Thứ cây dại này mọc khắp bờ rào, bờ mương và những bãi đất trống, nay được người thành phố "săn lùng" vì hương vị lạ và có nhiều tác dụng đối với sức khoẻ.
Cây chùm bao còn có tên gọi khác là cây lạc tiên, dây nhãn lồng, tên khoa học là Passiflora foetida L. Đây là một loại cây mọc leo, thân mềm, trên có rất nhiều lông mềm. Lá cây mọc so le, hình tim, dài từ 6 đến 10cm, rộng 5 đến 8cm, mép lượn sóng và xẻ hơi sâu thành 3 thuỳ, đáy lá hình tim, mép lá có lông mịn, cuống lá dài khoảng 7-8cm.
Loại cây này được tìm thấy ở các tỉnh miền núi từ Bắc vào Nam. Chúng leo ở bờ rào, bờ mương và các bãi đất trồng. Với những thế hệ 8X, 9X sinh ra và lớn lên ở các miền quê, cây chùm bao vô cùng quen thuộc. Ngày trước, người ta hái rau chùm bao về cho lợn ăn. Nhưng ít ai biết được rằng ở một số nơi người dân hái lá non và ngọn non của rau chùm bao về để chế biến món ăn lạ miệng lại tốt cho sức khoẻ.
Theo đó, rau chùm bao có thể xào, luộc chấm mắm hoặc nấu canh với tôm đồng, tép đồng. Điều cực thú vị về loại rau này đã được kiểm chứng là rau chùm bao khi có chứa chất saponin, khi gặp nước sẽ tạo ra hiện tượng sủi bọt vô cùng độc lạ. Do đó, khi rửa loại rau này, nhiều người sẽ nhầm tưởng đang ngâm rau với xà phòng.
Cứ khoảng thời gian cuối xuân đầu hạ là thời điểm loại rau này sinh trưởng tốt nhất. Những năm gần đây, chùm bao thành đặc sản nổi tiếng được khách du lịch và người dân ở nhiều nơi biết đến. Tại chợ quê, chùm bao được bán với giá khoảng 90.000 đồng/kg.
Chị Hoài Thương (ở Sơn La) nhớ lại: “Xưa nghèo khổ, thiếu thốn, những buổi lên rừng mẹ tôi thường tranh thủ hái ít rau chùm bao về làm thực phẩm phục vụ bữa ăn của gia đình. Thật không nghĩ đến có ngày muốn tìm lại hương vị tuổi thơ lại có giá có đắt như vậy".
Những tác dụng của rau chùm bao:
Giảm ảnh hưởng của thời kỳ mãn kinh
Thời kỳ mãn kinh có liên quan đến cảm giác lo lắng và trầm cảm do mức axit amma-aminobutyric thấp. Hoa chùm bao có thể điều trị các triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi ban đêm mất ngủ, trầm cảm. Điều này là do hoa chùm bao giúp tăng hàm lượng GABA, giảm hoạt động của một số tế bào não gây trầm cảm. Các ancaloit trong hoa chùm bao còn ngăn chặn việc sản xuất monoamine oxidase, chống lại trầm cảm.
Hạ huyết áp
Hoa chùm bao như một phương thuốc tự nhiên để giảm huyết áp tâm thu. Chiết xuất hoa chùm bao làm tăng nồng độ của các loại enzyme chống oxy hóa và giảm mức độ lipid bị oxy hóa. Vì vậy, uống trà hoa chùm bao sẽ ngăn ngừa tích tụ chất độc và chất thải trong cơ thể, giúp máu lưu thông tốt, huyết áp ổn định.
Cải thiện tình trạng mất ngủ ở người lớn tuổi
Chiết xuất alcaloid chứa trong thành phần chùm bao có thể giúp kìm hãm sự hoạt động của cafein, giúp con người có giấc ngủ được ngon hơn, đồng thời giảm được stress cũng như an thần hiệu quả.
Sau khi sử dụng chùm bao, người bệnh có thể cải thiện được chất lượng giấc ngủ, ngủ sâu hơn và ngủ sẽ ngon hơn.
- Nấu canh giúp chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh: Chùm bao sẽ được hái ngọn tươi, rửa sạch với nước. Bạn có thể ngâm ngọn chùm bao với nước muối pha loãng trong khoảng 15 phút để giúp loại bỏ bụi bẩn. Sau đó dùng chùm bao nấu canh như các loại rau khác.
- Sử dụng 8 đến 16 gam chùm bao đem sắc lấy nước để uống. Sau một thời gian uống nước chùm bao sẽ giúp bạn ngủ ngon giấc hơn, an thần. Và để tăng thêm hiệu quả của nước chùm bao, bạn có thể sử dụng lá dâu, tâm sen sắc cùng chùm bao.
Giảm lo âu
Hoa chùm bao được biết đến như một phương thuốc dân gian trong việc giảm lo lắng. Các chiết xuất thu được từ hoa chùm bao có thể tương tác với một số thụ thể trong não, kích thích sự thư giãn. Ngoài ra, hoa chùm bao còn có lợi ích chống viêm nhẹ và chống co giật, giúp não bộ giảm căng thẳng, tăng hiệu suất làm việc.
Giúp giảm mức insulin
Độ nhạy insulin là một trong những vấn để cần lưu ý để kiểm soát tình trạng kháng insulin ở bệnh nhân tiểu đường. Thường xuyên uống trà hoa chùm bao có thể giảm đề kháng insulin ở bệnh nhân tiểu đường loại 2.
