Mấy năm gần đây, loại quả hiếm này được ví như yến sào núi rừng Tây Nguyên, nhiều người lùng mua dù giá không hề rẻ.
Hạt ươi còn gọi là hạt đười ươi, lười ươi, ươi bay, bàng đại hải, An Nam tử... Cây đười ươi mọc hoang dại trong các khu rừng Trung Trung Bộ và Tây Nguyên. Người dân cho biết loại cây này phải trên 20 năm mới cho nhiều quả và chu kỳ 4 năm cho quả một lần nên hạt ươi được ví như là "lộc trời" ban tặng cho người dân nơi đây.
Cây ươi là dạng cây to cổ thụ, có chiều cao trung bình từ 25-30 m, thân thẳng đuột, quả thường hay mọc ở đầu ngọn, đầu cành nên rất khó trèo để hái mà chỉ chờ chúng chín già rồi bay xuống, theo gió đẩy đưa có thể bay xa ra khỏi gốc ươi bán kính từ vài ba mét đến vài chục mét. Quả ươi rụng xuống đất được gọi là "ươi bay", đây là loại ươi ngon nhất, chất lượng nhất.
Hạt ươi có nhiều ở các khu rừng Trung Trung Bộ và Tây Nguyên
Khi còn non, quả ươi có vỏ ngoài màu đỏ, mặt phía trong màu bạc, bên trong quả chứa hạt khô kích thước hạt tương đương đầu ngón tay của người lớn. Khi chín, hạt ươi gắn liền với phần đài to như một chiếc lá, xoay tròn khi rụng từ trên xuống, vỏ ngoài hạt màu đen, hơi nhăn.
Chị Hoách (ở buôn Leck, huyện Eah’Leo, tỉnh Đắk Lắk) cho biết ươi bay có từ tháng 6 và kết thúc vào tháng 8, khi những cơn mưa ầm ào trút xuống thì hạt ươi bung nở. "Trước đây, những ngày gió nhiều, ươi bay rộ, dân trong làng thi nhau vào rừng nhặt rồi bán sỉ cho các thương lái. Ngày nào bội thu, mỗi người có thể nhặt được cả chục cân ươi. Nhưng giờ cây bị cưa, cành bị chặt nhiều, diện tích rừng bị thu hẹp, nên ươi ngày càng hiếm".
Khi chín, ươi bay rộ, dân trong làng thi nhau vào rừng nhặt rồi bán sỉ cho các thương lái.
Mấy năm gần đây, hạt ươi xuất hiện trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử với giá đắt đỏ. Theo khảo sát, hạt ươi có 2 loại với 2 mức giá khác nhau. Hạt ươi bay (tức là ươi tự rụng) có giá từ 300.000-500.000 đồng/kg. Còn hạt ươi do người dân tự hái trên cây rồi về sấy thì có giá "mềm" hơn, khoảng 180.000-300.000 đồng/kg.
Hạt ươi bán trên chợ mạng với nhiều mức giá, tùy loại và tùy thời điểm
Loại hạt này được ví như là yến sào của núi rừng Tây Nguyên
Người bán giới thiệu hạt ươi rất hiếm và là loại hạt giải nhiệt, rất tốt cho sức khỏe. Người dùng lấy 5-6 hạt ươi, ngắt bỏ 2 đầu rồi ngâm trong nước ấm cho đến khi nó nở ra, bỏ phần vỏ bên ngoài và hạt cứng bên trong, lấy phần thịt mềm sau đó pha thêm với đường phèn hoặc sữa đặc sẽ có ngay ly nước giải khát ngon lành. Ươi có vị ngọt nhẹ, mát, ăn giòn sần sật như thạch, giúp thanh nhiệt, giải độc, làm mát cơ thể.
Chị Nga Trần (ở Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết chị bán ươi trên chợ mạng 2 năm nay nhưng số lượng không nhiều. "Tôi có người thân ở Đắk Lắk nên lấy được nguồn hàng đảm bảo, chuẩn ươi bay nhưng mỗi năm chỉ lấy được khoảng 10-20 kg chứ không có nhiều, chủ yếu bán cho người quen", chị Nga nói.
Mấy năm gần đây, loại hạt này "gây sốt" vì có nhiều tác dụng với sức khỏe
Ươi có vị ngọt nhẹ, mát, giòn sần sật như thạch, giúp thanh nhiệt, giải độc, làm mát cơ thể.
Theo chị Nga, do gần đây ươi có giá đắt nên ngoài nhặt ươi bay, người dân còn hái trái già còn trên cây hoặc những trái còn xanh bằng cách chặt cành, thậm chí là đốn hạ cây để thu hái. Nhiều người đăng bán hạt ươi bay nhưng khó có thể phân biệt được, chị em nên tìm mua khi biết rõ nguồn gốc.
Theo thông tin trên báo Dân Việt, hạt đười ươi có vị ngọt thanh, có tác dụng giải nhiệt; thanh phế; nhuận tràng… thường dùng vào mùa nắng nóng cao điểm hoặc khi bị táo bón; ho khan, mụn nhọt…Tùy độ tuổi, mỗi ngày nên dùng từ 2-10 hạt cho vào ly nước lớn, uống đều trong 10 – 30 ngày rất tốt cho sức khỏe, đặc biệt với người hay thức khuya.
