Bệnh Whitmore dễ lây trong môi trường nguồn đất và nguồn nước bị ô nhiễm, đây là bệnh nguy hiểm nguy cơ tử vong cao,
Mới đây thông tin ông P.T.M. (chủ tịch xã Bắc Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình) tử vong do bị nhiễm khuẩn trong quá trình cứu hộ lũ lụt khiến nhiều người thương cảm, xót xa. Được biết, ông M. mới nhậm chức chủ tịch xã được 3 tháng, đợt lũ vừa qua ông dầm mình dưới dòng nước để di dời người dân dù bị thương ở đầu gối.
Mới đây, ông M. bị sốt phải vào trạm y tế điều trị, do bệnh nặng nên được chuyển lên BV Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba Đồng Hới (Quảng Bình), sau đí được chuyển tiếp đến BV Trung ương Huế trong tình trạng rất nặng. Bệnh nhân bị nhiễm trùng, phải thở máy, lọc máu liên tục, tử vong ngày 11/11.
Các bác sĩ cho hay bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn có tên burkholderia pseudomallei gây ra bệnh Melioidosis cấp tính, hay còn gọi là bệnh Whitmore, thông qua tiếp xúc trực tiếp với đất và nước mặt bị ô nhiễm.
Vi khuẩn B. pseudomallei gây bệnh whitmore.
Bệnh Whitmore là gì?
Theo Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế bệnh Whitmore (hay còn gọi là bệnh Melioidosis) do trực khuẩn Gram âm Burkholderia pseudomallei tồn tại trong môi trường tự nhiên gây ra. Con người có thể mắc bệnh Whitmore khi tiếp xúc trực tiếp với đất và nước bề mặt bị nhiễm vi khuẩn B. pseudomallei.
Người và động vật có thể nhiễm khuẩn mắc phải do hít phải hạt nước hoặc bụi có nhiễm vi khuẩn, uống nguồn nước nhiễm khuẩn hoặc tiếp xúc trực tiếp với đất nhiễm khuẩn, đặc biệt là qua xây xước nhỏ ngoài da. Bệnh khó lây truyền từ người sang người.
Đây là bệnh ít gặp, không gây thành dịch, nhưng bệnh cảnh thường tiến triển nặng, có tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt ở những người mắc bệnh mạn tính.
Biểu hiện và cách điều trị bệnh Whitmore
PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới thuộc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh Whitmore có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, những người có cơ địa mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường, nghiện rượu, xơ gan, bệnh thận, bệnh phổi mạn tính dễ có nguy cơ mắc bệnh. Ở trẻ em thường có biểu hiện là áp xe tuyến mang tai (dễ nhầm với quai bị), sốt kéo dài, chỉ một số ít có biểu hiện viêm màng não, viêm phổi, áp xe gan, tổn thương thần kinh...
Một trường hợp bị bệnh Whitmore ăn mất cánh mũi.
Ở người lớn bệnh cảnh lâm sàng khá phức tạp thường bị chẩn đoán nhầm với các bệnh khác như nhiễm trùng huyết tụ cầu, lao phổi, áp xe cơ, bệnh hệ thống,.. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nhiều trường hợp dẫn đến sốc nhiễm trùng và tử vong. Ca bệnh tổn thương cánh mũi này lần đầu tiên gặp ở Việt Nam và cũng chưa từng được đề cập trong y văn thế giới, vì vậy chẩn đoán ban đầu rất khó khăn.
Theo PGS Cường, ngay cả khi được khẳng định chẩn đoán bệnh Whitmore, việc điều trị cũng không hề đơn giản. Bệnh nhân phải dùng kháng sinh (thường là nhóm ceftazidime hoặc carbapenem, co-trimoxazole) tấn công liều cao (6-8g Ceftazidim/ngày truyền tĩnh mạch chia 3 lần), kéo dài liên tục trong ít nhất khoảng 2 tuần, sau đó dùng kháng sinh duy trì khoảng từ 3 đến 6 tháng nữa.
Nếu không được điều trị đúng liều, đúng phác đồ và theo dõi sát sao, bệnh dễ tái phát, sức khỏe bệnh nhân suy kiệt dần và vẫn có thể tử vong dù đã được chẩn đoán đúng. Việc theo dõi điều trị bệnh kéo dài, lại tốn kém nên không ít bệnh nhân đã bỏ cuộc. Đây cũng là một trong là những nguyên nhân dẫn đến thất bại trong điều trị và tỷ lệ tử vong do Whitmore còn cao, lên tới 40%.
Phòng bệnh Whitmore thế nào?
Để chủ động phòng bệnh Whitmore, Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp sau:
- Hạn chế tiếp xúc với đất hoặc nước bùn, đặc biệt là những nơi bị ô nhiễm nặng.
- Sử dụng giày, dép và găng tay đối với những người thường xuyên việc ngoài trời, tiếp xúc với đất và nước bẩn, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao.
- Khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm bảo vệ sinh.
- Những người có bệnh mạn tính như tiểu đường, suy giảm miễn dịch cần được chăm sóc, bảo vệ các tổn thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.
- Khi nghi ngờ nhiễm bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện, xét nghiệm xác định nhiễm vi khuẩn B. pseudomallei và điều trị kịp thời. Đến nay Whitmore chưa có vắcxin phòng bệnh.
