Loại cá này là đặc sản nổi tiếng ở Nghệ An, ngày xưa cá còm xuất hiện trong bữa cơm của người nghèo, nay lên đời thành đặc sản người sành ăn cũng tìm mua về thưởng thức.
Về xứ Nghệ, nếu được một lần được thưởng thức những món ăn từ cá còm sông Lam thì chắc hẳn sẽ nhớ mãi hương vị thơm ngon, dân dã này.
Cá còm có kích thước nhỏ, con lớn nhất cỡ ngón tay cái. Loài này sinh sản quanh năm nên lúc nào nguồn hàng cũng dồi dào.
Cá còm có nhiều ở vùng sông Lam
Anh Hoàng Khánh (ở phường Bến Thủy, TP.Vinh, Nghệ An) kể lại, trước đây cá còm gắn với bữa cơm nhà nghèo. "Lúc còn nghèo khó, anh em chúng tôi sông đánh cá còm về nấu canh chua, hoặc kho nghệ ăn với cơm chứ làm gì có tiền để mua những loại cá khác. Thời đó, cá còm nhiều vô kể, chỉ cần giăng lưới là có ngay mấy mẻ cá về chia nhau. Loại cá này bé nhưng xương mềm, thịt thơm, ăn rất đưa cơm", anh Khánh kể.
Anh Khánh nói thêm, thời đó ở chợ cũng có nhiều ngườ bán cá còm nhưng giá rất rẻ. "Hôm nào mà bắt được nhiều, bán không hết hàng thì người dân còn mang về muối mắm, thậm chí làm thức ăn cho lợn. Còn bây giờ thủy điện mọc lên khiến sông Lam bị chặn dòng, tích nước dẫn đến việc chúng phải di chuyển vào các khe để sinh sống, nguồn cá còm khan hiếm hơn", anh Khánh chia sẻ.
Cá còm có kích thước nhỏ nhưng xương mềm, thịt thơm nên rất được ưa chuộng
Từ món nhà nghèo, giờ đây cá còm "đổi đời" thành đặc sản được người dân thành phố yêu thích. Trên chợ mạng hay sàn thương mại điện tử, cá còm tươi được làm sạch, đóng túi zip và bán với giá từ 150.000-200.000 đồng/kg. Người bán giới thiệu cá còm thịt thơm, xương mềm, cá sau khi được đưa về còn tươi được chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon.
Theo người dân xứ Nghệ, món ăn ngon nhất được chế biến từ cá còm là món cá còm kho nghệ và cá còm kho tộ. Sau khi đánh bắt về, cá còm được làm sạch, rửa khô rồi chờ ráo nước. Sau đó, cá được rán qua rồi cho vào nồi và ướp cùng các loại gia vị như: Nghệ tươi giã nhỏ, hành tăm, nước mắm, mật mía, hạt tiêu và một số gia vị khác. Sau khi cá được ướp khoảng 10 đến 15 phút thì cho thêm nước vào rồi cho lên bếp đun nhỏ lửa cho tới khi cạn hết nước.
Cá còm kho tộ là món đặc sản nổi tiếng, người dân thành phố yêu thích
Món cá còm kho nghệ chỉ thực sự thơm ngon khi nấu trong nồi đất, đun bằng bếp than củi. Trong quá trình kho cá không được dùng đũa để đảo cá, vì nếu đảo cá sẽ bị nát.
Hiện ở Nghệ An, món đặc sản cá còm kho nồi đất được bán nhiều nhất tại huyện Anh Sơn, nhiều cơ sở ở huyện miền núi này mỗi ngày bán ra thị trường hàng trăm nồi cá còm.
Bán niêu cá còm kho tộ trên chợ mạng, chị Hoàng Dương (Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết chị quê ở Nghệ An nên biết mối lấy cá còm kho tộ ngon. "Lúc đầu rao bán ở chợ chung cư có ít người đặt, nhưng sau đó mọi người ăn thử thấy ngon nên đặt hàng tới tấp. Ngoài bán ở chợ chung cư, tôi còn bán ở trang cá nhân và bán sỉ cho một số cửa hàng đặc sản. Trung bình mỗi tuần tôi được 20-30 niêu cá còm kho với giá 180.000 đồng/niêu.
Món cá còm kho chỉ thực sự thơm ngon khi nấu trong nồi đất, đun bằng bếp than củi
Thời điểm cá còm khan hiếm, nguồn hàng không có nhiều, khách phải đặt trước vài ngày mới có hàng. Nguồn cá còm ngày càng khan hiếm nên phải gom của các ngư dân ở vùng sông nước như Thanh Chương, Anh Sơn, Con Cuông, Tương Dương, thậm chí chúng tôi còn phải vào tận Hà Tĩnh để thu mua sau đó làm sạch rồi kho thành từng niêu, bán đi khắp các tỉnh thành", chị Dương chia sẻ.
