Thứ lá dại này có vị hơi nhẩn đắng nhưng khi chế biến thành món ăn lại hấp dẫn, lạ miệng và có nhiều tác dụng đối với sức khỏe.
Ở miền Tây, nhiều loại cây mọc hoang dại tưởng chỉ bỏ đi, nhưng khi sử dụng thành nguyên liệu cho các món ăn lại vô cùng hấp dẫn, hương vị lạ miệng khiến ai ăn thử một lần cũng nhớ mãi không quên, trong số đó phải kể tới lá cách.
Cây cách còn có tên gọi khác là vọng cách, tên khoa học là Premna corymbosa. Đây là cây thân gỗ nhỏ cao khoảng 2-3m. Chúng vốn mọc hoang dại ở những nơi rậm rạp, nơi vách núi, bìa rừng, bờ sông, bờ mương... Cây cho hoa và quả quanh năm.
Lá cách mọc hoang dại, có vị chua thanh và hơi nhẩn đắng
Ở Việt Nam, cây lá cách thường xuất hiện ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ như Tây Ninh, Bình Phước, An Giang, Đồng Tháp... Người dân địa phương cho biết thứ lá dại này có vị chua thanh, hơi nhẩn đăng, khi chế biến thành món ăn tạo nên hương vị đặc biệt. Từ xưa người dân ở đây đã sử dụng lá cách để làm món ăn dân dã hoặc làm thuốc.
Theo đó, lá cách có thể sử dụng kết hợp với các loại lá khác như lá đọt mọt, lá cóc, lá ổi, lá quế vị... trong món bánh tráng phơi sương Trảng Bàng nổi tiếng hay món bánh xèo. Ngoài ra, lá cách non có thể xào với các loại thịt hoặc làm gỏi,... Vì có vị chua thanh nên thay vì dùng lá giang như ở miền Tây, người dân miền Tây sử dụng lá cách để nấu cá, thịt gà, thịt ếch, chuột đồng, um lươn vào bất cứ mùa nào trong năm.
Từ thứ lá dân dã dành cho người nghèo, giờ đây lá cách lên đời thành đặc sản nổi tiếng, được nhiều đầu bếp sử dụng trong các nhà hàng, quán ăn. Trên chợ mạng, lá cách được bán với giá tới 70.000 đồng/kg. Theo đó, lá này được đóng gói trong túi zip để có thể bảo quản và gửi đi các tỉnh thành.
Để đáp ứng nhu cầu của thị trường, có nhiều thương lái thu mua các loại lá rừng, rau rừng. Thậm chí, một số địa chỉ còn trồng cả cây giống để người dân có thể trồng trong vườn nhà, ban công để tiện hái lá.
Lá cách có thể kết hợp với nhiều món ăn đặc sản
Không chỉ làm nên nhiều món ăn lạ miệng, lá cách còn có những tác dụng với sức khỏe. Các thành phần hóa học chính của lá cách bao gồm pectolinarigenin, hispidium, cleodendrin, raffinose, premenol, luteolin, B-sitosterol và ganiarine. Nó cũng có đặc tính chống viêm, hạ đường huyết, tẩy giun sán, tiêu hóa, kháng virus và tăng cường miễn dịch.
Dưới đây là những tác dụng phổ biến của cây lá cách:
Tác dụng giảm viêm hạch
Lá cách có hiệu quả trong giảm đau, viêm và sưng các hạch bạch huyết xảy ra trong bệnh viêm hạch bạch huyết. Để điều trị bệnh viêm hạch, người bệnh có thể sử dụng 2 gam bột rễ của cây cách mỗi ngày với nước. Ngoài ra, bạn có thể thoa hỗn hợp thảo dược gồm lá cách tươi và lá tre lên chỗ sưng tấy.
Chữa đau dây thần kinh
Nước sắc từ rễ và lá cách giúp điều trị chứng đau dây thần kinh. Ngoài ra nó cũng làm giảm đau do dao đâm một cách hiệu quả. Lá cách thúc đẩy quá trình cung cấp máu lên não và làm dịu các dây thần kinh bị ảnh hưởng khi điều trị đau dây thần kinh.
Chống béo phì
Lá cách có tác dụng chống béo phì và tăng cường trao đổi chất. Nước ép lá cách được sử dụng để giảm cân và thúc đẩy sự trao đổi chất của chất béo và ngăn ngừa sự tích tụ chất béo. Uống 20ml nước ép lá cách hai lần mỗi ngày trong ba tháng để có kết quả tốt nhất.
Chữa nổi mề đay
Rễ cây cách giúp điều trị mề đay. Nó có tác dụng chống nổi mề đay, chống dị ứng và chống ngứa, giúp giảm ngứa, phát ban và đau kim châm. Lá cách cũng giúp giảm đau và ngứa do nhiễm trùng tiết niệu.
Chữa tiểu buốt
Nước sắc rễ cây cách được sử dụng để điều trị chứng tiểu buốt.
Điều trị sưng tấy
Một trong những lợi ích sức khỏe lớn nhất của lá cách là khả năng điều trị sưng và viêm. Đắp lá cách ấm lên khu vực bị ảnh hưởng để giảm sưng và đau dữ dội.
Chữa chán ăn và kém hấp thu
Rễ cách có thể giúp thúc đẩy sự thèm ăn và hỗ trợ tiêu hóa. Lá cách là một loại thảo mộc Ayurvedic, có tác dụng tốt đối với quá trình tiêu hóa thức ăn, cải thiện tình trạng buồn ngủ, nặng bụng và mệt mỏi sau khi dùng bữa. Nó làm giảm các triệu chứng và thúc đẩy quá trình đồng hóa thức ăn. Nó rất hữu ích cho những bệnh nhân bị chứng khó tiêu, nặng bụng và các vấn đề tiêu hóa khác.
Lấy 120 gam rễ cây cách đem sắc với 480 gam nước uống đun sôi. Người kém ăn nên dùng trước khi ăn và người có khả năng tiêu hóa kém nên dùng sau bữa ăn.
Chữa nhức mỏi
Uống nước sắc lá cách hoặc dùng lá cách làm rau ăn có thể chữa nhức mỏi. Cũng có thể nấu canh thịt heo lá cách hoàng kỳ.
