Trong số 7 ca đuối nước nguy kịch, nhiều trẻ bị di chứng thần kinh nặng nề, trong đó một phần nguyên nhân do cách sơ cứu không đúng ban đầu.
“Khi con được vớt lên, tuy mọi người xung quanh hướng dẫn bế dốc ngược lên chạy để nước chảy ra nhưng 2 thầy dạy bơi đã không nghe theo mà nhanh chóng hồi sức tim phổi đúng cách cho con, nên giờ con mới nhanh chóng khoẻ mạnh thế này. Giờ có thời gian để tìm hiểu tôi mới thấy con tôi may mắn quá vì các thầy đã không làm theo các hướng dẫn sai cách kia, không thì đã gây nguy hiểm cho tính mạng của con rồi”.
Đây là lời tâm sự của mẹ bé G.B (9 tuổi, ở Hà Nội), bệnh nhi vừa được các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương cứu sống khỏi tình trạng rất nguy kịch do đuối nước.
Gia đình cho biết chiều ngày 3/6 trẻ đi bơi cùng mẹ và hai em tại bể bơi gần nhà, do trẻ không biết bơi nên lúc đầu trẻ mặc áo phao và bơi ở bể trẻ em, tuy nhiên khi mẹ không để ý, trẻ đã cởi áo phao và chạy sang bơi ở bể người lớn và bị đuối nước, sau đó được mọi người xung quanh đưa lên trong tình trạng không tỉnh, không thở, tím tái toàn thân.
Rất may mắn, trẻ đã ngay lập tức được 2 thầy giáo dạy bơi cấp cứu ép tim, thổi ngạt liên tục và đúng cách mà không làm theo cách sơ cấp cứu đuối nước sai lầm mà mọi người vẫn thường mắc phải là dốc ngược trẻ lên chạy, làm mất thời gian vàng để cứu sống trẻ. Sau cấp cứu khoảng 15 phút, trẻ có nhịp thở lại và được chuyển tới cơ sở y tế.
Hình ảnh bé G.B được các thầy dạy bơi cấp cứu đúng cách tại bể bơi (ảnh cắt từ video do gia đình cung cấp)
Mặc dù khi trẻ vào Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng nguy kịch, hôn mê, suy hô hấp, suy tuần hoàn, được hồi sức tích cực, thở máy…, tuy nhiên chỉ sau 2 ngày, trẻ đã bỏ được máy thở. Hiện tại, trẻ hoàn toàn tỉnh táo và chuẩn bị được xuất viện.
Trẻ nguy kịch vì sơ cứu đuối nước sai cách
Mẹ bé C.T (5 tuổi, Hà Nội) cho biết, chiều ngày 31/5, trẻ được đưa xuống bể bơi gần nhà họ hàng. Chỉ vài phút sơ suất, trẻ đã được phát hiện bị đuối nước và đưa lên bờ trong tình trạng không tỉnh, tím tái, ngừng tim, ngừng thở. Sau khi được dốc ngược chạy quanh bể nhưng không cải thiện, trẻ mới được đưa đến một bệnh viện cách đó khoảng 5 phút di chuyển.
Tại đây, các bác sĩ đã lập tức hồi sức tim phổi, sau 15 phút tim trẻ mới đập trở lại. Trẻ được đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục điều trị.
Bé C.T rơi vào tình trạng rất nguy kịch khi được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương
Khi đến Bệnh viện Nhi Trung ương, trẻ vẫn trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, suy tuần hoàn, tiên lượng rất nặng nề.
Tại Khoa Điều trị tích cực Nội khoa, trẻ đã được các bác sĩ áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực, phối hợp với liệu pháp hạ thân nhiệt chủ động để bảo vệ não. Sau 4 ngày hôn mê, bệnh nhi dần tỉnh lại. Tới thời điểm hiện tại, trẻ đã tỉnh, tự thở, tuy nhiên vẫn phải tiếp tục theo dõi lâu dài vì các di chứng thần kinh vẫn có thể xảy ra.
Sau khi được hồi sức tích cực, hiện bé C.T đã tỉnh táo và tự thở
Cũng đang điều trị tại khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương vì đuối nước nhưng bé B.M (20 tháng tuổi, Ninh Binh) không may mắn như bé C.T.
