Cây này mọc ở vách đá hoặc leo bờ rào, vừa là đặc sản làm thành món ăn ngon vừa là dược liệu có nhiều tác dụng với sức khoẻ.
Trong các loại cây cỏ mọc hoang dại, giảo cổ lam là cái tên vô cùng quen thuộc. Chúng còn có tên gọi khác là nhân sâm nam, sâm 5 cánh, cỏ trường sinh.
Theo tìm hiểu, cây giảo cổ lam thuộc họ bầu bí, có tên khoa học là Gynostemma pentaphyllum. Nó là loại cây thân thảo mảnh, có chiều dài các phân đốt từ 6 -10 cm. Cây leo được nhờ tua cuốn đơn ở nách lá. Lá của cây giống như lá kép hình chân vịt, mặt trên lá có màu xanh thẫm và mặt dưới có màu xanh lá cây.
Tại Việt Nam, giảo cổ làm được tìm thấy ở nhiều nơi, nhất là ở vùng núi Phan Xi Păng (Sa Pa) và núi đá vôi Hoà Bình. Từ xưa, người dân vùng cao đã sử dụng giảo cổ lam như một loại rau rừng, có mặt trong món ăn thường ngày.
"Cây này mọc ở vách đá hoặc leo bờ rào, khi ăn có vị hơi nhẩn đắng nhưng ngon miệng và có nhiều công dụng với sức khoẻ. Từ rau giảo cổ lam có thể luộc chấm mắm, xào tỏi, xào thịt trâu hoặc nhúng lẩu.
Ngày nay, nhiều nhà hàng, quán ăn ở Sa Pa đưa các món ăn từ giảo cổ lam vào thực đơn để đãi khách. Vì hương vị lạ và ngon miệng nên du khách tới đây đều tìm để ăn thử", chị Bình (ở Sa Pa) kể.
Tại các chợ vùng cao, người dân hái lá và ngọn non của giảo cổ lam để bán. Còn trên chợ mạng và ở thành phố, thứ rau dại này có giá khoảng 70.000 đồng/kg nhưng phải đặt trước mới mua được.
Theo chị Bình, món giảo cổ lam nấu canh trứng là chuẩn vị nhất. Cách chế biến cũng vô cùng đơn giản, chỉ cần nấu sôi nước lên cho lá giảo cổ lam vào, sau đó đánh thêm 1 quả trứng. Vị ngọt thanh pha chút đắng nhẹ của giảo cổ lam kết hợp với vị thơm, quyện béo của trứng sẽ tạo nên một món canh hấp dẫn.
Giảo cổ lam có 3 loại chính là loại 3 lá, 5 lá và 7 lá - tất cả đều có tác dụng nhất định với sức khỏe. Ở Trung Quốc và Nhật Bản, giảo cổ lam được sử dụng với nhiều bài thuốc và có công dụng cho sức khỏe.
Hỗ trợ điều trị đái tháo đường
Giảo cổ lam có chứa hợp chất quý saponin có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Hợp chất này thường có trong nhân sâm, tham gia trực tiếp vào quá trình cải thiện sức đề kháng của cơ thể. Saponin có tác dụng giúp giảm đường huyết, cải thiện tình trạng đái tháo đường, ngăn ngừa các biến chứng.
Tốt cho máu và tim mạch
Các hợp chất trong giảo cổ lam được nghiên cứu là rất tốt đối với những bệnh nhân đang gặp phải tình trạng mỡ máu, có dấu hiệu xơ vữa động mạch. Chúng giúp giảm cholesterol trong máu, giúp lưu thông máu não, phòng ngừa tai biến và đột quỵ. Giảo cổ lam còn rất tốt đối với người mắc bệnh về tim mạch, các chất trong vị thuốc này có tác dụng kiểm soát huyết áp, giảm cơn đau tim, phòng ngừa các biến chứng về tim mạch.
Chống ung thư
Một trong những tác dụng được coi là thần kỳ của giảo cổ lam là khả năng ngăn ngừa sự hình thành khối u trong cơ thể, tiêu diệt mầm mống tế bào ung thư. Trong đó, đáng kể là hoạt động của hợp chất saponin ngăn chặn và tiêu diệt tế bào ung thư, nhất là ung thư phổi, ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư tử cung,...
Bảo vệ tốt cho gan
Những hợp chất quý trong giảo cổ lam được nghiên cứu có khả năng bảo vệ rất tốt cho gan, làm giảm các triệu chứng đau và khó chịu do bệnh lý về gan gây ra. Chúng cũng có khả năng tái tạo tế bào gan để phục hồi sức khỏe đối với những người mắc bệnh lý về gan.
Tăng cường sức khỏe
Vẫn là hợp chất saponin trong giảo cổ lam là hợp chất tham gia trực tiếp vào quá trình cải thiện sức đề kháng của cơ thể. Chúng có thể giúp cơ thể tăng khả năng miễn dịch, được coi là loại thảo dược quý giúp tăng cường sức khỏe của con người.
Ngoài ra, giảo cổ lam còn có rất nhiều tác dụng khác như: an thần, chống căng thẳng, chữa mất ngủ, cải thiện chứng chán ăn, sút cân, đốt cháy mỡ thừa, kiểm soát đường huyết, cân nặng, chống lão hóa…
Lưu ý:
- Không nên uống trà giảo cổ lam vào buổi tối để tránh kích thích hệ thần kinh, làm hưng phấn nên gây khó ngủ, và chỉ nên dùng dưới 20 gam/ngày.
- Khi kết hợp giảo cổ lam với các vị thuốc khác để chữa bệnh cần tham khảo ý kiến của người có chuyên môn.
- Khi mua trà giảo cổ lam phải tìm hiểu nguồn gốc xuất xứ, tránh mua hàng giả, hàng kém chất lượng ảnh hưởng tới sức khoẻ.
