Sơn La sở hữu những món đặc sản mà chỉ vùng đất này mới có.
Thịt trâu gác bếp
Không chỉ là món đặc sản Sơn La làm quà, thịt trâu gác bếp còn là món ăn nổi tiếng của nhiều tỉnh vùng núi Tây Bắc, được ví như tượng đài ẩm thực của bà con dân tộc nơi đây. Nguyên liệu chính để chế biến món ăn này thường là phần thịt bắp của con trâu. Chúng được chăn thả tự nhiên ngoài môi trường, ngày ngày gặm cỏ trên những triền núi cao nên thịt rất chắc và ngọt.
Những miếng thịt trâu tươi ngon nhất sau khi được lựa chọn sẽ được lọc hết gân và tẩm ướp nhiều loại gia vị đặc trưng của vùng núi Tây Bắc. Sau khoảng vài tiếng đồng hồ, khi các gia vị đã ngấm đều thịt sẽ được đem treo lên trên gác bếp. Trải qua hàng tháng thời bị khói bám, phần bên ngoài miếng thịt trở nên khô và đen lại tuy nhiên bên trong vẫn đỏ và mềm. Thưởng thức thịt trâu gác bếp, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt, dai dai, xen lẫn mũi khói bếp ngai ngái. Tất cả hòa quyện lại với nhau đầy hài hòa, tinh tế để tạo nên một món ăn thơm ngon tuyệt vời, khiến ai đã thưởng thức rồi cũng đều phải mê mẩn. Đó cũng là lý do thịt trâu gác bếp luôn đứng đầu bảng trong danh sách những món đặc sản Sơn La mua về làm quà được yêu thích nhất.
Sữa Mộc Châu
Khí hậu ôn đới mát mẻ, bao quanh là núi với độ cao trên 1000m, cao nguyên Mộc Châu là vùng đất hiếm hoi mang lại nguồn sữa chất lượng nhất cả nước. Vì vậy, kể tên đặc sản Sơn La, phải nhắc đến sữa Mộc Châu đầu tiên
Nhờ vào khí hậu mát mẻ cùng những đồng cỏ bao la, Mộc Châu là nơi được lựa chọn để phát triển nhiều nông trường chăn nuôi bò quy lớn. Đến với vùng này, bạn có thể thưởng thức hương vị sữa thơm ngon từ sữa Mộc Châu. Các sản phẩm sữa của Mộc Châu như sữa đông, sữa chua, bánh sữa,… cũng là lựa chọn tuyệt vời cho bạn khi muốn mua quà tặng người thân hay bạn bè.
Ngoài sữa tươi, sữa UHT, sữa thanh trùng, tiệt trùng Mộc Châu, người tiêu dùng còn ưa thích các sản phẩm sữa chua nếp cẩm Mộc Châu, bánh sữa Mộc Châu, bơ Mộc Châu…
Táo mèo
Nói đến những món đặc sản của vùng đất Sơn La mua về làm quà chắc chắn không thể thiếu được đặc sản táo mèo. Loại quả này được xếp hạng là một trong 50 loại trái cây nổi tiếng bậc nhất của đất nước Việt Nam. Táo mèo mọc tại nhiều địa phương nhưng ngon nhất phải nói đến táo mèo của huyện Thuận Châu, Mường La hoặc Bắc Yên. Những cây táo mèo này mọc sâu bên trong rừng, ở độ cao từ 1500m đến 2000m so mực nước biển.
Nếu muốn mua đặc sản táo mèo Sơn La về làm quà cho gia đình và bạn bè, bạn nên đi vào khoảng tháng 8 đến tháng 10 hằng năm vì đây là thời điểm táo ngon nhất trong năm. Táo mèo có vị chua chát đặc trưng, không ăn được nhưng khi đem táo mèo đi ngâm rượu hoặc làm nước giải khát thì đều rất tốt cho sức khỏe.
Chè Tà Xùa
Nếu vẫn đang phân vẫn không biết nên mua gì làm quà khi du lịch Sơn La thì chè Tà Xùa chắc chắn sẽ là sự gợi ý tuyệt vời dành cho bạn. Những cây chè tuổi đời hàng trăm năm, mọc trên núi cao đặc trưng với búp màu trắng, cánh vàng.
