống lại tế bào máu của con mình, làm tổn hại chúng và dẫn đến một số trường hợp bé sẽ tử vong sau khi chào đời.
- Xét nghiệm nước tiểu, hóa sinh máu, đường huyết trong máu nhằm phát hiện bệnh đái tháo đường. Nếu mắc phải bệnh này, trong quá trình mang thai, bác sĩ sẽ phải kiểm tra tình trạng sức khỏe của bạn chu đáo hơn, vì không kiểm soát được lượng đường trong máu có thể gây ra hậu quả nặng nề cho thai nhi như sinh non, sẩy thai, mẹ bị tiền sản giật, sản giật v.v…
- Xét nghiệm tầm soát 1 số bệnh có thể lây truyền cho bé trong khi mang thai và sau khi sinh như viêm gan siêu vi B, C, HIV, giang mai v.v…để được tư vấn trước khi quyết định có con.
- Siêu âm ổ bụng phát hiện các bất thường ở gan, lách, tụy, thận, đặc biệt là tử cung và buồng trứng, vì các bất thường ở buồng trứng hay tử cung như tử cung hai sừng, tử cung có vách ngăn không trọn v.v…sẽ làm diễn tiến ca sinh nở trở nên khó khăn hơn, trong khi đó lạc nội mạc tử cung, các khối u trong tử cung v.v…dễ làm sẩy thai, sinh non …
Ngoài ra, nếu có điều kiện cần thực hiện thêm 1 số xét nghiệm khác như xét nghiệm PAP Smear để phát hiện ung thư cổ tử cung, chụp nhũ ảnh để phát hiện u vú nếu mẹ trên 35 tuổi, đo điện tâm đồ để phát hiện sớm các bệnh lý tim mạch …
Theo dõi và điều trị bệnh
Một số căn bệnh mãn tính như suyễn, bệnh tim, động kinh v.v…có thể ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và bé. Người mẹ bị suyễn có thể sẽ nhiễm nấm âm đạo nặng hơn khi mang thai, gây chuyển dạ sớm, sinh non, đồng thời làm mẹ khó thở và tim phải hoạt động mệt nhọc hơn. Trong khi đó, có đến 10% chị em bị động kinh sẽ chuyển nặng hơn khi mang thai; mẹ bệnh tiểu đường gây ra những bất thường về tim và hô hấp ở bào thai, mẹ bị nhiều biến chứng như nhiễm nấm âm đạo kinh niên, tiền sản giật, sản giật …; bệnh thận có thể làm thai tăng trưởng chậm, mẹ bị nhiễm trùng tiểu tái đi tái lại v.v… Dù không phải từ bỏ niềm hạnh phúc làm mẹ, nhưng nếu chị em mắc các bệnh này thì cần được tư vấn, chăm sóc và thăm khám kỹ trước khi quyết định mang thai nhằm đảm bảo sự an toàn cho cả 2 mẹ con trong thời gian bầu bí và sinh nở.
Mẹ mắc các bệnh mãn tính như suyễn, bệnh tim v.v… cần được tư vấn kỹ trước khi mang thai để đảm bảo sự an toàn cho cả mẹ và bé (hình minh họa)
Ngoài ra, cần điều trị dứt điểm các căn bệnh có thể gây hại cho thai nhi như Rubella, bệnh nha chu, các bệnh lây truyền qua đường tình dục: lậu, chàm, Herpes, giang mai, nhiễm nấm, trùng roi Trichomonas v.v… Trước khi muốn có thai, bạn cũng nên tẩy giun sán vì sẽ không thể thực hiện được việc này khi thai nghén. Bà bầu nhiễm giun sán có thể dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng bào thai, sẩy thai, thai dị tật v.v…
Sử dụng thuốc và tiền sử dị ứng
Tất cả các loại thuốc mà người mẹ tương lai đang sử dụng trong thời gian dài, kể cả vitamin, thảo dược, thuốc bổ cũng cần được trao đổi kĩ với bác sĩ. Tốt nhất nên mang theo danh sách các loại thuốc đang sử dụng khi đến khám tiền sản, vì điều này sẽ giúp bác sĩ có thể chắc chắn bạn đang sử dụng thuốc an toàn cho thời kỳ mang thai, và đảm bảo bạn không uống quá liều bất cứ thuốc gì, ví dụ như dùng quá liều vitamin A có thể gây dị tật cho thai nhi. Với các loại thuốc gây nghiện, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn phải ngưng 1 thời gian trước khi thụ thai.
