Về xứ Nghệ bạn hãy thưởng thức ngay món đặc sản chân quê này nhé!
Mùa hè là mùa của những quả mít thơm lừng, ngọt lịm và thực sự đây cũng là loại quả được nhiều người yêu thích. Những múi mít vàng ươm, thơm nức mũi, ăn xong có thể mang hạt luộc lên ăn. Phần xơ mít tưởng chừng như chỉ vứt đi nhưng lại được người Nghệ An sáng tạo ra một món ăn đặc sản thú vị, ấy chính là món nhút.
Trong những năm gần đây, món nhút Thanh Chương trở thành một loại đặc sản đặc trưng để bán cho khách du lịch đến đây khi đã lỡ mê đắm món ăn bình dị, dân dã này. Nhút là tên gọi quen thuộc của người dân miền Trung cũng giống như dưa muối của người miền Bắc.
Nhút được làm từ mít xanh hoặc xơ mít và muối trắng. Nhút có thể chế biến thành nhiều món khác nhau, có thể chấm ăn với nước mắm, làm nộm hoặc xào.
Về nguồn gốc của món ăn đặc sản làm từ xơ mít này thì do ngày xưa, ở mảnh đất miền Trung khô cằn khó kiếm cái ăn, nhà nào cũng phải ăn cơm độn ngô, độn sắn mà vẫn đói, thiếu ăn. Để khắc phục khó khăn đó, người dân nơi đây luộc mít để ăn chấm với chẹo (một loại nước chấm độc đáo của người dân xứ Nghệ được làm từ tương và lạc) ăn thay cơm. Do mít chỉ có vào mùa hè trong năm nên người dân đã nghĩ cách muối mặn mít để ăn dần quanh năm gọi là nhút. Từ đó cho đến nay, nhút Thanh Chương được hình thành và đã trở thành món ăn quen thuộc, gắn bó với người dân nơi đây từ thưở còn đói nghèo mà không thứ gì khác có thể thay thế được.
Mỗi năm khi đến mùa mít, những người phụ nữ ở Thanh Chương đều háo hức làm cho gia đình mình một vại nhút để ăn dần. Nguyên liệu để làm món nhút gồm có mít, muối, lá gừng, ớt, mía, nước sôi để nguội, riềng.
Mít được chọn để làm nhút thường là mít bở, quả hơi dài và phẳng sẽ dễ làm hơn, mít không được chín mà phải hơi non hoặc còn ương xanh. Khi đó, hạt mít chưa hình thành vỏ lụa bên ngoài làm nhút sẽ ngon hơn. Mít sau khi được hái về, gọt sạch vỏ gai bên ngoài dưới vòi nước chảy để nhựa mít đỡ dính nhiều vào tay vì mít xanh nhựa rất nhiều.
Sau khi gọt hết vỏ gai bên ngoài, cho mít vào một chiếc nong lớn, dùng dao băm đều tay rồi thái sợi từ ngoài vào trong quả mít và đảm bảo rằng cả xơ mít, múi mít và hạt mít đều được cắt nhỏ thành sợi dài. Tiếp theo, cho mít đã thái sợi vào ngâm với nước gạo cho sạch nhựa mít đến khi sợi mít trắng tinh. Vớt mít ra phơi ngoài nắng nhẹ cho se lại, rồi đem trộn với muối để sợi mít mềm ra, muối ngấm đều các sợi mít.
Bước cuối cùng, cho mít vào vại rồi cho ớt, gừng, giềng và 2-3 khúc mía nhỏ, đổ nước xâm xấp bề mặt, dùng phên tre nén chặt để mít không bị nổi lên trên mặt nước, dễ bị thâm đen. Thông thường, nhút chỉ cần ngâm khoảng 5-6 ngày là có thể thưởng thức được.
Ngoài ra, nhút còn được làm từ xơ mít chín sau khi ăn hết phần múi. Xơ mít nhặt rửa sạch đem muối tương tự như mít xanh, sau đó được trộn muối và vò cho ngấm đều. Làm nhút từ xơ mít chín thì khoảng 2-3 ngày là có thể ăn được.
Nhút Thanh Chương sau khi muối xong có thể chế biến thành nhiều món khác nhau. Cách thưởng thức nhút đơn giản nhất là vắt sạch nước rồi chấm chẹo, ăn kèm rau kinh giới. Với cách này, bạn có thể cảm nhận được vị mặn của nhút kết hợp với đủ vị cay, ngọt, thơm của nước chấm và rau thơm.
Bên cạnh đó, nhút cũng có thể trộn với thịt ba chỉ luộc và lạc rang để làm nộm. Nhút xào với tai lợn hoặc thịt nạc thăn, thêm ớt, đường ăn với cơm nóng trong những ngày đông lạnh giá sẽ rất ngon. Nhút nấu canh cá chua, canh lạc để giảm bớt cái nóng trong những ngày hè. Nhút xào với lá chanh cũng ngon tuyệt vời.
Nhút được coi là “món quà quê” để tặng bạn bè, người thân, họ hàng ở xa. Trong những năm gần đây, nhút Thanh Chương trở thành một loại đặc sản đặc trưng để bán cho khách du lịch.
