Ở Hà Nội, rất hiếm khi lá é được bày bán ngoài chợ. Do đó chị em nội trợ muốn mua về ăn phải đến các cửa hàng nông sản sạch hoặc mua online trên các sàn thương mại điện tử với giá 50.000 – 70.000 đồng/kg.
Lá é là là của cây é – một phân loài của húng quế, chứa tinh dầu. Chúng còn có tên gọi khác là é trắng, hương thảo, húng lông, tiến thực, trà tiên; sống quanh năm, lá mọc hình chữ thập đối chéo, có cuống dài, phiến lá hình mũi mác thuôn dài, có lông ở cả hai mặt, mặt trên xanh đậm hơn mặt dưới. Hoa mọc thành xim màu trắng, ở kẽ lá hay đầu cành. Toàn cây có hương thơm.
Lá é được trồng nhiều trên đất cát ở miền Trung nhiều nắng và đất khô cằn, nhất là Phú Yên. Chị Hòa Nguyễn (32 tuổi, Hà Nội) – chủ cửa hàng chuyên bán rau củ quả tại Cầu Giấy cho biết: “lá é và húng quế là 2 loại hoàn toàn khác nhau mặc dù chúng cùng một họ, có nhiều đặc điểm chung từ hình dáng, tên gọi, mùi vị. Vì thế chị em nội trợ rất hay nhầm lẫn giữa hai loại rau gia vị này, cần phải tỉnh táo để phân biệt được lá é như thân màu trắng/xanh, có lông”.
Lá é được trồng nhiều trên đất cát ở miền Trung nhiều nắng và đất khô cằn.
Cũng theo chị Hòa Nguyễn, xưa lá é được coi là một loại rau gia vị thơm ngon, dùng để tiến vua nên mới gọi là "cây tiến thực". Ngày nay loại rau này trở thành đặc sản được chị em nội trợ săn lùng về chế biến thành món ăn hảo hạng như lẩu gà lá é – đặc sản nức tiếng Phú Yên.
“Lá é thơm ngon, mùi vị cay cay nhưng không dễ mua. Ở Hà Nội, rất hiếm khi lá é được bày bán ngoài chợ. Do đó chị em nội trợ muốn mua về ăn phải đến các cửa hàng nông sản sạch hoặc mua online trên các sàn thương mại điện tử với giá 50.000 – 70.000 đồng/kg.
Xưa lá é được coi là một loại rau gia vị thơm ngon, dùng để tiến vua nên mới gọi là "cây tiến thực".
Cửa hàng của tôi thi thoảng mới có lá é, chưa kịp bầy ra quầy thì đã hết rồi. Khách quen thường dặn trước khi nào có thì phần họ nên toàn phải khất khách vãng lai, hẹn dịp khác”, chị Hòa Nguyễn nói.
Nhắc tới lá é là nhắc tới lẩu gà lá é vì đây là món ăn gắn liền với lá é, được mọi người chế biến nhiều nhất. Món ăn gợi nhớ đến hương vị dân giã, mang đầy đủ hương vị quê hương cho gia đình. Gà vùng đồi với độ dai, săn chắc cùng với lá é trắng mọc trên đất cát nóng tỏa ra hương vị cay nồng đặc trưng.
Thịt gà vừa chín tới vẫn còn mềm, còn chút dư vị của đồi núi quyện với mùi thơm nồng nàn của lá é và vị cay nhẹ của ớt xanh. Sự kết hợp này đã mang đến cho món ăn sự hấp dẫn, gợi nhớ những tình cảm về miền Trung trù phú sản vật.
Nhắc tới lá é là nhắc tới lẩu gà lá é vì đây là món ăn gắn liền với lá é, được mọi người chế biến nhiều nhất.
Ngoài ra nó còn được người dân miền Trung dùng để làm muối. Theo đó với người trong miền Trung, muối é trắng rất quen thuộc, dùng để chấm gà, cá biển, cá sông.
Không chỉ là rau gia vị, é còn là một vị thuốc dân gian chữa được nhiều bệnh. Thân và lá được sử dụng như một thành phần trong các bài thuốc dân gian hoặc chiết xuất tinh dầu.
Thân và lá có vị cay, mùi thơm, tính ấm, có tác dụng giải biểu, lợi thấp, khu phong, phát hãn, tán ứ, chỉ thống nên thường được dùng chữa đau bụng, đầy bụng, khó tiêu, nôn mửa, sốt, cảm lạnh, cúm, nhức đầu, viêm lợi, chảy máu lợi, tưa miệng, đi tiểu nhiều lần, tiểu buốt, viêm bàng quang.