Ngoài ra, cũng cần trao đổi với bác sĩ về tiền sử dị ứng thuốc, thực phẩm hay các thứ khác, vì chúng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn và bé trong thai kỳ.
Tham vấn di truyền
Nếu nằm 1 trong những nhóm nguy cơ sau: từng bị sẩy thai nhiều lần; tiền sử gia đình có người bị bệnh tâm thần, bệnh di truyền như thiếu máu hồng cầu liềm, ưa chảy máu, teo cơ Duchenne … hay phát triển bất thường; từng sinh con bị bệnh di truyền như xơ nang, Down, tật bẩm sinh chân vẹo v.v…; giữa 2 vợ chồng có mối quan hệ máu mủ; người mẹ trên 35 tuổi, bạn cần chia sẻ với bác sĩ. Tham vấn di truyền có mục đích xác định xem bạn có nguy cơ di truyền bệnh cho con và giúp vợ chồng bạn quyết định có nên có con hay không. Đồng thời, kiểm tra các vấn đề di truyền, hỏi tư vấn trước khi mang thai còn giúp bạn an tâm rằng con bạn sẽ không có nguy cơ mắc các bệnh này, và nếu có nguy cơ thì bạn sẽ có cơ hội để tìm ra lựa chọn tốt nhất cho cả 2 mẹ con.
Nếu gia đình có người mắc bệnh di truyền như Down, dị tật bẩm sinh chân vẹo, ưa chảy máu v.v… cả 2 vợ chồng cần được tham vấn di truyền trước khi quyết định có con (hình minh họa)
Tiêm phòng
Việc lây nhiễm 1 số bệnh trong thời kỳ mang thai có thể làm cho em bé của bạn có nguy cơ mắc các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng hoặc các biến chứng khác. Vì vậy, cần mang theo hồ sơ tiêm phòng hoặc nói rõ các loại vắc xin bạn đã từng sử dụng, thời gian tiêm ngừa trước đó … để bác sĩ biết liệu bạn đã tiêm vắc xin đầy đủ chưa. Có thể bác sĩ sẽ khuyên bạn tiêm các loại vắc xin cần thiết sau đây: tiêm vắc xin Rubella, thủy đậu, cúm 1 tháng trước khi thụ thai, tiêm ngừa uốn ván, viêm gan B. Nếu bạn dưới 26 tuổi và chưa tiêm phòng HPV – ung thư cổ tử cung, bác sĩ có thể khuyến cáo bạn nên tiêm ngay bây giờ. Trong trường hợp có kế hoạch xuất ngoại, bạn cần báo với bác sĩ để được tư vấn và khuyến cáo tiêm thêm các loại vắc xin bổ sung.
Chăm sóc sức khỏe và thăm khám trước khi thụ thai là rất cần thiết để đảm bảo cho bạn yên tâm khởi đầu 1 thai kỳ an toàn. Tuy nhiên nếu phát hiện mình đã mang thai mà vẫn chưa thực hiện các thăm khám trên, bạn cũng đừng nên lo lắng quá, vì các đợt thăm khám tiền sản trong 40 tuần mang thai cũng sẽ rất hữu ích trong việc bảo vệ sức khỏe bé yêu và đảm bảo cho 2 mẹ con bạn vượt cạn thành công.
Mời các mẹ đón đọc Phần 2: Lịch khám thai mẹ bầu PHẢI biết vào 09h00 ngày 17/10/2013 trên chuyên mục Bà bầu.
