Món đặc sản này được du khách gần xa ưa chuộng vì hương vị lạ lẫm. Từ con don có thể làm thành các món: don xào hành tây, don nấu canh chua, bánh tráng nướng với canh don...
Đối với du khách miền Bắc hay miền Nam, con don có lẽ là cái tên khá lạ, thậm chí có những người chưa từng nghe qua bởi đây là đặc sản chỉ có ở Quảng Ngãi. Con don còn có tên gọi khác là con déc, có hình dạng giống quả trám, vỏ mỏng, màu vàng đậm, dài khoảng 2cm. Nếu nhìn qua, con don khá giống con trùng trục nhưng vỏ tròn hơn và cũng hay bị nhầm với con hến.
Theo tìm hiểu, con don sống ở sông Trà và sông Vệ, chúng có quanh năm nhưng nhiều nhất là khoảng tháng 5, tháng 6 hàng năm. Người dân địa phương cho biết hến sống ở nước ngọt, nằm trên cạn nên "xúc" là được, còn don sống ở nước lợ (còn gọi là nước chè hai) và nằm sâu trong cát, phải "cào" mới bắt.
Con don có vẻ ngoài khá giống con hến nên nhiều người nhầm lẫn
Về hình thức, con don và con hến dù có kích cỡ khá tương đồng với nhau là chỉ lớn hơn đầu đũa một chút, nhưng khác nhau ở chỗ, vỏ hến có hình rẽ quạt, còn don giống hình hột xoài.
Anh Hải (người dân sống ở sông Trà húc) cho biết con don vùi trong cát nên thu hoạch rất vất vả. Những hôm gặp con nước lớn thì người dân phải ngâm mình trong nước vài tiếng đồng hồ cũng không kiếm đủ một kg don để cho người nhà thưởng thức, đừng nói là phải bán đi.
Các món từ don là đặc sản được du khách gần xa ưa chuộng
Trước đây, con don gắn với những bữa cơm dân dã của người dân nghèo. Bây giờ chúng đã "lên đời" thành món đặc sản có mặt trong các nhà hàng, quán ăn, du khách đến đây đều tìm để thưởng thức. Từ con don có thể làm thành các món: don xào hành tây, don nấu canh chua, bánh tráng nướng với canh don...
Sau khi khai thác về, con don được chà vỏ, rửa thật sạch, ngâm nước gạo cho nhả hết cát, rồi đun nước luộc cho đến khi há miệng. Sau đó, tách riêng phần nước luộc don và con don, dùng đũa khuấy đều cho phần thịt rớt ra khỏi vỏ. Sau khi đã tách vỏ, ruột don sẽ đem chế biến thành các món khác nhau.
Nghề cào don mang lại thu nhập cho nhiều người dân ở Quảng Ngãi. "Vì phải phụ thuộc vào sự lên xuống của thuỷ triều cho nên bất cứ khi nào nước xuống, dù đang đêm lạnh buốt, hay giữa trời nắng trưa gay gắt, người bắt don cũng phải mang xúc, dầm mình trong nước để cào. Theo đó nếu triều xuống vào giữa đêm, người đi cào phải làm đến sáng. Sau khi khai thác, don được thương lái thu mua tận nơi, hoặc các nhà hàng đặt trước", anh Hải nói thêm.
Trên chợ mạng và một số cửa hàng bán đặc sản vùng miền, con don được làm sạch, đóng túi và bán với giá 90.000 đồng/kg. Loại don này đã được làm sạch sẽ, chị em nội trợ mua về chỉ cần rửa lại là có thể chế biến luôn. Trong những ngày vào hè, canh don là món ăn thanh mát, chỉ mất chưa đến 15 phút với ít don, đôi quả cà chua, hành lá là bạn đã hoàn thành món canh don ngon miệng.
