Là một loài mọc hoang dại nhưng ít ai biết cây lạc tiên lại có nhiều công dụng với sức khỏe con người đến vậy. Sử dụng đúng bài thuốc từ loại cây này có thể giúp bạn phòng, điều trị được nhiều chứng bệnh gây phiền toái.
Cây lạc tiên là gì?
Cây mọc hoang dã ở nhiều vùng núi Việt Nam
Cây lạc tiên có tên tiếng Anh là Passiflora foetida L, họ Chùm gửi. Một số tên khác của loại cây này như hồng tiên, dây nhãn lòng (long châu cầu), dây lưới, mắm nêm, dây bầu đường, mỏ pỉ, quánh mon (Tày), co hồng tiên (Thái). Cây mọc hoang dã ở ven rừng, đồi núi, sinh trưởng và phát triển tốt.
Cây thuộc loại dây leo, thân mềm, rỗng, có nhiều lông thưa. Lá mọc so le, 3 thùy, mép và hai mặt có lông mịn, tua cuốn cuộn tròn. Cây có hoa màu trắng ở giữa tím nhạt. Quả mọng màu vàng, ăn được.
Tác dụng của cây được giới y học chứng minh có hiệu quả đặc trị chứng mất ngủ, ngủ hay mơ, phụ nữ hành kinh sớm, giúp an thần chống stress…
Phân biệt các loại cây lạc tiên hiện nay
Là một loài cây mọc hoang dã, không có quá nhiều loại song bạn cần biết và phân biệt nhóm 3 loại phổ biến hiện nay.
- Lạc tiên Nam Bộ: Đây là loại cây leo nhưng cành dẹt, có khía rãnh. Lá thuôn hẹp, gốc lá và đầu lá hơi tròn, mép nguyên, mặt trên nhẵn, mặt dưới có ít lông. Cụm hoa màu trắng. Quả nhỏ hình trứng nhẵn..
- Lạc tiên tây: Cách nhận biết là cây dây leo, có thể dài đến 9 - 10m. Thân có rãnh dọc, vỏ màu xám nhạt, sau chuyển màu đỏ tía, khi non có lông mịn. Lá mọc so le, ba thùy, mép có răng cưa, có tua cuốn ở kẽ lá. Hoa to, màu trắng, thơm, có cuống dài, màu tím hoặc hơi hồng. Quả hình trứng. Khi chín có màu vàng, vị chua, chứa nhiều vitamin.
- Lạc tiên trứng (cây dây mát): Là dây leo, mảnh, dài hàng chục mét. Thân mềm, hình trụ, có rãnh dọc, nhiều lông thưa. Lá mọc so le, chia 3 thùy, mép khía răng cưa, gốc lá hình tim, có hai tuyến nhỏ, đầu lá nhọn. Hoa mọc riêng ở kẽ lá, có cuống dài, màu trắng. Quả mọng hình trứng, khi chín màu da cam. Ở nước ta, loại cây này mọc hoang ở vùng Nghệ An. Quả được dùng làm thực phẩm, pha chế đồ uống, đồ hộp, bánh kẹo, kem, đồ tráng miệng và làm thuốc bổ.
Tác dụng của cây lạc tiên với sức khỏe
- Chữa lở loét, giải độc: Ứng dụng của cây đã được áp dụng từ khá lâu. Theo sách Trung dược đại từ điển, quả có đặc tính là vị ngọt, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi thủy, dùng chữa ho do phế nhiệt, phù thũng, chữa ung nhọt lở loét ở chân.
- Tạo giấc ngủ tốt, an thần: Theo sách Thuốc cổ truyền và ứng dụng lâm sàng của GS. Hoàng Bảo Châu, dây, lá, hoa thái nhỏ, phơi khô có công dụng an thần, giải nhiệt, mát gan; chữa trị chữa đau đầu, mất ngủ, thường phối hợp thêm với một số vị thuốc khác. Một số tài liệu khác cho biết dùng quả sắc lấy nước uống chữa lỵ. Lá lạc tiên nấu nước để tắm, rửa trong chữa trị viêm da, mụn mủ, ghẻ ngứa.
- Thanh nhiệt, làm mát cơ thể: Quả có tác dụng thanh nhiệt với hàm lượng chất vitamin C dồi dào, vì vậy việc dùng để chữa để nóng trong, nổi mụn và phòng viêm nhiễm ngoài da, giảm mề đay là cách được nhiều người áp dụng.
