Khói bốc ra trong quá trình chiên rán thức ăn, nấu nướng cũng có thể khiến bạn mắc bệnh ung thư nếu hít thường xuyên với lượng quá mức.
Con người cần thức ăn để sống, nấu nướng là một trong những việc phải làm hàng ngày và bếp nghiễm nhiên là nơi lui tới thường xuyên. Thực tế, nhà bếp không chỉ là nơi tạo ra các món ăn ngon mà nó còn tiềm ẩn không ít “hiểm họa” sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí có thể gây ung thư. Trong số đó, điều mà chúng ta được nghe nhiều nhất là những hiểm họa từ khói dầu, hay còn được mệnh danh là “sát thủ vô hình” trong nhà bếp.
Tại sao khói dầu lại được gọi là “kẻ giết người vô hình”?
Khi nấu nướng, chắc chắn sẽ sinh ra một lượng khói dầu. Ngay cả sau khi xử lý máy hút mùi, chúng ta chắc chắn vẫn sẽ tiếp xúc với nó, nhưng máy hút mùi có chứa khoảng 200 loại chất độc hại. Vì vậy, nó còn được mệnh danh là “sát thủ vô hình”.
Aldehyde như formaldehyde và acetaldehyde
Thành phần chính của dầu động vật và thực vật là các axit béo no và không no, chúng sẽ bị phân hủy dưới một môi trường nhiệt độ cao nhất định tạo ra các hợp chất aldehyde khác nhau. Các hợp chất này dễ bay hơi và là một phần quan trọng của khói dầu.
Các hợp chất thơm đa vòng
Sau khi các axit amin và các hợp chất phân tử nhỏ khác có trong thực phẩm được trộn với axit béo và các chất khác, một loạt các phản ứng hóa học phức tạp sẽ xảy ra với sự trợ giúp của nhiệt độ cao, dẫn đến các chất có hại như hydrocacbon thơm, hydrocacbon dị vòng và các dẫn xuất của chúng, chẳng hạn như Benzopyrene,...
Các chất độc hại khác
Bao gồm các chất hữu cơ như benzen, este, xeton và các chất vô cơ như nitrosamine cũng gây nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Ngoài ra, còn có các chất có hại vật lý (như vật chất dạng hạt) và các chất có hại sinh học (các chất chuyển hóa do vi khuẩn có hại mang theo trong thực phẩm, chẳng hạn như aflatoxin),… trong khói dầu.
Khói dầu gây ra tác hại gì cho cơ thể?
Nguy cơ chính là làm tăng nguy cơ ung thư tế bào, trong đó ung thư phổi là phổ biến nhất. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng khói dầu là nhân tố quan trọng làm tăng tỷ lệ mắc bệnh ung thư phổi ở phụ nữ không hút thuốc. Vì hầu hết các hợp chất trong khói bếp có khả năng gây đột biến DNA, mặc dù cơ thể có khả năng sửa chữa các đột biến, nhưng việc tiếp xúc với liều lượng cao, lâu dài với khói dầu chắc chắn sẽ dẫn đến tích tụ hư hỏng, tăng xác suất đột biến DNA, tăng sinh tế bào bất thường và cuối cùng là gây ung thư phổi.
Ngoài ung thư phổi, sự xuất hiện của ung thư cổ tử cung và bệnh bạch cầu cũng liên quan đến việc tiếp xúc lâu dài với khói dầu.
Một nguy cơ khác là kích thích tế bào chết: Tổn thương oxy hóa do aldehyde và các hợp chất thơm đa vòng gây ra cũng có thể phá hủy tính toàn vẹn của tế bào (chẳng hạn như tế bào phế nang và tế bào biểu bì da), khiến tế bào già đi hoặc thậm chí chết đi, do đó gây ra viêm hoặc suy giảm chức năng.
Ngoài ra, các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc tiếp xúc với khói dầu trong thời gian dài có thể làm tăng đáng kể tỷ lệ mắc bệnh viêm phế quản mãn tính, và nó cũng là nguyên nhân chính gây lão hóa da ở phụ nữ.
Cách để giảm nguy cơ khói dầu khi nấu ăn
Với dầu ăn, nên hạn chế tối đa việc chế biến các món ăn ở nhiệt độ cao như chiên rán, đặc biệt tránh việc rán cháy đến mức dầu bốc khói mù mịt. Nếu không may để đồ ăn cháy như thế thì tốt nhất là nên bỏ đi, mở tất cả các cửa, bật quạt hút mùi để xua đi khí độc ở trong nhà. Nhất thiết phải có quạt thông gió nếu bếp ăn ở trong nhà, không gian trong nhà kín, ít gió lưu thông.
Sau khi nấu nướng xong nên mở cửa sổ cho thông gió ít nhất là 15 phút. Nếu khi đứng nấu ăn mà thấy cổ họng đau rát, khó thở kéo dài... thì phải đi khám để kiểm tra, khẳng định nguyên nhân và xử lý kịp thời.
Các chuyên gia cho rằng, những người mà công việc buộc phải tiếp xúc nhiều với việc nấu nướng, nên trang bị khẩu trang chuyên dụng để bảo vệ sức khoẻ. Sau khi nấu các món ăn thời gian kéo dài, các món liên quan đến dầu mỡ, nên dùng nước muối loãng xịt làm sạch mũi, họng để loại bỏ các chất có hại nếu hít phải.
