Lá bí bái non có thể ăn sống hoặc làm rau ăn kèm với một số món cuốn.
Cây bí bái (hay còn gọi là cây của Viễn Đông và Đông Dương), thường mọc ở trong rừng thứ sinh, rừng còi, ven rừng và đồi cây bụi vùng trung du và miền núi của Hòa Bình, Phú Thọ,... đến các tỉnh phía Nam.
Nó thuộc cây gỗ nhỏ, thường xanh cao 5-10m. Cành già màu nâu đỏ, vỏ có mùi xoài. Lá mọc đối phiến hình trái xoan thuôn dài 5-15cm, rộng 2m5-6cm, có những điểm tuyến tiết tinh dầu; lá non có nông, lá già nhẵn. Cuống dài phù ở hai đầu, cũng thơm mùi xoài. Cụm hoa hình ngù, mọc ở nách lá hay đầu cành. Hoa trắng xanh xanh, thơm, có 4 lá đài, 4 cánh hoa, 6 nhị và bầu 1 ô. Quả hạch hình cầu nạc, có múi, khi chìn màu vàng nhạt hay trắng hồng, ngọt, thơm, ăn được. Hạt dài, cứng và đen.
Cây bí bái (hay còn gọi là cây của Viễn Đông và Đông Dương), thường mọc ở trong rừng thứ sinh, rừng còi, ven rừng và đồi cây bụi vùng trung du và miền núi.
Lá bí bái được dùng để làm rau. Theo đó, lá non có thể ăn sống hoặc làm rau ăn kèm với một số món cuốn. Hương vị của lá có mùi thơm nhẹ của xoài nên rất dễ ăn. Ngoài ra, loại rau này còn dùng để bóp gỏi, xào, nấu với nhiều món ăn khác.
Chị Diễm Trần (30 tuổi, quê Hòa Bình) cho biết: “Người dân dưới xuôi còn lạ lẫm với bí bái nhưng chúng tôi thì quá đỗi quen thuộc. Đó là loại rau rừng, cứu đói từng bữa ăn của người dân tộc. Ngày xưa, chúng tôi vào rừng vặt lá non đem về nấu với mỡ lợn hoặc xào không là đã có một món ăn ngon vô cùng.
Khi xã hội phát triển, người ta không còn hái lá bí bái non về ăn nữa bởi có nhiều loại rau khác. Song gần đây, dân thành phố lại đua nhau tìm mua rau rừng. Họ bảo rau này có vị chua, ăn kèm với một số món cuốn rất thích hợp, đem lại hương vị đặc trưng”.
Rau bí bái non trở thành đặc sản được người giàu ưa chuộng.
Cũng theo chị Diễm, rau bí bái hiện được các nhà hàng nổi tiếng tại Hà Nội tìm mua để phục vụ khách hàng thích ăn rau dại dân dã. Vì thế nó được rao bán với giá không phải thấp, từ vài chục cho đến hàng trăm nghìn/kg, tùy đợt.
“Mặc dù là rau dại nhưng bí bái giờ không có nhiều như ngày xưa. Hơn nữa, người dân phải đi vào rừng sâu mới hái được rau non nên giá thành cao, bao gồm cả công vận chuyển”, người phụ nữ gốc Hòa Bình nói.
Ngoài làm rau ăn, bí bái còn vô cùng tốt cho sức khỏe. Theo một số nghiên cứu, trong lá bí bái chứa 1,25% tinh dầu; còn có alcaloid acronycin. Bí bái có vị ngọt, thơm, hơi cay, tính bình. Vì thế nó có thể trị đau thấp khớp, dạ dày, thoát vị, chán ăn, đầy bụng, khó tiêu, phù lôi...