Người dân Tà Xùa thu hoạch và chế biến chè theo phương pháp hoàn toàn thủ công. Chè khi pha ra cho màu nước xanh lơ, hương vị ngọt thanh cực kỳ hấp dẫn. Đặc biệt dù pha đến vài nước thì màu chè vẫn được giữ nguyên vẹn.
Tỏi cô đơn Phù Yên
Tỏi Cô đơn Phù Yên, hay tỏi một nhánh là đặc sản Phù Yên nức tiếng gần xa. Khác với những loại tỏi thông thường, có nhiều tép, tỏi cô đơn chỉ có duy nhất một tép nhỏ bằng ngón tay út. Loại tỏi này chứa nhiều dinh dưỡng và có khả năng chữa được bệnh. Chính vì vậy tỏi cô đơn Phù Yên được người tiêu dùng nhiều nơi săn đón.
Khi thu hoạch lúa xong bà con chuyển sang trồng tỏi, mà cũng chỉ là trồng tỏi tía chứ không có giống tỏi cô đơn, mà cũng không ai chủ định trồng tỏi cô đơn mà thành cả, tỏi khắc tự có trong hàng nghìn m2 tỏi tía. Theo người dân, chỉ giống tỏi tía ở Phù Yên và trồng đúng trên đất cát ở đây mới ra thành tỏi cô đơn. Mang đi chỗ khác đều không được. Đã giá trị cao, lại còn hiếm, thế nên không lại khi tỏi cô đơn Phù Yên có giá từ 300.000 - 500.000 đồng/kg.
Tỏi cô đơn Phù Yên là đặc sản nổi danh khác của Sơn La được nhiều người lựa chọn mua về làm quà. Điểm đặc biệt của giống tỏi này là có một nhánh tỏi to, màu tía. Tỏi có màu tía, có mùi thơm và vị cay nhẹ, ngon và đắt hơn những giống tỏi khác. Tỏi cô đơn hiện chỉ có thể trồng được tại các xã Tường Phù, Gia Phù, Tường Thượng của Phù Yên.
Thịt muối chua của người Dao
Người Dao có đặc trưng rất hiếu khách và thường đãi khách tới chơi nhà bằng món thịt muối chua truyền thống. Món ăn đặc sản này thường được thưởng thức vào các dịp lễ lớn, tết, hay đám cưới. Nguyên liệu để làm làm thịt muối chua không khó nhưng tốn rất nhiều thời gian chế biến.
Sau khi mổ lợn, người dân chọn một miếng thịt có cả phần nạc và mỡ sau đó chà thật mạnh cho muối ngấm thật sâu vào từng thớ thịt rồi bóp cơm nguội vào miếng thịt tới khi có hiện tượng sủi bọt thì xếp thịt vào chum. Chum được đặt trên một chậu tro bếp và phải đợi từ 6 tháng – 1 năm mới được thưởng thức món đặc sản này.
Khoai sọ Thuận Châu
Khoai sọ Cụ Cang là đặc sản Thuận Châu ngon nổi tiếng, với hương vị thơm ngon, ngọt, bùi đặc trưng, ít có loại khoai nào sánh được. Khoai sọ Cụ Cang luộc hoặc nấu canh xương chỉ sau vài phút mùi hương thơm lan tỏa khắp nơi, khiến ai đứng gần cũng phải hít hà.
Cụ Cang là tên gọi của hai bản Cụ và bản Cang của xã Chiềng Ly (Thuận Châu), đất hai bản này được trời ban cho giống khoai sọ ngon nổi tiếng mà bất cứ vùng đất nào trong tỉnh cũng không có được.
Khoai sọ Cụ Cang thu hoạch từ tháng 10 đến tháng 11 dương lịch. Nhờ đặc điểm khác biệt về khí hậu và thổ nhưỡng nên khoai sọ trồng trên đất Cụ Cang cho củ to, khi ăn có hương vị thơm ngon lạ thường, khắc hẳn khoai sọ vùng khác, hấp dẫn nhiều thực khách.