Sau khi phát hiện đuối nước, bé B.M không được cấp cứu ban đầu mà bị vác ngược chạy vòng quanh. Khi không hiệu quả, trẻ được đưa đi cấp cứu nhưng thời gian di chuyển đến bệnh viện tỉnh quá dài, trên 30 phút. Vì vậy, dù trẻ có nhịp tim trở lại sau 15 phút cấp cứu ở tuyến dưới song khi áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực tại Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh nhi vẫn trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, tiên lượng di chứng thần kinh nặng nề.
Những con số báo động
Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, trong những năm qua đã tiếp nhận hàng trăm bệnh nhi nặng và nguy kịch vì đuối nước. Chỉ tính riêng trong 6 ngày từ 30/5/2023 - 4/6/2023, tại khoa Điều trị tích cực Nội khoa đã tiếp nhận 7 trẻ nhập viện trong tình trạng rất nặng và nguy kịch do đuối nước tại bể bơi và ao hồ. Trong số này, có 3 trẻ ngừng tim kéo dài và 4 trẻ suy hô hấp nguy kịch.
Điều đáng nói, trong số 7 trẻ chỉ có duy nhất 1 trẻ được sơ cấp cứu ban đầu đúng cách, các trường hợp còn lại đều được cấp cứu ngừng tuần hoàn sai cách. Nhiều trường hợp dù không tỉnh, không thở nhưng vẫn không được cấp cứu ngừng tim ngay, thay vào đó là bế dốc chạy vòng quanh, làm chậm trễ cấp cứu, tăng nguy cơ trào ngược và trẻ hít phải các chất dịch từ dạ dày vào phổi.
Theo TS.BS. Phan Hữu Phúc - Viện trưởng Viện Đào tạo và Nghiên cứu Sức khoẻ Trẻ em, Bệnh viện Nhi Trung ương; Tổng thư ký Hội Nhi Khoa Việt Nam: Sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ đuối nước rất quan trọng vì nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ đuối nước là tổn thương não do thiếu oxy. Thời gian chịu đựng thiếu oxy của não tối đa chỉ khoảng từ 3-5 phút, nếu quá thời gian này sẽ dẫn tới tổn thương não không hồi phục, gây tử vong hoặc di chứng thần kinh. Do đó, khi thấy một trẻ bị đuối nước không tỉnh, không thở, ngừng tim thì cần phải hồi sức tim phổi (thổi ngạt, ép tim) ngay vì đây là thời điểm vàng để cứu sống trẻ.
Với trường hợp của bé C.T, thời gian trẻ bị ngừng tim kéo dài, không được hồi sức tim phổi ngay do sơ cứu sai cách bằng cách dốc ngược chạy. Song, may mắn là nơi trẻ gặp nạn gần kề cơ sở y tế. Bên cạnh việc hồi sức tích cực cho trẻ tại Bệnh viện Nhi Trung ương, một phần rất lớn quyết định thành công của ca bệnh này đó chính là trẻ đã được cấp cứu ngừng tuần hoàn hiệu quả ở tuyến trước.
TS.BS Phan Hữu Phúc cho biết, để hồi sức thành công được các trường hợp ngừng tim do đuối nước cần áp dụng phối hợp rất nhiều các biện pháp hồi sức tích cực. Bên cạnh các biện pháp hồi sức thường quy, tại Bệnh viện Nhi Trung ương đã áp dụng liệu pháp hạ thân nhiệt chủ động theo đích, nghĩa là dùng các thiết bị đưa thân nhiệt cơ thể trẻ giảm xuống 33-34 độ C trong một vài ngày để bảo vệ não, tránh não tổn thương nặng hơn, giúp hồi phục trở lại.
“Tuy nhiên chỉ định và hiệu quả của liệu pháp hạ thân nhiệt phụ thuộc vào thời gian trẻ ngừng tim và trẻ có được hồi sức tim phổi kịp thời và đúng cách hay không. Trường hợp trẻ ngừng tim kéo dài nhưng trong suốt khoảng thời gian đó trẻ được hồi sức tim phổi tốt thì kết quả điều trị sẽ tốt hơn. Ngược lại, nếu trẻ chỉ ngừng tim 5-7 phút thôi nhưng lại không được xử lý cấp cứu ban đầu đúng cách thì kết quả điều trị sẽ không khả quan bằng”, Bác sĩ Phúc nhấn mạnh.
