Tất cả bộ phận của cây nhãn lồng, từ lá, đọt, dễ cho đến quả đều có thể sử dụng được, trong đó quả nhãn lồng là ấn tượng hơn cả.
Nhãn lồng từ lâu đã trở thành một đặc sản nức tiếng, thương hiệu độc quyền mang nét đặc trưng của người dân Hưng Yên. Song ít ai biết rằng, phía Nam cũng có một loại trái cây mang tên nhãn lồng.
Nhãn lồng (hay còn gọi là lạc tiên, chùm sao…) là loại dây leo, thân mềm và có nhiều lông tơ. Lá nhãn lồng mọc so le và có hình trái tim, với độ dài khoảng 6-10cm, rộng 5-8cm, đáy lá hình tim, các mép lá gợn sóng và có cuống dài 7-8cm.
Hoa mọc đơn độc, có màu trắng hoặc tím nhạt, 5 cánh. Xung quanh hoa thường có các thua rua màu xanh bao bọc bên ngoài, bên trong là màu tím và trong cùng là lông tơ nhỏ, mịn. Chúng thường ra hoa vào 4-5 hàng năm.
Quả nhãn lồng có hình tròn giống quả trứng cút, khi sống có màu xanh và chín thì màu vàng ươm. Bên trong có các hạt nhỏ bọng nước li ti và chứa chất dịch.
Quả nhãn lồng có hình tròn giống quả trứng cút, khi sống có màu xanh và chín thì màu vàng ươm.
Nhãn lồng mọc hoang dại khắp nơi ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ. Bởi thế du khách chỉ cần về miền Tây thăm thú sẽ thấy đâu đâu cũng có nhãn lồng. Chúng mọc hoang khắp vườn nhà, có khi lan ra mé kênh bờ ruộng.
Tất cả bộ phận của cây nhãn lồng, từ lá, đọt, dễ cho đến quả đều có thể sử dụng được. Trong đó quả nhãn lồng là ấn tượng hơn cả - thức quà tuổi thơ của rất nhiều người sinh ra và lớn lên tại vùng đất này.
Quả nhãn lồng chín rộ nhất vào mùa hè, cho từng chùm quả tròn, to bằng đầu ngón tay cái. Chúng có vị chia chua ngọt ngọt nên ăn đến đâu sẽ thấm đến đó, xua đi sự oi bức của mùa hè. Nhai hột nhãn lồng sực sực, giòn tan trong miệng có vị béo béo bùi bùi càng thêm thú vị, khó quên.
Mặc dù là loại quả dại song muốn nếm thử đôi lần không phải chuyện dễ. Thậm chí người có tiền muốn mua cũng không được. Bởi chúng không được bày bán ngoài chợ hay bất kỳ cửa hàng tạp hóa nào. Chị Lam Khương (29 tuổi, Tiền Giang) tâm sự: "Thức quả ấy là món quà vặt tuổi thơ của tôi và lũ bạn trong xóm. Xưa cứ đến mùa nhàn lồng chín vàng là chúng tôi lại rủ nhau ra vườn ra ruộng hái rồi ăn trực tiếp tại chỗ. Chao ôi cái vị chua chua ngọt ngọt hấp dẫn làm sao!
Giờ đứa nào cũng trưởng thành, đi làm có tiền nhưng không thể mua được ký ức của tuổi thơ. Nhiều lúc tôi cũng lên mạng tìm kiếm xem có ai rao bán nhãn lồng không nhưng đều thất bại. Có lẽ giờ muốn ăn chúng chỉ có thể về quê rồi ra vườn tìm kiếm thôi".
Không chỉ là quả dại có thể ăn được, nhãn lồng còn là thảo dược quý, có tác dụng điều trị các bệnh liên quan đến hệ thần kinh, đặc biệt là bệnh mất ngủ, lo lắng, bồn chồn, bức rức không yên. Ngoài ra, nước nhãn lòng còn có tác dụng mát gan, thanh nhiệt, giải độc cơ thể hiệu quả.