- Giảm các triệu chứng của mãn kinh: Hoạt chất Flavonoids có trong thực vật này giúp giảm các triệu chứng đau bụng, nóng trong, stress ở những phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh.
- Tránh háo nước: Quả lạc tiên chứa lượng nước dồi dào. Bạn có thể sử dụng loại quả này để lấy nước uống hàng ngày hoặc khi xuất hiện cơn khát. Vitamin và khoáng chất có trong quả giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng, tỉnh táo và bổ sung chất điện giải cho cơ thể.
Cách sử dụng cây lạc tiên
Là dược liệu quan trọng cho nhiều bài thuốc, lạc tiên được biết đến có tác dụng to lớn trong việc an thần, tạo giấc ngủ sâu, giải tỏa căng thẳng lo âu. Bạn có thể tham khảo một số bài thuốc dưới đây nếu mắc các vấn đề liên quan đến giấc ngủ.
Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh, mất ngủ
+ Thuốc uống: Lạc tiên 8-16g sắc uống. Dùng riêng hoặc phối hợp với lá vông, lá dâu, tâm sen nấu thành cao lỏng, mỗi ngày dùng 2-5g, chia nhiều lần uống, uống trước khi đi ngủ.
+ Món rau: Lấy lá non và ngọn lạc tiên nấu canh ăn hàng ngày như một món rau thông thường.
+ Làm cao: Đây là phương pháp đòi hỏi kỹ thuật cao nên bạn cần tìm hiểu thông tin kỹ lưỡng tại cơ sở Đông y uy tín hoặc những chuyên gia lĩnh vực y học cổ truyền để có phương pháp tốt nhất.
Bài thuốc giúp an thần, trợ tim
Hạt sen 12g, lá tre 10g, cỏ mọc 15g, lá dâu 10g, lạc tiên 20g, vông nem 12g, cam thảo 6g, xương bồ 6g, táo nhân sao 10g. Ðổ 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 thang.
Bài thuốc trị căng thẳng, mệt mỏi
Hái 300g lạc tiên (tất cả lá, dây, quả), đem phơi 2 nắng hoặc sao thổ cho vàng. Thêm 200g rau bắp và 100g rau má cho vào ấm đất cùng 500ml nước, ¼ muỗng muối hạt, sắc còn 200 ml nước. Chia uống 2 lần/ngày vào các buổi trưa, tối. Thực hiện trong 7 ngày sẽ có tác dụng giảm stress, lo âu.
Lưu ý: Trên đây là những bài thuốc có giá trị tham khảo. Liều lượng, cách sử dụng và dùng thích hợp cho đối tượng cụ thể bạn cần thăm khám bác sĩ y học cổ truyền để có hướng giải quyết đúng nhất.
Cách trồng và chăm sóc cây lạc tiên
Là cây mọc hoang dại nên điều kiện trồng và chăm sóc loài cây này không hề khó khăn. Cây hoàn toàn có thể sinh trưởng tốt trong môi trường thiếu thốn cả về không gian hay chất dinh dưỡng cung cấp. Tuy nhiên để có lạc tiên hay các chế phẩm hiệu quả nhất, đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng, bạn cần chăm sóc tốt, bảo vệ cây và bón phân đầy đủ.
- Cách trồng: Hiện tại, không nhiều người có được hạt mà sử dụng thân hay đánh cây con để trồng. Chỉ cần một đoạn thân cây hay cây con được trồng dưới đất với điều kiện đầy đủ là có thể phát triển nhanh chóng. Bạn nên chọn loại đất có độ tơi xốp, thoát nước tốt. Diện tích không quá rộng song cần có khoảng cách nhất định giữa các cây trồng bởi sau này khi phát triển cần không gian để vươn ra xa.
- Cách chăm sóc: Thực hiện việc tưới cây giai đoạn mới trồng là điều quan trọng nhất. Bạn có thể dọn cỏ xung quanh gốc cây để giúp cây phát triển tốt hơn. Vào hai buổi sáng và chiều bạn có thể tưới nước với lượng vừa đủ. Ngoài ra, khoảng 1-2 tuần, bạn có thể tiến hành bổ sung chất dinh dưỡng cho cây lạc tiên bằng phân bón ure...
